Svæðið í Fagraskógarfjalli var á hreyfingu í einhvern tíma áður en skriðan féll Birgir Olgeirsson skrifar 21. júlí 2018 10:21 Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra "vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Fréttablaðið/Sigtryggur Ari Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil. Skriðufall í Hítardal Mest lesið Nafn mannsins sem lést í bílslysinu á Hrunavegi Innlent Móðir marin á kálfum eftir árás ungmenna í Mjódd Innlent Steig út úr strætó og fékk gangstéttarhellu í höfuðið Innlent „Það þarf að taka meira til hendinni en ég hélt“ Innlent Vefmyndavél Vísis á Reykjanesskaganum Innlent „Þokkalegar líkur“ á að Grindavík og Svartsengi sleppi Innlent Leggur niður stjórn Tryggingastofnunar og sparar milljón á mánuði Innlent Réðst á konu í Róm og við Ögur Innlent „Þá erum við komin út á hálan ís“ Innlent Grípa til aðgerða gegn Zuism eftir hæstaréttardóm Innlent Fleiri fréttir Þjóðin verði að átta sig á að fimmtungur sé ekki íslenskumælandi Fyrirvarinn verði örfáar mínútur „Allt það besta og allt það versta“ sé í skólum landsins Samkeppniseftirlitið ætlar að skoða kvörtun verkalýðsfélaga Heiða Björg hættir sem formaður SÍS Menningarráðherra hvetur opinber fyrirtæki til að að bjóða upp á ensku Bein útsending frá Úkraínu, alvarlegar ásakanir og uppáhalds dagur Íra Nafn mannsins sem lést í bílslysinu á Hrunavegi „Með hverju eldgosinu styttist í goslokahátíðina“ Villa í tækjabúnaði misgreindi jarðskjálfta Steig út úr strætó og fékk gangstéttarhellu í höfuðið Einn af hverjum fimm Íslendingum með heyrnarskerðingu Sýknudómur Alfreðs Erlings stendur Útskrifaður af gjörgæslu Leggur niður stjórn Tryggingastofnunar og sparar milljón á mánuði Sjálfstæðis- og Framsóknarmenn ákváðu formannslaun Heiðu Bjargar Fá ekki að rífa og endurbyggja Hvítabandið Réðst á konu í Róm og við Ögur „Þokkalegar líkur“ á að Grindavík og Svartsengi sleppi „Þá erum við komin út á hálan ís“ Beðið eftir gosi Mikið af gögnum sem þarf að yfirfara „Það þarf að taka meira til hendinni en ég hélt“ Varar við aðkomu þingsins og segir Vilhjálm hafa talað ógætilega Grípa til aðgerða gegn Zuism eftir hæstaréttardóm Móðir marin á kálfum eftir árás ungmenna í Mjódd Óttast að missa úrræðið sem breytti lífi hennar Hringvegurinn styttist um tólf kílómetra fyrir lok árs Hefur tröllatrú á að samningar náist svo „Ladderíið“ geti haldið áfram Opnuðu ónothæft meðferðarheimili rétt fyrir kosningar Sjá meira
Svæðið, þar sem skriðan féll í Fagraskógarfjalli í Hítardal 7. júlí síðastliðinn, var á hreyfingu í einhvern tíma fyrir framhlaupið. Þetta sýna svokallaðar bylgjuvíxlmælingar úr Sentinel-1 gervitunglum en fjallað er um þetta í skýrslu Veðurstofu Íslands um skriðuna. Útbúið hefur verið landlíkan af skriðunni byggt á ljósmyndum sem teknar voru úr þyrlu, GPS mælingum og mælingum með TLS leysitæki. Gagnvirkt þrívíddarkort af landlíkaninu sýnir vel umfang framhlaupsins. Lagt hefur verið bráðabirgðamat á rúmmál framhlaupsins út frá nýja landlíkaninu með samanburði við landlíkan frá því áður en skriðan féll. Fyrstu athuganir gefa til kynna að um 7 milljón rúmmetra „vanti“ í hlíðina ofan skriðutungunnar og dalbotninum, sem gæti verið u.þ.b. magnið sem fór af stað. Skriðan reif með sér meira efni og hækkun lands á dalbotninum er um 10 milljón rúmmetrar. Það er ljóst af ummerkjum að skriðan plægði sig niður í jarðlög á dalbotninum og því nær hún líklega talsvert niður fyrir fyrra yfirborð hans. Erfitt er að áætla þann hluta, en heildarrúmmál skriðuurðarinnar kann að vera á bilinu 10–20 milljón rúmmetrar þegar allt er talið. Unnið er að frekari greiningu á rúmmálinu.Urðin sem framhlaupið kom úr sker sig úr umhverfinu á radarmyndum sem unnar hafa verið með InSAR greiningu. Hreyfingin síðustu daga fyrir framhlaup hefur numið a.m.k. einhverjum sentimetrum, en einnig sést að svæðið var á hreyfingu árin 2017, 2016 og 2015 en hreyfingin var hægari. Að hreyfing sjáist á svæðinu áður en skriðan féll styrkir þá túlkun að stór framhlaup hafi venjulega einhvern aðdraganda sem hægt er að greina með gervitunglagögnum eða öðrum mælingum. Standa vonir til þess að hægt verði að skoða sérstaklega þær hlíðar ofan byggðar og fjölfarinna staða þar sem möguleiki er talinn á óstöðugleika og greina svæði sem eru á hreyfingu. Þau yrði síðan hægt að vakta með sömu tækni. Í greininni er tekið fram að erfitt sé að segja til um hvenær hreyfing er orðin það hröð að skriða sé yfirvofandi. Og þau svæði sem eru á hreyfingu eru misjöfn. Í sumum tilfellum eru sprungur nálægt brúnum þar sem fleygast smám saman framan af brúninni í litlum skriðum. Í öðrum tilfellum er jarðvegur sprunginn og á hreyfingu án þess að sprungur séu í sjálfum berggrunninum. Þar getur verið hætta á jarðvegsskriðum, þótt ekki sé endilega sé hætta á berghlaupi. Og í enn öðrum tilfellum nær veikleikinn niður í berggrunninn og stór stykki geta farið af stað í miklum skriðum eða berghlaupum. Veðurstofan segir að stórar skriður hafi verið áberandi á undanförnum árum og tekur fram að ekki sé hægt að útiloka að stórar skriður séu að verða tíðari vegna loftslagsbreytinga. Erfitt sé þó að fullyrða það vegna þess að tilvikin eru fá og þarf lengri tíma til að breyting verði tölfræðilega marktæk. Loftslagsbreytingar gætu aukið skriðuhættu vegna þriggja mismunandi tegunda af skriðuföllum sem viðkvæmar eru fyrir breytingum í veðurfari:Sífreraskriður geta fallið þegar hlíðar verða óstöðugar vegna bráðnunar sífrera.Skriður tengdar rigningum og leysingum geta orðið tíðari vegna þess að búast má við hlýrri vetrum og meiri úrkomuákefð.Skriður geta orðið tíðari í óstöðugum hlíðum þar sem jöklar hörfa og aðhald jökulsins minnkar. Veðurstofan tekur þó fram að ólíklegt sé að framhlaupið í Hítardal tengist sífrera. Náttúrufræðistofnun hefur tekið saman áhugaverðan lista yfir stórar skriður sem hafa fallið frá miðri síðustu öld. Þar sést að Hítardalsskriðan var óvenju stór og efnismikil.
Skriðufall í Hítardal Mest lesið Nafn mannsins sem lést í bílslysinu á Hrunavegi Innlent Móðir marin á kálfum eftir árás ungmenna í Mjódd Innlent Steig út úr strætó og fékk gangstéttarhellu í höfuðið Innlent „Það þarf að taka meira til hendinni en ég hélt“ Innlent Vefmyndavél Vísis á Reykjanesskaganum Innlent „Þokkalegar líkur“ á að Grindavík og Svartsengi sleppi Innlent Leggur niður stjórn Tryggingastofnunar og sparar milljón á mánuði Innlent Réðst á konu í Róm og við Ögur Innlent „Þá erum við komin út á hálan ís“ Innlent Grípa til aðgerða gegn Zuism eftir hæstaréttardóm Innlent Fleiri fréttir Þjóðin verði að átta sig á að fimmtungur sé ekki íslenskumælandi Fyrirvarinn verði örfáar mínútur „Allt það besta og allt það versta“ sé í skólum landsins Samkeppniseftirlitið ætlar að skoða kvörtun verkalýðsfélaga Heiða Björg hættir sem formaður SÍS Menningarráðherra hvetur opinber fyrirtæki til að að bjóða upp á ensku Bein útsending frá Úkraínu, alvarlegar ásakanir og uppáhalds dagur Íra Nafn mannsins sem lést í bílslysinu á Hrunavegi „Með hverju eldgosinu styttist í goslokahátíðina“ Villa í tækjabúnaði misgreindi jarðskjálfta Steig út úr strætó og fékk gangstéttarhellu í höfuðið Einn af hverjum fimm Íslendingum með heyrnarskerðingu Sýknudómur Alfreðs Erlings stendur Útskrifaður af gjörgæslu Leggur niður stjórn Tryggingastofnunar og sparar milljón á mánuði Sjálfstæðis- og Framsóknarmenn ákváðu formannslaun Heiðu Bjargar Fá ekki að rífa og endurbyggja Hvítabandið Réðst á konu í Róm og við Ögur „Þokkalegar líkur“ á að Grindavík og Svartsengi sleppi „Þá erum við komin út á hálan ís“ Beðið eftir gosi Mikið af gögnum sem þarf að yfirfara „Það þarf að taka meira til hendinni en ég hélt“ Varar við aðkomu þingsins og segir Vilhjálm hafa talað ógætilega Grípa til aðgerða gegn Zuism eftir hæstaréttardóm Móðir marin á kálfum eftir árás ungmenna í Mjódd Óttast að missa úrræðið sem breytti lífi hennar Hringvegurinn styttist um tólf kílómetra fyrir lok árs Hefur tröllatrú á að samningar náist svo „Ladderíið“ geti haldið áfram Opnuðu ónothæft meðferðarheimili rétt fyrir kosningar Sjá meira