Börnin á brúninni: Heimsókn í Háholt Erla Björg Gunnarsdóttir skrifar 15. febrúar 2014 08:00 Forstöðumenn Hinrik Már Jónsson og Ari Jóhann Sigurðsson reka Háholt. Þeir segja að börn ættu að koma mikið fyrr á meðferðarheimili, áður en þau eru komin í svo djúpstæðan vanda. Vísir/GVA Rétt fyrir utan Varmahlíð í Skagafirði stendur meðferðarheimilið Háholt, eitt þriggja meðferðarheimlila sem rekin eru af Barnaverndarstofu. Húsið er ósköp venjulegt, eins og mjög stórt einbýlishús í miðri sveitinni. Það eru eingöngu tveir drengir á heimlinu núna og því vekur furðu að keyra upp að húsinu og sjá fimm bíla fyrir utan. Á móti blaðamanni og ljósmyndara taka forstöðumenn Háholts, þeir Ari Jóhann Sigurðsson og Hinrik Már Jónsson. Inni í eldhúsi er matráðskonan að undirbúa hádegismat, starfsnemi í tómtundafræðum aðstoðar. „Drengirnir eru enn í kennslustofunni“ segir Ari, býður okkur kaffisopa í eldhúsinu og svarar spurningu blaðamanns án þess að hún hafi verið borin upp. „Það eru ellefu starfsmenn hér á Háholti, í átta stöðugildum. Starfsmenn í vaktavinnu, kennarar og sálfræðingur í hlutastarfi, matráður og svo við forstöðumennirnir.“Komast burt frá neysluvinum Til ársins 2005 var meðferðarpláss fyrir sex börn í húsinu en nú aðeins þrjú. Aðsókn á meðferðarheimili hefur minnkað, þótt börnum í vanda fækki ekki. Það hefur verið í umræðunni að fagfólk og foreldrar vilji heldur að börnin fái meðferð heima eða á heimili nær Reykjavíkursvæðinu, svo betri aðgangur sé að sérfræðingum og fjölskyldan komist í heimsókn. „Við skiljum ekki þetta tal um aðgang. Hér kemur sálfræðingur einu sinni í viku, við eigum símafundi með geðlæknum og ég er sjálfur áfengis- og vímuefnaráðgjafi,“ segir Hinrik. „Hvaða sérfræðiþjónustu er verið að tala um? Ég held að staðsetning á svona stað sé ekki stóra málið, heldur hvernig starfið gengur innanhúss.“ Ari segir mikilvægt sé að taka börnin úr félagsskapnum og umhverfinu. „Flest þessara barna eiga bara neysluvini. Þar að auki strjúka þau miklu frekar ef það er stutt í bæinn. En best væri að hafa sem mesta fjölbreytni í úrræðum fyrir svo fjölbreyttan hóp.“ Ávallt tveir starfsmenn eru á vakt í Háholti og reyna að kveikja áhuga unglinganna á ýmis konar afþreyingu.Vísir/GVAEkki flókin hugmyndafræði Unglingarnir í Háholti eiga við alvarlegan hegðunarvanda að stríða. Í vinnslu er samningur milli Fangelsismálastofnunar og Háholts um að taka á móti unglingum sem þurfa að afplána fangelsisdóm. Sumir hafa því kallað Háholt endastöðina. „Unglingarnir sem koma í meðferð eru ekki í afplánun og við rekum ekki staðinn sem slíkan. Það er boðið upp á vímuefna- og sálfræðimeðferð en henni er ekki troðið ofan í börnin,“ segir Ari. „Við náum síst til unglinga sem hafa einbeittan vilja til að halda áfram neyslu eftir dvölina og hafa engan áhuga á að breyta lífi sínu. En margir hafa gott af dvölinni og fá nýja lífssýn.“ Hinrik bætir við að hugmyndafræði staðarins sé ekki flókin. „Við byrjum bara á grunninum og reynum að koma rútínu á líf þeirra. Vakna á morgnana og fara eftir einföldum reglum. Sem dæmi var einn unglingur með aðeins eitt markmið í byrjun. Það var að vakna við vekjaraklukku. Hann var mjög stoltur þegar það tókst eftir tvær vikur.“Svínsteik borin á borð í heimlislegu eldhúsi. Heiða Kristín Másdóttir og Ragnhildur Halldórsdóttir hjálpuðust að við að undirbúa matinn á meðan drengirnir voru í tölvuleik. Vísir/GVAMikilvægt að kveikja áhuga Það er að koma hádegismatur og drengirnir tveir koma báðir við í eldhúsinu til að athuga hvað sé í matinn. Þeir eru orðnir svangir og eru sáttir við svínasteik með öllu tilheyrandi. Annar þeirra er kominn með vinnu hjá bónda í nágrenninu. Hinn var að koma úr ökutíma, sem honum fannst svolítið erfiður í hálkunni. „Það eru fjölmörg börn sem hafa tekið bílpróf hjá okkur,“ segir Ari. „Já, og eignast áhugamál í fyrsta skipti.“ Hinrik segir meðferðina vera einstaklingsmiðaða og reynt sé að finna eitthvað við hæfi hvers og eins. „Ein stúlkan sem kom hingað var mjög reið og erfið í skapi en leið vel við að baka. Þannig að hún bakaði allan daginn og fékk að lokum starf hjá bakaranum á Sauðárkróki.“ Vistaverur unglinganna eru ansi fábrotnar enda gerist ósjaldan að þeir fari í reiðikast. Þá þarf að passa að þeir slasi sig ekki á oddhvössum húsgögnum og brothættu skrauti.Vísir/GVAEr hægt að gera betur? Ari og Hinrik eru sammála um að nýta mætti meðferðarheimili fyrr, um leið og vandinn byrjar. Það gæti verið valkostur að koma á heimilið og geta valið úr tilboðum; fara í skóla, fá vinnu og eignast áhugamál - jafnvel í fyrsta skipti á ævinni. En hvernig myndu Ari og Hinrik vilja bæta starfsemina ef nægt fjármagn væri til? „Við myndum alla vega ekki ráða tíu áfengisráðgjafa,“ segir Hinrik hlæjandi. „Ég myndi heldur vilja sjá stigbreytta eftirmeðferð. Fá styrk til að kaupa eða leigja lítið hús á Sauðárkróki. Þangað gætu unglingar farið sem eru búnir með meðferð hér og sýna vilja til að bæta sig. Þetta yrði eins og lítið áfangaheimili. Þetta vantar sárlega því við horfum alltof oft upp á börn ná sér á strik hér hjá okkur en fara svo úr meðferðinni í tómarúm. Annað hvort í ömurlegar heimilisaðstæður eða í gamla félagsskapinn. Þá vantar aukinn stuðning til að halda sér á réttri braut.“ Fréttaskýringar Tengdar fréttir Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00 Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00 Mest lesið Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Brynjar segir af sér Innlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira
Rétt fyrir utan Varmahlíð í Skagafirði stendur meðferðarheimilið Háholt, eitt þriggja meðferðarheimlila sem rekin eru af Barnaverndarstofu. Húsið er ósköp venjulegt, eins og mjög stórt einbýlishús í miðri sveitinni. Það eru eingöngu tveir drengir á heimlinu núna og því vekur furðu að keyra upp að húsinu og sjá fimm bíla fyrir utan. Á móti blaðamanni og ljósmyndara taka forstöðumenn Háholts, þeir Ari Jóhann Sigurðsson og Hinrik Már Jónsson. Inni í eldhúsi er matráðskonan að undirbúa hádegismat, starfsnemi í tómtundafræðum aðstoðar. „Drengirnir eru enn í kennslustofunni“ segir Ari, býður okkur kaffisopa í eldhúsinu og svarar spurningu blaðamanns án þess að hún hafi verið borin upp. „Það eru ellefu starfsmenn hér á Háholti, í átta stöðugildum. Starfsmenn í vaktavinnu, kennarar og sálfræðingur í hlutastarfi, matráður og svo við forstöðumennirnir.“Komast burt frá neysluvinum Til ársins 2005 var meðferðarpláss fyrir sex börn í húsinu en nú aðeins þrjú. Aðsókn á meðferðarheimili hefur minnkað, þótt börnum í vanda fækki ekki. Það hefur verið í umræðunni að fagfólk og foreldrar vilji heldur að börnin fái meðferð heima eða á heimili nær Reykjavíkursvæðinu, svo betri aðgangur sé að sérfræðingum og fjölskyldan komist í heimsókn. „Við skiljum ekki þetta tal um aðgang. Hér kemur sálfræðingur einu sinni í viku, við eigum símafundi með geðlæknum og ég er sjálfur áfengis- og vímuefnaráðgjafi,“ segir Hinrik. „Hvaða sérfræðiþjónustu er verið að tala um? Ég held að staðsetning á svona stað sé ekki stóra málið, heldur hvernig starfið gengur innanhúss.“ Ari segir mikilvægt sé að taka börnin úr félagsskapnum og umhverfinu. „Flest þessara barna eiga bara neysluvini. Þar að auki strjúka þau miklu frekar ef það er stutt í bæinn. En best væri að hafa sem mesta fjölbreytni í úrræðum fyrir svo fjölbreyttan hóp.“ Ávallt tveir starfsmenn eru á vakt í Háholti og reyna að kveikja áhuga unglinganna á ýmis konar afþreyingu.Vísir/GVAEkki flókin hugmyndafræði Unglingarnir í Háholti eiga við alvarlegan hegðunarvanda að stríða. Í vinnslu er samningur milli Fangelsismálastofnunar og Háholts um að taka á móti unglingum sem þurfa að afplána fangelsisdóm. Sumir hafa því kallað Háholt endastöðina. „Unglingarnir sem koma í meðferð eru ekki í afplánun og við rekum ekki staðinn sem slíkan. Það er boðið upp á vímuefna- og sálfræðimeðferð en henni er ekki troðið ofan í börnin,“ segir Ari. „Við náum síst til unglinga sem hafa einbeittan vilja til að halda áfram neyslu eftir dvölina og hafa engan áhuga á að breyta lífi sínu. En margir hafa gott af dvölinni og fá nýja lífssýn.“ Hinrik bætir við að hugmyndafræði staðarins sé ekki flókin. „Við byrjum bara á grunninum og reynum að koma rútínu á líf þeirra. Vakna á morgnana og fara eftir einföldum reglum. Sem dæmi var einn unglingur með aðeins eitt markmið í byrjun. Það var að vakna við vekjaraklukku. Hann var mjög stoltur þegar það tókst eftir tvær vikur.“Svínsteik borin á borð í heimlislegu eldhúsi. Heiða Kristín Másdóttir og Ragnhildur Halldórsdóttir hjálpuðust að við að undirbúa matinn á meðan drengirnir voru í tölvuleik. Vísir/GVAMikilvægt að kveikja áhuga Það er að koma hádegismatur og drengirnir tveir koma báðir við í eldhúsinu til að athuga hvað sé í matinn. Þeir eru orðnir svangir og eru sáttir við svínasteik með öllu tilheyrandi. Annar þeirra er kominn með vinnu hjá bónda í nágrenninu. Hinn var að koma úr ökutíma, sem honum fannst svolítið erfiður í hálkunni. „Það eru fjölmörg börn sem hafa tekið bílpróf hjá okkur,“ segir Ari. „Já, og eignast áhugamál í fyrsta skipti.“ Hinrik segir meðferðina vera einstaklingsmiðaða og reynt sé að finna eitthvað við hæfi hvers og eins. „Ein stúlkan sem kom hingað var mjög reið og erfið í skapi en leið vel við að baka. Þannig að hún bakaði allan daginn og fékk að lokum starf hjá bakaranum á Sauðárkróki.“ Vistaverur unglinganna eru ansi fábrotnar enda gerist ósjaldan að þeir fari í reiðikast. Þá þarf að passa að þeir slasi sig ekki á oddhvössum húsgögnum og brothættu skrauti.Vísir/GVAEr hægt að gera betur? Ari og Hinrik eru sammála um að nýta mætti meðferðarheimili fyrr, um leið og vandinn byrjar. Það gæti verið valkostur að koma á heimilið og geta valið úr tilboðum; fara í skóla, fá vinnu og eignast áhugamál - jafnvel í fyrsta skipti á ævinni. En hvernig myndu Ari og Hinrik vilja bæta starfsemina ef nægt fjármagn væri til? „Við myndum alla vega ekki ráða tíu áfengisráðgjafa,“ segir Hinrik hlæjandi. „Ég myndi heldur vilja sjá stigbreytta eftirmeðferð. Fá styrk til að kaupa eða leigja lítið hús á Sauðárkróki. Þangað gætu unglingar farið sem eru búnir með meðferð hér og sýna vilja til að bæta sig. Þetta yrði eins og lítið áfangaheimili. Þetta vantar sárlega því við horfum alltof oft upp á börn ná sér á strik hér hjá okkur en fara svo úr meðferðinni í tómarúm. Annað hvort í ömurlegar heimilisaðstæður eða í gamla félagsskapinn. Þá vantar aukinn stuðning til að halda sér á réttri braut.“
Fréttaskýringar Tengdar fréttir Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00 Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00 Mest lesið Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Innlent Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Innlent Reyndist ekki faðir stúlknanna Innlent Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Innlent Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg Innlent Benedikt Sveinsson er látinn Innlent Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Innlent Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Innlent Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu Innlent Brynjar segir af sér Innlent Fleiri fréttir Fundu lík karlmanns í Reynisfjalli Sýknaður af ákæru um manndráp af gáleysi á Akureyri Ákærður fyrir að stinga lækni í kvöldgöngu „Kerfið er algjörlega að bregðast fólkinu“ Vinnuslys töluvert tíðari á Íslandi en í Noregi Áhyggjuefni að innri landamærin séu ekki betur tryggð Dæmi um að fólk hafi fallið frá á meðan beðið er eftir NPA-þjónustu Kona á níræðisaldri sá björninn í þriggja metra fjarlægð Brynjar vill herða upp á mannréttindahugtakinu Hvítabjörninn felldur: Forðaði sér inn og sendi skilaboð á dóttur sína Útilokar ekki að snúa sér að öðrum verkefnum Senda vopnaða menn á svæðið Tilkynnt um ísbjörn og þyrla gæslunnar ræst út Óska eftir myndefni af Krýsuvíkurvegi Rafrettukóngur og eigandi Drekans sakaðir um 740 milljóna brot Nafn mannsins sem lést í vinnuslysi í Árborg „Fatlaða fólkið verður fyrir miskanum“ Hart tekist á um netaveiði í Ölfusá Reyndist ekki faðir stúlknanna Boða til kyrrðarstundar því íslenskt samfélag standi á krossgötum Engar ábendingar borist þrátt fyrir ákall Ríki og sveitarfélög benda á hvort annað varðandi NPA Útlendingum á Íslandi fjölgar hratt Brynjar snýr sér að mannréttindamálum Almenn ánægja með nýtt útlit Alþingis Brynjar segir af sér Forsætisráðherra mætir fyrstur manna í Samtalið Sjálfsagt að skoða að semja við önnur ríki um að hýsa erlenda fanga Benedikt Sveinsson er látinn Endalaus þrautaganga Haraldar eftir svörum Sjá meira
Börnin á brúninni: Festast á gráa svæðinu Hópur barna sem flakka á milli meðferðarúrræða á unglingsárum er í hættu á að þróa með sér alvarlegri vanda á fullorðinsárum. 13. febrúar 2014 07:00
Börnin á brúninni: Vistin gaf mér von Aldís Ósk Egilsdóttir var á meðferðarheimilum frá 13 til 18 ára aldurs. Hún vildi aldrei hætta í neyslu en segir stofnanirnar nauðsynlegar til að kippa börnum úr skaðlegum aðstæðum. Foreldrar barna í vanda segja inngripin þurfa að gerast fyrr og vera yfirgripsmeiri. 14. febrúar 2014 08:00