„Þeir sem eru verst settir í íslensku samfélagi eiga mjög fáa málsvara“ Aðalsteinn Kjartansson skrifar 31. maí 2015 11:35 „Enn einu sinni virðast þeir sem eru verst settir í íslensku samfélagi eiga mjög fáa málsvara,“ sagði Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í dag, sem sagði það ekki bara spurning um réttlæti heldur spurning um samfélag sem virkar vel og býr til eins mikil verðmæti og hægt er. „Það er meira að segja orðin opinber „pólisía“ sumra stéttarfélaga að það megi ekki hækka laun þeirra lægstu hlutfallslega meira en þeirra og það er erfitt vegna þess að þessi ójöfnuðurinn í samfélaginu er orðinn okkur dýr,“ sagði hann. Kári og hagfræðingurinn Bolli Héðinsson fóru yfir kjaradeilur síðustu vikna í þættinum.Óhjákvæmilegt að hækka lífeyri„Nú kom til dæmis fram, ég held hjá fjármálaráðherra, eftir að þessir samningar voru gerðir að hann gerði ekki ráð fyrir því að lífeyrisþegar fengu ekki sömu kjarabætur og þeir lægst settu fá út úr þessu frá atvinnurekendum og það lýsir ákveðinni firringu að átta sig ekki á því að auðvitað þurfa lífeyrisþegar landsins að njóta hinn sömu kjarabóta og allir aðrir,“ sagði hann. „Þetta er einn þátturinn í því hvernig á að fjármagna þær bætur sem ríkið mun óhjákvæmilega koma til með að þurfa að borga lífeyrisþegum því þegar upp er staðið munu þeir ekki geta skilið þá eftir.“Bolli Héðinsson hagfræðingur.Kári og Bolli ræddu um jöfnuð í samfélaginu og vitnaði forstjórinn í orð Joseph Stiglitz um að hagur þess þriðjungs sem hefur minnst á milli handanna í vestrænum samfélögum hafi ekki vaxið í 42 ár og að kaupmáttur mið-þriðjungsins hafi ekki vaxið í 23 ár. „Þannig að allt sem betur hefur gerst í vestrænum samfélögum á síðustu hálfri öld hafi allt farið í vasa hinna ríkustu,“ sagði Kári. Þurfum að vera á varðbergi Bolli vitnaði í hagfræðingana Thomas Piketty og George Packer sem báðir hafa fjallað um hvernig lægri- og millistéttum hefur hrakað síðustu þremur til fjórum áratugum. „Bandaríkin eru ekki lengur samfélag þar sem þú getur búist við að geta mennta börnin þín og þau notið sömu tækifæra óháð fjárhag foreldranna eða neitt í þá veru,“ sagði Bolli sem sagði að ákveðið samfélagsbrot hafi orðið í Bandaríkjunum. „Og ég held að við höfum að einhverju leiti orðið fyrir því líka hér og við erum kannski ekki búin að bíta úr nálinni með það en við þurfum að vera mjög á varðbergi ef við ætlum að passa okkur að fara ekki sömu leið.“Verkalýðshreyfingin breytt Kári sagðist telja verkalýðshreyfingin hafi tekið breytingum á síðustu árum; verkalýðsfélögin væru orðin stærri og gættu ólíkra hagsmuna. „Ég held við þurfum að endurvekja gömlu Dagsbrún og ég held við ættum að nýta okkur nýjustu tækni erfðafræðinnar til þess að endurvekja Guðmund Jaka og fólk sem batt sig við krana til að koma í veg fyrir að hægt væri að dæla olíu í land í verkföllum. Ég held að við ættum að einbeita okkur meira á þörfum þess fólks sem minnst mega sín í íslensku samfélagi,“ sagði hann. Kári gagnrýndi baráttu Bandalags háskólamanna sem krefjast hærri launa vegna menntunar. „Ég held því fram að það sé miklu eðlilegra að við reynum búum okkur til aðferð til þess að meta það hversu mikið menn leggja til samfélagsins,“ sagið hann og bætti við: „Það er miklu merkilegra ef maður með litla menntun leggur mikið af mörkum til samfélagsins heldur en sá sem er með mikla en það skiptir samfélagið engu máli, það er bara verið að leggja af mörkum til þess.“Háskólahugtakið útþynnt Hann sagði að hugmyndin um laun sem miðast við menntun verða óheppilegri eftir því sem háskólahugatakið sé þynnt meira út. „Við erum með háskóla á Íslandi í hverju krummaskuði og til þess að hafa þar fólk þarf að lækka „standardinn“ í þessum skólum og það sem raunverulega háskólamenntun segir um þig er miklu minna en það var fyrir fimmtíu árum,“ sagði Kári. Hann sagði að skólarnir hefðu hvata til að hleypa fólki í gegnum próf þar sem greitt væri fyrir hvern nemanda. „Fólk á auðvitað að fá hærri laun fyrir að leggja meira á sig ef það fyrir vikið leggur meira af mörkum til samfélagsins, en ég held að það sé vafasamt að nota háskólagráðu eina saman til að hysja laun upp mikið,“ sagði hann. Verkfall 2016 Mest lesið Vaktin: Dómari kveður upp um refsingu Diddy Erlent Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Innlent Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Innlent Látinn fara eftir að hafa neitað Trump um sverð í eigu Eisenhower Erlent Starfsmaður á Brákarborg grunaður um kynferðisbrot Innlent Fólk að bugast þar til hætt var að manna vaktir á föstudögum Innlent Nýsestur á skrifstofunni þegar hann fékk bíl í flasið Innlent „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Innlent Bein útsending: Siglt áleiðis til Gasa Erlent Rekja andlát dóttur að hluta til samsæriskenninga móður Erlent Fleiri fréttir „Kópavogsmódelið er ekkert annað en þjónustuskerðing“ Nýsestur á skrifstofunni þegar hann fékk bíl í flasið Starfsmaður á Brákarborg grunaður um kynferðisbrot Fresta framkvæmdum vegna veðurs Sýnist komið að seinni hluta í eldsumbrotum í Sundhnúksgígaröðinni Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Varaformannsslagur í Miðflokknum: Öll vinir og „peppuð“ fyrir landsþingi Stöðfirðingum enn ráðlagt að sjóða vatn vegna mengunar Tillögurnar í leikskólamálum séu vonbrigði og uppgjöf Jörð skelfur í Krýsuvík og Þjóðaröryggisráð fundaði í morgun Fólk að bugast þar til hætt var að manna vaktir á föstudögum Snorri etur kappi við Bergþór og Ingibjörgu Hafnaði kæru Sameindar vegna Konukots í Ármúla Ingibjörg tekur slaginn við Bergþór Skjálftahrina við Krýsuvík og Kleifarvatn Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Bergþór vill verða varaformaður Óljóst hvort Kínverjarnir geti sótt vélina sína „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Rauk upp úr flugvél Jet2 Loka leikskóladeild á Stöðvarfirði vegna manneklu Nýjar tillögur falli á herðar vinnandi foreldra Eðlilegt að Ísland skoði að taka þátt Til umræðu að setja upp lokunarpósta við Fossvogsbrú Ragnhildur tekur við Kveik Blæs á sögusagnir um úthugsaða fléttu og ótti við að enda rúmliggjandi Vilja að fallið verði frá hækkun áfengisskatta „Þetta er auðvitað allt of lítið úrtak til að vera marktækt“ Refsing fyrir að reyna að myrða lækni þyngd Miklar breytingar á gjaldskrá leikskóla borgarinnar Sjá meira
„Enn einu sinni virðast þeir sem eru verst settir í íslensku samfélagi eiga mjög fáa málsvara,“ sagði Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, í þættinum Sprengisandi á Bylgjunni í dag, sem sagði það ekki bara spurning um réttlæti heldur spurning um samfélag sem virkar vel og býr til eins mikil verðmæti og hægt er. „Það er meira að segja orðin opinber „pólisía“ sumra stéttarfélaga að það megi ekki hækka laun þeirra lægstu hlutfallslega meira en þeirra og það er erfitt vegna þess að þessi ójöfnuðurinn í samfélaginu er orðinn okkur dýr,“ sagði hann. Kári og hagfræðingurinn Bolli Héðinsson fóru yfir kjaradeilur síðustu vikna í þættinum.Óhjákvæmilegt að hækka lífeyri„Nú kom til dæmis fram, ég held hjá fjármálaráðherra, eftir að þessir samningar voru gerðir að hann gerði ekki ráð fyrir því að lífeyrisþegar fengu ekki sömu kjarabætur og þeir lægst settu fá út úr þessu frá atvinnurekendum og það lýsir ákveðinni firringu að átta sig ekki á því að auðvitað þurfa lífeyrisþegar landsins að njóta hinn sömu kjarabóta og allir aðrir,“ sagði hann. „Þetta er einn þátturinn í því hvernig á að fjármagna þær bætur sem ríkið mun óhjákvæmilega koma til með að þurfa að borga lífeyrisþegum því þegar upp er staðið munu þeir ekki geta skilið þá eftir.“Bolli Héðinsson hagfræðingur.Kári og Bolli ræddu um jöfnuð í samfélaginu og vitnaði forstjórinn í orð Joseph Stiglitz um að hagur þess þriðjungs sem hefur minnst á milli handanna í vestrænum samfélögum hafi ekki vaxið í 42 ár og að kaupmáttur mið-þriðjungsins hafi ekki vaxið í 23 ár. „Þannig að allt sem betur hefur gerst í vestrænum samfélögum á síðustu hálfri öld hafi allt farið í vasa hinna ríkustu,“ sagði Kári. Þurfum að vera á varðbergi Bolli vitnaði í hagfræðingana Thomas Piketty og George Packer sem báðir hafa fjallað um hvernig lægri- og millistéttum hefur hrakað síðustu þremur til fjórum áratugum. „Bandaríkin eru ekki lengur samfélag þar sem þú getur búist við að geta mennta börnin þín og þau notið sömu tækifæra óháð fjárhag foreldranna eða neitt í þá veru,“ sagði Bolli sem sagði að ákveðið samfélagsbrot hafi orðið í Bandaríkjunum. „Og ég held að við höfum að einhverju leiti orðið fyrir því líka hér og við erum kannski ekki búin að bíta úr nálinni með það en við þurfum að vera mjög á varðbergi ef við ætlum að passa okkur að fara ekki sömu leið.“Verkalýðshreyfingin breytt Kári sagðist telja verkalýðshreyfingin hafi tekið breytingum á síðustu árum; verkalýðsfélögin væru orðin stærri og gættu ólíkra hagsmuna. „Ég held við þurfum að endurvekja gömlu Dagsbrún og ég held við ættum að nýta okkur nýjustu tækni erfðafræðinnar til þess að endurvekja Guðmund Jaka og fólk sem batt sig við krana til að koma í veg fyrir að hægt væri að dæla olíu í land í verkföllum. Ég held að við ættum að einbeita okkur meira á þörfum þess fólks sem minnst mega sín í íslensku samfélagi,“ sagði hann. Kári gagnrýndi baráttu Bandalags háskólamanna sem krefjast hærri launa vegna menntunar. „Ég held því fram að það sé miklu eðlilegra að við reynum búum okkur til aðferð til þess að meta það hversu mikið menn leggja til samfélagsins,“ sagið hann og bætti við: „Það er miklu merkilegra ef maður með litla menntun leggur mikið af mörkum til samfélagsins heldur en sá sem er með mikla en það skiptir samfélagið engu máli, það er bara verið að leggja af mörkum til þess.“Háskólahugtakið útþynnt Hann sagði að hugmyndin um laun sem miðast við menntun verða óheppilegri eftir því sem háskólahugatakið sé þynnt meira út. „Við erum með háskóla á Íslandi í hverju krummaskuði og til þess að hafa þar fólk þarf að lækka „standardinn“ í þessum skólum og það sem raunverulega háskólamenntun segir um þig er miklu minna en það var fyrir fimmtíu árum,“ sagði Kári. Hann sagði að skólarnir hefðu hvata til að hleypa fólki í gegnum próf þar sem greitt væri fyrir hvern nemanda. „Fólk á auðvitað að fá hærri laun fyrir að leggja meira á sig ef það fyrir vikið leggur meira af mörkum til samfélagsins, en ég held að það sé vafasamt að nota háskólagráðu eina saman til að hysja laun upp mikið,“ sagði hann.
Verkfall 2016 Mest lesið Vaktin: Dómari kveður upp um refsingu Diddy Erlent Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Innlent Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Innlent Látinn fara eftir að hafa neitað Trump um sverð í eigu Eisenhower Erlent Starfsmaður á Brákarborg grunaður um kynferðisbrot Innlent Fólk að bugast þar til hætt var að manna vaktir á föstudögum Innlent Nýsestur á skrifstofunni þegar hann fékk bíl í flasið Innlent „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Innlent Bein útsending: Siglt áleiðis til Gasa Erlent Rekja andlát dóttur að hluta til samsæriskenninga móður Erlent Fleiri fréttir „Kópavogsmódelið er ekkert annað en þjónustuskerðing“ Nýsestur á skrifstofunni þegar hann fékk bíl í flasið Starfsmaður á Brákarborg grunaður um kynferðisbrot Fresta framkvæmdum vegna veðurs Sýnist komið að seinni hluta í eldsumbrotum í Sundhnúksgígaröðinni Grunaður um að hafa brotið á fleiri en tíu börnum Varaformannsslagur í Miðflokknum: Öll vinir og „peppuð“ fyrir landsþingi Stöðfirðingum enn ráðlagt að sjóða vatn vegna mengunar Tillögurnar í leikskólamálum séu vonbrigði og uppgjöf Jörð skelfur í Krýsuvík og Þjóðaröryggisráð fundaði í morgun Fólk að bugast þar til hætt var að manna vaktir á föstudögum Snorri etur kappi við Bergþór og Ingibjörgu Hafnaði kæru Sameindar vegna Konukots í Ármúla Ingibjörg tekur slaginn við Bergþór Skjálftahrina við Krýsuvík og Kleifarvatn Sagt að njóta ótruflaðrar ástar í Venesúela Bergþór vill verða varaformaður Óljóst hvort Kínverjarnir geti sótt vélina sína „Mér finnst þeir vera að taka frá mér lífið“ Rauk upp úr flugvél Jet2 Loka leikskóladeild á Stöðvarfirði vegna manneklu Nýjar tillögur falli á herðar vinnandi foreldra Eðlilegt að Ísland skoði að taka þátt Til umræðu að setja upp lokunarpósta við Fossvogsbrú Ragnhildur tekur við Kveik Blæs á sögusagnir um úthugsaða fléttu og ótti við að enda rúmliggjandi Vilja að fallið verði frá hækkun áfengisskatta „Þetta er auðvitað allt of lítið úrtak til að vera marktækt“ Refsing fyrir að reyna að myrða lækni þyngd Miklar breytingar á gjaldskrá leikskóla borgarinnar Sjá meira