Múrsteinaverksmiðjan. Húsið hefur staðið autt í fjölmörg ár. Þrátt fyrir kuldann velja margir að sofa í tjöldum á svæðinu í kringum verksmiðjuna, til að fela sig fyrir lögreglunni sem kemur stundum á svæðið.Vísir/Ólafur Steinar Gestsson
Tveir menn eru á förum fyrir utan verksmiðjuna. Allir þeir sem eru innandyra verða þögulir. Þrír Sýrlendingar drífa sig að rykugum gluggunum og kíkja út. Þeim léttir mikið við það sem þeir sjá. „Þetta er ekki löggan, þeir eru okkar menn!“
Nokkrir menn bursta ryk og ösku af dýnu og setjast við bálið. Það ríkir þögn innandyra og ekkert heyrist nema snarkið í eldinum. Sumir eru sofandi, aðrir skrifast á við fjölskyldu sína meðan einn maður hitar sokka sína við eldinn.
Saman á ferð Oft velja fjölskyldur að senda einn úr hópnum á flótta til Evrópu – oftast karlmenn – og koma svo seinna þegar þegar þeir eru komnir með hæli í Evrópu. Konur sem eru einar á ferð eru í hættu vegna kynferðisofbeldis af hendi fólkssmyglara. Þessi afganska fjölskylda var á ferð með ungum mönnum, sem þau hittu á leiðinni, og gátu veitt þeim öryggi.Yfirvöld á svæðinu áætla að 20-40 þúsund flóttamenn fari yfir landamærin árlega. Um það bil 40 manns nota verksmiðjuna daglega. Flóttamennirnir eru oftast frá Sýrlandi og Afganistan, en einnig frá öðrum löndum í Miðausturlöndum og Afríku. Flóttamennirnir hafa oftast flúið í gegnum Tyrkland, Grikkland eða Makedóníu og eru á leiðinni til Ungverjalands, og síðar til annarra Evrópulanda. Ferðalagið tekur minnst tvo mánuði og oft meira en ár, og kostar að minnsta kosti 5.000 evrur. Flóttamenn notast við staði eins og þessa tómu verksmiðju í litla bænum Subotica í Serbíu til hvíldar á ferðalaginu.
Samkvæmt Frontex – Evrópsku landamærastofnuninni – hefur flóttamannastraumurinn færst frá hinni hættulegu ferð yfir Miðjarðarhaf og til Austur-Evrópu þar sem hann fer í gegn. Meira en helmingurinn af flóttamönnum sem koma til ESB fer yfir landamæri Ungverjalands frá Serbíu.
Örmagna og hungraðir Reykurinn inni í verksmiðjunni er kæfandi en þó betri en kuldinn fyrir utan. Margir flóttamenn hafa ekki borðað dögum saman og eru örmagna eftir langt ferðalag. Presturinn í nærliggjandi bæ, Subotica, kemur daglega í verksmiðjuna að veita neyðaraðstoð.Minna á fjölskyldu í skógarferð
Fyrir utan verksmiðjana er sólin byrjuð að skína. Lítil stelpa hleypur um svæðið og leitar eftir athygli frá öllum á svæðinu. Læknir frá Læknum án landamæra gefur henni súkkulaði og ungir menn kenna henni að slást með trjábútum, sem þeir láta eins og séu sverð. Muhammed er rétt um tvítugt og skylmist við stelpuna, sem hleypur aftur í fangið á foreldrum sínum. Hann brosir snöggt, en svipurinn verður fljótt alvarlegri.
„Hún ætti ekki að vera hérna. Hún ætti að leika sér í leikskóla á öruggum stað,“ segir hann og lítur á snjallsímann sinn. Það er aðeins nokkurra prósenta hleðsla eftir, en hann notar hana til að hlusta á lag með Justin Bieber.
Vinátta Þrátt fyrir erfiða ferð, söknuð og óvissa framtíð, reyna menn að halda góðri stemningu. Margir þróa vináttu sín á milli á ferðalaginu, og hjálpa hver öðrum á ferðinni.Þrátt fyrir smá óhreinindi á fötunum er erfitt að sjá að Muhammed sé flóttamaður. Hárið er stíft af geli, hann er vel rakaður og fötin hans eru kúl. Þetta gildir um fleiri. Þegar fjölskylda Muhammeds situr kringum bálið seinna um kvöldið, gætu þau alveg eins minnt á fjölskyldu í skógarferð.
En veruleikinn er harðari en svo. Fjölskyldan bíður eftir smyglara sem flytur þau yfir landamærin. Þau hafa borgað 1.200 evrur hvert fyrir ferðina yfir landamærin, en þau hafa beðið árangurslaust síðustu tvö kvöldin.
Óvissan Ferðalagið á milli landamæra fer fram á næturnar. Á gangi með lítil vasaljós eftir lestarteinum verður ferðin út í óvissuna ógnandi en draumurinn um betra líf gefur von.Serbía er síðasta landið áður en komið er til landa sem eru innan Evrópusambandsins. Samkvæmt Dyflinnarsamningnum verða flóttamenn að sækja um hæli í fyrsta landi innan sambandsins þar sem þeir komast í samband við yfirvöld. Ef lögreglan í Ungverjalandi tekur fingraför af flóttamönnunum, verða þeir að sækja um hæli þar. En fátækt og slæmar aðstæður fyrir flóttamenn valda því að fæstir vilja sækja um hæli þar. Flestir vilja fara til Þýskalands eða Skandinavíu.
Mútur frá lögreglunni
Fólkssmyglarinn kemur að lokum að sækja fjölskylduna. Muhammed ber litlu stelpuna á bakinu og þau fara meðfram lestarteinunum í átt til Ungverjalands. Áður en þau komast yfir landamærin stöðvar lögreglan þau og krefst 50 evra á mann í mútur. Fjölskyldan borgar, en Muhammed neitar að borga og snýr aftur til verksmiðjunnar.
Daginn eftir stendur hann við lestarteinana sem liggja til Evrópu. Hann er nú einn á ferð. „Inshalla – ef Guð vill – kemst ég bráðum til Danmerkur.“
