Mirjam Foekje van Twuijver er 53 ára hollensk kona búsett á Akranesi ásamt íslenskum eiginmanni sínum. Fyrir sjö árum hlaut hún einn allra þyngsta dóm sem fallið hefur í fíkniefnamáli á Íslandi, ellefu ár fyrir að smygla gífurlegu magni af fíkniefnum til landsins. Hæstiréttur mildaði dóminn í átta ár.
„Þetta gerðist þegar ég var á mjög slæmum stað í mínu lífi, ég veit að þetta var rangt og að ég hefði ekki átt að gera þetta. En ég gerði þetta og ég tók út mína refsingu,“ segir Mirjam í samtali við fréttastofu.
Um tveimur árum eftir að Mirjam hóf afplánun fékk hún að afplána með ökklabandi heima, sem er gert þegar til stendur að senda fanga úr landi. Á meðan hún var utan veggja fangelsisins, ákvað kærunefnd Útlendingamála hins vegar að það ætti ekki að senda hana úr landi.
Þannig að Miriam var allt í einu komin í afplánun heima undir rafrænu eftirliti en samt ekki á leið úr landi; það gekk ekki í augum Fangelsismálastofnunar, sem ákvað því að færa hana aftur í fangelsi og láta hana afplána lengur.
„Það sem þau gerðu mér var rangt. Og ég vil að þau viðurkenni það,“ segir Mirjam. Hún telur að Fangelsismálastofnun hafi frá upphafi átt að gera henni grein fyrir því að henni yrði stungið aftur í steininn ef hún fengi að vera um kyrrt á landinu. Ella hefði hún aldrei barist fyrir því að fá að vera, segir hún.
Ekki búin að jafna sig
Mirjam segir að dvölin í fangelsi síðustu tvö árin, 2018-2020, hafi reynst henni mjög þungbær, hvort tveggja vegna hjartveiki og persónulegra aðstæðna.
„Þetta var helvíti. Ekki aðeins er erfitt að vera í fangelsi, alltaf, heldur var ég líka að jafna mig á opinni hjartaaðgerð þegar þeir kölluðu mig aftur inn í fangelsi. Þannig að ég jafnaði mig aldrei almennilega á henni. Ég hef ekki sömu orku og mér líður ekki eins og mér á að líða, sem tengist bara stressið sem fylgdi þessu öllu.
Erfiðast var að faðir minn lést þegar ég var í fangelsi og ég gat ekki verið til staðar fyrir móður mína. Ég er einkabarn og ég gat ekki hjálpað henni eða kvatt föður minn. Satt best að segja kenni ég yfirvöldum hér um að ég hafi ekki getað verið þarna með honum,“ segir Mirjam.
Burðardýr sem tók þátt í misheppnaðri tálbeituaðgerð
Frá upphafi málsins þótti ljóst að Mirjam var svonefnt burðardýr, ekki skipuleggjandi. Frá því að hennar dómur féll hafa dómar mildast mjög á hendur burðardýrum, sem Mirjam segir hafa verið erfitt að fylgjast með.
Ekki aðeins sýndi Mirjam á sínum tíma algeran samstarfsvilja - heldur gekk samstarfið það langt að Mirjam tók þátt í misheppnaðri tálbeituaðgerð lögreglu á Hótel Fróni. Þar var hún fengin til þess að afhenda viðtakanda gerviefni og svo átti að fylgja viðtakandanum eftir.
„Ég var í rauninni mjög hrædd í þessari aðgerð af því að ég var spurð hvort að lögreglan væri með mér. Ég sagði nei og kláraði þetta. Svo fór eitthvað úrskeiðis, þú þarft að spyrja lögregluna um það. En ég fékk síðan eiginlega þyngsta hugsanlega dóm. Og maður hefði haldið að það að hjálpa einhverjum, sérstaklega lögreglunni, að það myndi þýða eitthvað. En það þýddi ekki neitt. Nákvæmlega ekki neitt,“ segir Mirjam.
Afturköllun ákvörðunar um að Mirjam að vera utan fangelsis fól samkvæmt henni í sér lengingu refsingar án dóms. Því hafi í raum verið um ólögmæta frelsissviptingu að ræða, segir í stefnunni. Ríkið er krafið um að viðurkenna skaða- og miskabótarétt Mirjam vegna aðgerðar Fangelsismálastofnunar en upphæð bóta er ekki tiltekin, enda er fyrsta skrefið að rétturinn sé viðurkenndur.
