Kafka við Sæbrautina - eða endurminning um Hörpu Halldór Guðmundsson skrifar 3. febrúar 2020 20:45 Sé ekið eftir Sæbrautinni í átt að Hörpu blasir við vegfarendum stórt auglýsingaskilti með veggspjöldum þar sem minnt er á helstu atburði í húsinu; þetta er þríhyrnt skilti sem þó er ekki stærra en svo að það truflar ekki umferð, hvort sem hún er gangandi, akandi eða hjólandi. Semsé: prýðilegt skilti, eða það hélt ég þegar ég kom til starfa í Hörpu sumarið 2012. Ég hafði ekki verið lengi að reyna ná áttum í þessu félagsheimili þjóðarinnar þegar þáverandi fasteignastjóri hússins sagði við mig, nokkuð ákveðin eins og hennar var háttur: Þú veist að við erum ekki með fullgilt leyfi fyrir samkomuhaldi og vínveitingum. Mér bregður við en hef þó rænu á að spyrja hverju þetta sæti. Ja það hefur ekki farið fram lokaúttekt á byggingunni. En nú hafa komið hér milljón manns frá opnun, segi ég, og hér eru 1500 reykskynjarar og alls kyns öryggiskerfi, ekki satt? Jú, þetta snýst ekki um húsið, heldur skiltið hér fyrir utan. Það er ósamþykkt. Og meðan svo er fáum við ekki lokaúttekt. Og heldur ekki leyfi. Ekki vil ég segja að mér hafi þótt þetta lógískt, enda ekki mikill verkfræðingur í mér, en þó leysanlegt: Getum við ekki gengið í að fá skiltið samþykkt? Það stendur ekki á svörum frá byggingafulltrúa borgarinnar, er mér sagt: Þetta skilti er ekki á réttum stað samkvæmt deiliskipulagi. Ég hugsa með mér, ætli það þurfi virkilega að færa það, þótt það sé ekki fyrir neinum? Og spyr mitt góða samstarfsfólk á fasteignasviði, hvar ætti skiltið að vera samkvæmt deiliskipulagi? Þá kemur í ljós að eitthvað hafði nú misfarist við þær teikningar, því þá væri það að hluta til úti í götunni. Nú, spyrjum við grandvara embættismenn, ekki viljið þið að við færum það þangað? Nei, auðvitað ekki. En má það ekki vera þar sem það er? Nei, ekki samkvæmt deiliskipulagi, en þið getið auðvitað sótt um breytingu á deiliskipulagi. Ekki á ég von á því að saklausir lesendur hafi nokkurn tímann sótt um breytingu á deiliskipulagi, fremur en höfundur þessa pistils. Eigum við ekki bara að segja sem svo að það sé allnokkurt bauk, það þarf arkitekta og verkfræðinga til að útfylla þau eyðublöð og koma til skila með lögmætum hætti. En við létum okkur auðvitað hafa það, að sitja kyrr á sama stað og vera þó að ferðast eins og segir í kvæðinu, og sóttum um breytingu á deiliskipulagi. Allt tók það tímann sinn, afgreiðslu frestað, ný skilyrði sett og þar fram eftir götum, en um síðir fékkst leyfi fyrir skiltinu, gegn því að loka því á hornunum og snyrta í kringum stoðirnar og allt í lagi með það. Eftir þessa reynslu kom mér ekki á óvart þegar fasteignastjórinn kom til mín nokkru síðar með ýmis eyðublöð og sagði: það þarf að ráða byggingastjóra á skiltið, og burðarþolsmæla það. Já, segi ég sem hélt að allt væri komið í höfn, en er ekki búið að byggja það? Og jafnvel mæla? Jú, sannarlega, þetta er mest mælda skilti í Reykjavík, og það er náttúrlega búið að standa þarna allan tímann hvort sem er, en það eru breyttar forsendur með breytingu á deiliskipulagi. Svo við þurfum að skila þessu inn. Svo nú hafa allir haft nokkuð að iðja í kringum þetta skilti, án þess að það sé með góðu móti hægt að fullyrða að nokkur skapaður hlutur hafi gerst. Skiltið bara stendur þarna og auglýsir viðburði í húsinu. Allt væri þetta saklaus skemmtisaga, ef hún væri ekki svona dýr, og það mætti ekki lesa hana – eins og ýmsar sögur Kafka – sem táknsögu. Harpa er í almannaeigu. Húsið var sannarlega og að vonum umdeilt á sínum tíma, en mjög hefur dregið úr þeim deilum, því þorri þjóðarinnar hefur sótt sér þangað skemmtun og fróðleik auk þess sem húsið laðar að sér á aðra milljón ferðamanna á hverju ári; ennfremur skilar starfsemin í húsinu gjaldeyristekjum í þjóðarbúið á við vænan skuttogara. En eignarhald almennings er í gegnum ríki og borg, og það komu þær stundir að manni fannst að engum væri meira uppsigað við húsið en einmitt eigendunum sjálfum. Þó taldi ég mig vita að það væri ekki meiningin. Svo dæmi séu nefnd: Fljótlega eftir að ég kom til starfa var allt skipulag í kringum húsið einfaldað og stjórnum og félögum fækkað. Portus, móðurfélag fasteignafélagsins Tótusar, sem skráð var eigandi hússins, heitir núna Harpa og Tótus hefur verið sameinað því. Fyrir það eitt að skrá Hörpu sem eiganda hússins, í stað Tótusar, hugðist sýslumaðurinn í Reykjavík rukka okkur um ríflega 300 milljónir í stimpilgjöld. Með ærnum (lögfræði)kostnaði og mörgum fundum tókst að koma í veg fyrir það. Þá sendi Þjóðskrá áskorun um að láta gera brunabótamat hússins, sem ég hélt í sakleysi mínu að hefði verið gert fyrir löngu. Fyrir það þarf að greiða svokallað skipulagsgjald, í kringum 70 milljónir. Sem bætast við alls kyns önnur gjöld sem lögð er á húsið og skulu ekki öll tíunduð hér, enda engin leið að hafa í við tollheimtumenn í þeim efnum. Frægust af þeim álögum eru náttúrlega fasteignagjöldin. Þegar ég var þar húsvörður borgaði Harpa röska milljón á dag, eða sem nemur einni Eldborgarleigu, þrisvar til fjórum sinnum meira á fermeter en önnur stórhýsi á landinu (t.d. Smáralind, Kringlan eða Leifsstöð). Það hefur verið í sakleysi þess sem var nýbyrjaður sem ég spurði eigendur hvort ekki mætti breyta því. Jú, var svarið, þú getur farið í mál við okkur. Svo í nokkur ár rak Harpa mál á hendur eigendum sínum, stórt og dýrt og þvælið gegn harðsnúinni vörn, í þeim eina tilgangi að húsið mætti verða rekstrarhæft. En rekstrarhæfi og sjálfbærni eru á hinn bóginn þau skilyrði sem sömu eigendur setja húsinu. Allt tók þetta tímann sinn, en á endanum vann Harpa málið fyrir Hæstarétti sem létti reksturinn um skeið. En það var skammvinn sæla og fljótlega fundu tollheimtumenn leiðir til að halda álögum á húsið svo gott sem óbreyttum, hvað sem leið sigrum Hörpu fyrir dómstólum. Er nema von að þá hafi mér ekki hugnast að standa í þessu lengur? Í millitíðinni hefur hæfara fólk tekið við og gert allt sem í þess valdi stendur til að bæta reksturinn, en ég óttast að eðli starfans sé hið sama og algerlega í anda Sísýfosar sem alltaf velti grjóti upp sömu hlíðina. Því má það verða huggun harmi gegn, þegar álögurnar hafa endanlega borið reksturinn ofurliði, að skiltið hefur hlotið formlegt samþykki og Harpa fengið lokaúttekt og fullgilt leyfi til samkomuhalds. Þá getur skiltið staðið áfram á sínum stað og borið vitni þeim viðburðum sem hefðu getað orðið í húsinu.Höfundur er rithöfundur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Menning Reykjavík Stjórnsýsla Mest lesið Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Að búa til steind getur haft skelfilegar afleiðingar! Elínrós Erlingsdóttir skrifar Skoðun Hvar eru sálfræðingarnir? Pétur Maack Þorsteinsson skrifar Skoðun Íslenska er ekki eina málið Lilja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Hvar er grunnskólinn? Kristján Hrafn Guðmundsson skrifar Skoðun Er lýðræðislegt að senda vopn til Úkraínu? Hildur Þórðardóttir skrifar Skoðun Það á ekki að vera dekur að geta sótt sér sálfræðiþjónustu Ólafía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Um bókun 35, EES samninginn, Evrópusambandið og Bretland Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði fyrir fólk, ekki fjárfesta Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Dauði vefsíðunnar eins og við þekkjum hana Kristján Már Hauksson skrifar Skoðun Loftslag eða lífskjör: bæði betra Björn Brynjúlfur Björnsson skrifar Skoðun Virkjum lýðræðið Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Ráðstefna um þjóðarátak í húsnæðismálum Ámundi Loftsson skrifar Skoðun Íslenski skorturinn Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Ofhugsanir: orsök & afleiðing Sara Pálsdóttir skrifar Skoðun Ísland: Landið sem unga fólkið flykkist til Kristófer Már Maronsson skrifar Skoðun Öldrunarþjónustan – tækifæri og áskoranir Sandra B. Franks skrifar Skoðun ChatGPT um íslenska húsnæðismarkaðinn Yngvi Ómar Sighvatsson skrifar Skoðun Milljónir úr launaumslögum til vopnakaupa Ástþór Magnússon skrifar Skoðun Í orði en ekki á borði - stuðningur Íslands við Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Fatlað fólk á Íslandi Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Hver er ábyrgð Icelandair? Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Gervigreindin og atvinnulífið Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hinn stóri pakki ósýnilegrar reynslu Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun GOGG, GOGG, GOGG og aftur GOGG Guðrún Njálsdóttir skrifar Sjá meira
Sé ekið eftir Sæbrautinni í átt að Hörpu blasir við vegfarendum stórt auglýsingaskilti með veggspjöldum þar sem minnt er á helstu atburði í húsinu; þetta er þríhyrnt skilti sem þó er ekki stærra en svo að það truflar ekki umferð, hvort sem hún er gangandi, akandi eða hjólandi. Semsé: prýðilegt skilti, eða það hélt ég þegar ég kom til starfa í Hörpu sumarið 2012. Ég hafði ekki verið lengi að reyna ná áttum í þessu félagsheimili þjóðarinnar þegar þáverandi fasteignastjóri hússins sagði við mig, nokkuð ákveðin eins og hennar var háttur: Þú veist að við erum ekki með fullgilt leyfi fyrir samkomuhaldi og vínveitingum. Mér bregður við en hef þó rænu á að spyrja hverju þetta sæti. Ja það hefur ekki farið fram lokaúttekt á byggingunni. En nú hafa komið hér milljón manns frá opnun, segi ég, og hér eru 1500 reykskynjarar og alls kyns öryggiskerfi, ekki satt? Jú, þetta snýst ekki um húsið, heldur skiltið hér fyrir utan. Það er ósamþykkt. Og meðan svo er fáum við ekki lokaúttekt. Og heldur ekki leyfi. Ekki vil ég segja að mér hafi þótt þetta lógískt, enda ekki mikill verkfræðingur í mér, en þó leysanlegt: Getum við ekki gengið í að fá skiltið samþykkt? Það stendur ekki á svörum frá byggingafulltrúa borgarinnar, er mér sagt: Þetta skilti er ekki á réttum stað samkvæmt deiliskipulagi. Ég hugsa með mér, ætli það þurfi virkilega að færa það, þótt það sé ekki fyrir neinum? Og spyr mitt góða samstarfsfólk á fasteignasviði, hvar ætti skiltið að vera samkvæmt deiliskipulagi? Þá kemur í ljós að eitthvað hafði nú misfarist við þær teikningar, því þá væri það að hluta til úti í götunni. Nú, spyrjum við grandvara embættismenn, ekki viljið þið að við færum það þangað? Nei, auðvitað ekki. En má það ekki vera þar sem það er? Nei, ekki samkvæmt deiliskipulagi, en þið getið auðvitað sótt um breytingu á deiliskipulagi. Ekki á ég von á því að saklausir lesendur hafi nokkurn tímann sótt um breytingu á deiliskipulagi, fremur en höfundur þessa pistils. Eigum við ekki bara að segja sem svo að það sé allnokkurt bauk, það þarf arkitekta og verkfræðinga til að útfylla þau eyðublöð og koma til skila með lögmætum hætti. En við létum okkur auðvitað hafa það, að sitja kyrr á sama stað og vera þó að ferðast eins og segir í kvæðinu, og sóttum um breytingu á deiliskipulagi. Allt tók það tímann sinn, afgreiðslu frestað, ný skilyrði sett og þar fram eftir götum, en um síðir fékkst leyfi fyrir skiltinu, gegn því að loka því á hornunum og snyrta í kringum stoðirnar og allt í lagi með það. Eftir þessa reynslu kom mér ekki á óvart þegar fasteignastjórinn kom til mín nokkru síðar með ýmis eyðublöð og sagði: það þarf að ráða byggingastjóra á skiltið, og burðarþolsmæla það. Já, segi ég sem hélt að allt væri komið í höfn, en er ekki búið að byggja það? Og jafnvel mæla? Jú, sannarlega, þetta er mest mælda skilti í Reykjavík, og það er náttúrlega búið að standa þarna allan tímann hvort sem er, en það eru breyttar forsendur með breytingu á deiliskipulagi. Svo við þurfum að skila þessu inn. Svo nú hafa allir haft nokkuð að iðja í kringum þetta skilti, án þess að það sé með góðu móti hægt að fullyrða að nokkur skapaður hlutur hafi gerst. Skiltið bara stendur þarna og auglýsir viðburði í húsinu. Allt væri þetta saklaus skemmtisaga, ef hún væri ekki svona dýr, og það mætti ekki lesa hana – eins og ýmsar sögur Kafka – sem táknsögu. Harpa er í almannaeigu. Húsið var sannarlega og að vonum umdeilt á sínum tíma, en mjög hefur dregið úr þeim deilum, því þorri þjóðarinnar hefur sótt sér þangað skemmtun og fróðleik auk þess sem húsið laðar að sér á aðra milljón ferðamanna á hverju ári; ennfremur skilar starfsemin í húsinu gjaldeyristekjum í þjóðarbúið á við vænan skuttogara. En eignarhald almennings er í gegnum ríki og borg, og það komu þær stundir að manni fannst að engum væri meira uppsigað við húsið en einmitt eigendunum sjálfum. Þó taldi ég mig vita að það væri ekki meiningin. Svo dæmi séu nefnd: Fljótlega eftir að ég kom til starfa var allt skipulag í kringum húsið einfaldað og stjórnum og félögum fækkað. Portus, móðurfélag fasteignafélagsins Tótusar, sem skráð var eigandi hússins, heitir núna Harpa og Tótus hefur verið sameinað því. Fyrir það eitt að skrá Hörpu sem eiganda hússins, í stað Tótusar, hugðist sýslumaðurinn í Reykjavík rukka okkur um ríflega 300 milljónir í stimpilgjöld. Með ærnum (lögfræði)kostnaði og mörgum fundum tókst að koma í veg fyrir það. Þá sendi Þjóðskrá áskorun um að láta gera brunabótamat hússins, sem ég hélt í sakleysi mínu að hefði verið gert fyrir löngu. Fyrir það þarf að greiða svokallað skipulagsgjald, í kringum 70 milljónir. Sem bætast við alls kyns önnur gjöld sem lögð er á húsið og skulu ekki öll tíunduð hér, enda engin leið að hafa í við tollheimtumenn í þeim efnum. Frægust af þeim álögum eru náttúrlega fasteignagjöldin. Þegar ég var þar húsvörður borgaði Harpa röska milljón á dag, eða sem nemur einni Eldborgarleigu, þrisvar til fjórum sinnum meira á fermeter en önnur stórhýsi á landinu (t.d. Smáralind, Kringlan eða Leifsstöð). Það hefur verið í sakleysi þess sem var nýbyrjaður sem ég spurði eigendur hvort ekki mætti breyta því. Jú, var svarið, þú getur farið í mál við okkur. Svo í nokkur ár rak Harpa mál á hendur eigendum sínum, stórt og dýrt og þvælið gegn harðsnúinni vörn, í þeim eina tilgangi að húsið mætti verða rekstrarhæft. En rekstrarhæfi og sjálfbærni eru á hinn bóginn þau skilyrði sem sömu eigendur setja húsinu. Allt tók þetta tímann sinn, en á endanum vann Harpa málið fyrir Hæstarétti sem létti reksturinn um skeið. En það var skammvinn sæla og fljótlega fundu tollheimtumenn leiðir til að halda álögum á húsið svo gott sem óbreyttum, hvað sem leið sigrum Hörpu fyrir dómstólum. Er nema von að þá hafi mér ekki hugnast að standa í þessu lengur? Í millitíðinni hefur hæfara fólk tekið við og gert allt sem í þess valdi stendur til að bæta reksturinn, en ég óttast að eðli starfans sé hið sama og algerlega í anda Sísýfosar sem alltaf velti grjóti upp sömu hlíðina. Því má það verða huggun harmi gegn, þegar álögurnar hafa endanlega borið reksturinn ofurliði, að skiltið hefur hlotið formlegt samþykki og Harpa fengið lokaúttekt og fullgilt leyfi til samkomuhalds. Þá getur skiltið staðið áfram á sínum stað og borið vitni þeim viðburðum sem hefðu getað orðið í húsinu.Höfundur er rithöfundur.
Skoðun Hvað lærum við af hinum sem er ósammála? Samtal um loftslagsmál Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Tölum um það sem er í boði fyrir ungt fólk Bjarney Rún Haraldsdóttir,Eva Rós Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Eiga íbúðir að vera heimili fólks eða fjárfestingarkostur og munaðarvara? - Seinni hluti Magnea Marinósdóttir skrifar
Skoðun Það sem við vökvum, það vex: Taktu stjórn á algóritma samfélagsmiðla og huga þínum Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Almenningssamgöngur á höfuðborgarsvæðinu - Samanburður við nágrannalöndin Þórarinn Hjaltason skrifar
Skoðun Eins og þú kallar í skóginn….. – við þurfum að þora að ræða viðkvæmu málin Björn Bjarki Þorsteinsson,Unnur Valborg Hilmarsdóttir skrifar