Hvernig er velferðin tryggð? Ólafur Stephensen skrifar 13. maí 2011 07:00 Stundum þarf að benda á sjálfsagða hluti, sem eiga að liggja í augum uppi og vera á hvers manns vitorði en eru það af einhverjum orsökum ekki. Þetta er gert í svokallaðri skoðun Viðskiptaráðs, sem sagt var frá hér í blaðinu í vikunni. Viðskiptaráð bendir á þá staðreynd að „sterkur einkageiri og uppbygging atvinnugreina sem skapa verðmæti er forsenda þess að hið opinbera hafi burði til að veita þá þjónustu sem því er falið að veita". Þetta skýra samhengi virðist hins vegar hafa farið að verulegu leyti framhjá þeim sem ráða nú efnahagsstefnunni. Umsvif hins opinbera hafa ekki verið skorin niður til samræmis við samdráttinn í tekjum ríkisins vegna efnahagskreppunnar, heldur hafa verið lagðir stórauknir skattar á atvinnulíf og launþega til að brúa bilið, en um leið er tafið fyrir því að einkageirinn nái sér á strik. Viðskiptaráð hefur reiknað út svokallaðan stuðningsstuðul atvinnulífsins, þ.e. hvað hver starfsmaður í einkageiranum stendur með þeim verðmætum sem hann skapar undir afkomu margra annarra sem eru ýmist starfsmenn hins opinbera eða þiggja af því lífeyri, styrki og bætur. Útkoman er sú að hver starfsmaður á almennum vinnumarkaði stóð á síðasta ári að baki 1,54 öðrum. Hlutfallið hefur hækkað úr 1,29 árið 2007 og byrðar einkageirans því aukizt um tæplega fimmtung. Í skoðun Viðskiptaráðs er bent á það augljósa; að atvinnurekstur sem byggir á einkaframtaki er undirstaða þess velferðarkerfis sem byggt hefur verið upp á Íslandi. Til að stjórnvöld geti staðið við yfirlýst samfélagsleg markmið þurfi þau að tryggja vöxt og viðgang einkageirans og draga úr áherzlum á atvinnugreinar sem geta ekki staðið undir sér sjálfar heldur byggja á ríkisstuðningi. „Lítið fer fyrir áherslum af þessu tagi í stjórnmálaumræðu um þessar mundir," segir Viðskiptaráð og hefur þar alveg rétt fyrir sér. Skattabreytingar, andúðin á erlendum fjárfestingum í atvinnulífinu í stjórnarliðinu og þær grundvallarbreytingar sem nú er lagt til að gerðar verði á fiskveiðistjórnunarkerfinu eru til merkis um að ríkisstjórnin hefur takmarkaðan skilning á þessu augljósa samhengi. Umræðan eftir hrun hefur verið allt of neikvæð í garð atvinnulífsins í heild og full alhæfinga, í stað þess að horft sé á þá þætti sem fóru úrskeiðis og reynt að læra af mistökunum. Þótt útrás í boði bankanna hafi misheppnazt þýðir það ekki að hægt sé að loka íslenzkt atvinnulíf af frá alþjóðavæðingunni; þá dragast lífskjör hér einungis aftur úr því sem gerist í nágrannalöndunum. Þótt stjórnendur einkafyrirtækja hafi gert mistök og keyrt þau í þrot þurfum við áfram á einkarekstri að halda. Þótt of mikil áhætta hafi verið tekin þurfum við áfram á að halda frumkvöðlum sem eru reiðubúnir að hætta fé sínu við uppbyggingu öflugra fyrirtækja, í þeirri von að þau muni skila þeim arði. Allt þetta er áfram nauðsynlegt til að tryggja velferðina. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun
Stundum þarf að benda á sjálfsagða hluti, sem eiga að liggja í augum uppi og vera á hvers manns vitorði en eru það af einhverjum orsökum ekki. Þetta er gert í svokallaðri skoðun Viðskiptaráðs, sem sagt var frá hér í blaðinu í vikunni. Viðskiptaráð bendir á þá staðreynd að „sterkur einkageiri og uppbygging atvinnugreina sem skapa verðmæti er forsenda þess að hið opinbera hafi burði til að veita þá þjónustu sem því er falið að veita". Þetta skýra samhengi virðist hins vegar hafa farið að verulegu leyti framhjá þeim sem ráða nú efnahagsstefnunni. Umsvif hins opinbera hafa ekki verið skorin niður til samræmis við samdráttinn í tekjum ríkisins vegna efnahagskreppunnar, heldur hafa verið lagðir stórauknir skattar á atvinnulíf og launþega til að brúa bilið, en um leið er tafið fyrir því að einkageirinn nái sér á strik. Viðskiptaráð hefur reiknað út svokallaðan stuðningsstuðul atvinnulífsins, þ.e. hvað hver starfsmaður í einkageiranum stendur með þeim verðmætum sem hann skapar undir afkomu margra annarra sem eru ýmist starfsmenn hins opinbera eða þiggja af því lífeyri, styrki og bætur. Útkoman er sú að hver starfsmaður á almennum vinnumarkaði stóð á síðasta ári að baki 1,54 öðrum. Hlutfallið hefur hækkað úr 1,29 árið 2007 og byrðar einkageirans því aukizt um tæplega fimmtung. Í skoðun Viðskiptaráðs er bent á það augljósa; að atvinnurekstur sem byggir á einkaframtaki er undirstaða þess velferðarkerfis sem byggt hefur verið upp á Íslandi. Til að stjórnvöld geti staðið við yfirlýst samfélagsleg markmið þurfi þau að tryggja vöxt og viðgang einkageirans og draga úr áherzlum á atvinnugreinar sem geta ekki staðið undir sér sjálfar heldur byggja á ríkisstuðningi. „Lítið fer fyrir áherslum af þessu tagi í stjórnmálaumræðu um þessar mundir," segir Viðskiptaráð og hefur þar alveg rétt fyrir sér. Skattabreytingar, andúðin á erlendum fjárfestingum í atvinnulífinu í stjórnarliðinu og þær grundvallarbreytingar sem nú er lagt til að gerðar verði á fiskveiðistjórnunarkerfinu eru til merkis um að ríkisstjórnin hefur takmarkaðan skilning á þessu augljósa samhengi. Umræðan eftir hrun hefur verið allt of neikvæð í garð atvinnulífsins í heild og full alhæfinga, í stað þess að horft sé á þá þætti sem fóru úrskeiðis og reynt að læra af mistökunum. Þótt útrás í boði bankanna hafi misheppnazt þýðir það ekki að hægt sé að loka íslenzkt atvinnulíf af frá alþjóðavæðingunni; þá dragast lífskjör hér einungis aftur úr því sem gerist í nágrannalöndunum. Þótt stjórnendur einkafyrirtækja hafi gert mistök og keyrt þau í þrot þurfum við áfram á einkarekstri að halda. Þótt of mikil áhætta hafi verið tekin þurfum við áfram á að halda frumkvöðlum sem eru reiðubúnir að hætta fé sínu við uppbyggingu öflugra fyrirtækja, í þeirri von að þau muni skila þeim arði. Allt þetta er áfram nauðsynlegt til að tryggja velferðina.
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun
Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir Skoðun