Er allt í rugli með sóttvarnirnar? Jóhannes Þór Skúlason skrifar 23. mars 2021 16:01 Nei, sannarlega ekki. En umræðan um bólusetningar, sóttkvíarreglur, breytingar á sóttvörnum gagnvart fólki utan Schengen og fyrirhugaða breytingu á sóttvarnarreglum frá og með 1. maí hefur grautast töluvert saman undanfarna viku. Í öllu því brasi er þó fernt sem er mikilvægt að hafa ætíð í huga. Reglurnar eru byggðar á gögnum en ekki geðþótta Okkur Íslendingum hefur farnast það vel sem ýmsum öðrum hefur gengið verr, að byggja reglur um sóttvarnir á gögnum fremur en t.d. pólitískum duttlungum. Þar hafa gögn um útbreiðslu veirunnar, niðurstöður skimana og önnur sóttvarnavísindaleg nálgun vissulega verið í forgrunni, en ekki má gleyma því að til hliðar við þau eru fleiri gögn sem ríkisstjórnin þarf að hafa í huga þegar ákvarðanir eru teknar. Gögn um efnahagslegar afleiðingar, neikvæð samfélagsleg áhrif atvinnuleysis o.s.frv. skipta þar ekki síður máli. Það er fleira sem er undir en aðeins það hversu margir smitast eða veikjast. Fleira hefur afleiðingar á lífsviðurværi fólks og heilsu heldur en sjúkdómurinn sjálfur. Það verður að gæta þess að lækningin sé ekki skæðari en sjúkdómurinn. Hlutverk ríkisstjórnarinnar er þess vegna ekki að gera bara allt sem sóttvarnalæknir segir. Hlutverk ríkisstjórnarinnar er að meta öll gögnin, sóttvarnarleg og efnahagsleg, og taka ákvörðun út frá því sem líkleg er til að skila hagstæðastri niðurstöðu fyrir okkur öll inn í framtíðina. Virðum reglurnar Að þessu sögðu er mjög mikilvægt að við virðum reglurnar á meðan þær eru í gildi. Við getum haft á þeim mismunandi skoðanir, verið sammála eða ósammála eða þótt þurfa að breyta þeim, jafnvel barist fyrir því opinberlega. En við eigum að virða þær engu að síður. Því er það ótrúlegt að sjá að Íslendingar og aðrir búsettir hér á landi skuli dag hvern mæta út á flugvöll til að taka á móti fólki sem á að fara beint í sóttkví. Í gær birtist frétt um að tveir ferðamenn hefður brotið sóttkví á Norðurlandi. Sjaldséðari eru fréttir um íslenska og erlenda ríkisborgara sem búa hér á landi og svindla á sóttkvínni. Um það er fjöldi dæma en þó er ekkert um það fjallað. Ég er augljóslega talsmaður þeirra hagsmuna ferðaþjónustufyrirtækja að ferðamenn þurfi ekki að sæta sóttkví. Ég er hins vegar fyrsti maður til að taka undir að á meðan sú regla gildir eiga allir komufarþegar til landsins að virða sóttkví – bæði ferðamenn og íbúar landsins. Því eru skilaboðin einföld: Hættið að sækja fólk sem á að fara í sóttkví út á flugvöll. Notið grímur. Virðið fjarlægðartakmörk og sóttkví. En haldið áfram að gagnrýna það sem er gagnrýnivert. Það er grundvallarþáttur í lýðræðisþjóðfélagi. Treystum vísindunum Sóttvarnalæknir benti á það á dögunum að engin faraldsfræðileg rök væru fyrir því að taka ekki gild bólusetningarvottorð frá ríkjum utan Schengen alveg eins og frá ríkjum innan Schengen, og reglugerð heilbrigðisráðherra um það er byggð á ráðleggingum frá sóttvarnalækni. Ef við ætlum á annað borð að treysta bólusetningum hér á landi er engin ástæða til að treysta síður bólusetningum frá öðrum löndum. Og bólusettur Breti er alveg jafn bólusettur og bólusettur Þjóðverji. Íslendingar hafa hlotið jákvæða umfjöllun á alþjóðavettvangi fyrir það hvernig við höfum hanterað þennan faraldur hingað til, og það hefur orðið til þess að auka áhuga á Íslandi og fjölga þeim sem hafa áhuga á að ferðast til þessa græna og góða lands sem hefur staðið sig svo vel í baráttunni við Covid. Í því felast hagsmunir fyrir okkur öll en ekki bara fyrir ferðaþjónustuna sem eitthvað afmarkað mengi sem ekki snertir þjóðina. Ferðaþjónustan er ekkert annað en fólkið sem hefur af henni atvinnu og fær af henni tekjur til að halda heimili og fjölskyldu. Og virðiskeðja hennar er svo víð að þegar hún kemst aftur í gang mun allt samfélagið njóta góðs af. Rökræðum málin af skynsemi Eitt af því sem hefur komið upp í umræðunni er hræðsla við að ferðamenn muni unnvörpum falsa vottorð um bólusetningar. Það er furðuleg röksemd. Við getum bara sjálf spurt okkur þess, þegar keypt hefur verið ferð til útlanda fyrir fjölskylduna fyrir hundruð þúsunda, hvort við myndum sjálf stefna þeim peningum og fjölskyldufríinu í hættu út á að vera gripin í landamæraeftirliti erlendis með fölsuð vottorð? Yfirgnæfandi meirihluti svarar þessari spurning neitandi. Við tökum ekki þá áhættu, heldur verðum okkur frekar úti um alvöru vottorð. Það sama gildir um yfirgnæfandi meirihluta gesta okkar sem ferðast til landsins. Erlendir ferðamenn eru nefnilega ekki einhver hjörð óalandi og óferjandi svindlara, heldur bara venjulegt fólk eins og þú og ég. Ferðamenn hafa bara neikvæða hagsmuni af því að falsa vottorð og áhættan af því er því hverfandi. Aðrir hópar hafa mögulega jákvæða efnahagslega hagsmuni af því að falsa vottorð til að komast inn í landið, t.d. þeir sem búa á Íslandi eða koma hingað vegna vinnu. Það hafa t.d. nýleg dæmi erlendis frá sýnt. Auk þess gerir krafa um framvísun neikvæðs PCR vottorðs þeim sem ferðast í gegn um þriðja land mun erfiðara fyrir að fela slóð sína. Að lokum er rétt að hafa þetta í huga: Gögn úr landamæraskimun sýna að ferðamenn frá svæðum þar sem faraldurinn er í litlum vexti eru mun ólíklegri til að valda innanlandssmitum en fólk sem hefur tengsl við samfélagið hér á landi. Þá hafa Thor Aspelund o.fl. nýlega sýnt fram á að einna minnstar líkur séu á að ferðamenn valdi innanlandssmitum ef einmitt er notuð aðferðin sem taka á upp gagnvart grænum og gulum ríkjum frá 1. maí – þ.e. framvísun neikvæðs PCR prófs og landamæraskimun. Treystum því gögnunum, virðum reglurnar og rökræðum málin af skynsemi. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Bólusetningar Ferðamennska á Íslandi Jóhannes Þór Skúlason Mest lesið „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Nei, sannarlega ekki. En umræðan um bólusetningar, sóttkvíarreglur, breytingar á sóttvörnum gagnvart fólki utan Schengen og fyrirhugaða breytingu á sóttvarnarreglum frá og með 1. maí hefur grautast töluvert saman undanfarna viku. Í öllu því brasi er þó fernt sem er mikilvægt að hafa ætíð í huga. Reglurnar eru byggðar á gögnum en ekki geðþótta Okkur Íslendingum hefur farnast það vel sem ýmsum öðrum hefur gengið verr, að byggja reglur um sóttvarnir á gögnum fremur en t.d. pólitískum duttlungum. Þar hafa gögn um útbreiðslu veirunnar, niðurstöður skimana og önnur sóttvarnavísindaleg nálgun vissulega verið í forgrunni, en ekki má gleyma því að til hliðar við þau eru fleiri gögn sem ríkisstjórnin þarf að hafa í huga þegar ákvarðanir eru teknar. Gögn um efnahagslegar afleiðingar, neikvæð samfélagsleg áhrif atvinnuleysis o.s.frv. skipta þar ekki síður máli. Það er fleira sem er undir en aðeins það hversu margir smitast eða veikjast. Fleira hefur afleiðingar á lífsviðurværi fólks og heilsu heldur en sjúkdómurinn sjálfur. Það verður að gæta þess að lækningin sé ekki skæðari en sjúkdómurinn. Hlutverk ríkisstjórnarinnar er þess vegna ekki að gera bara allt sem sóttvarnalæknir segir. Hlutverk ríkisstjórnarinnar er að meta öll gögnin, sóttvarnarleg og efnahagsleg, og taka ákvörðun út frá því sem líkleg er til að skila hagstæðastri niðurstöðu fyrir okkur öll inn í framtíðina. Virðum reglurnar Að þessu sögðu er mjög mikilvægt að við virðum reglurnar á meðan þær eru í gildi. Við getum haft á þeim mismunandi skoðanir, verið sammála eða ósammála eða þótt þurfa að breyta þeim, jafnvel barist fyrir því opinberlega. En við eigum að virða þær engu að síður. Því er það ótrúlegt að sjá að Íslendingar og aðrir búsettir hér á landi skuli dag hvern mæta út á flugvöll til að taka á móti fólki sem á að fara beint í sóttkví. Í gær birtist frétt um að tveir ferðamenn hefður brotið sóttkví á Norðurlandi. Sjaldséðari eru fréttir um íslenska og erlenda ríkisborgara sem búa hér á landi og svindla á sóttkvínni. Um það er fjöldi dæma en þó er ekkert um það fjallað. Ég er augljóslega talsmaður þeirra hagsmuna ferðaþjónustufyrirtækja að ferðamenn þurfi ekki að sæta sóttkví. Ég er hins vegar fyrsti maður til að taka undir að á meðan sú regla gildir eiga allir komufarþegar til landsins að virða sóttkví – bæði ferðamenn og íbúar landsins. Því eru skilaboðin einföld: Hættið að sækja fólk sem á að fara í sóttkví út á flugvöll. Notið grímur. Virðið fjarlægðartakmörk og sóttkví. En haldið áfram að gagnrýna það sem er gagnrýnivert. Það er grundvallarþáttur í lýðræðisþjóðfélagi. Treystum vísindunum Sóttvarnalæknir benti á það á dögunum að engin faraldsfræðileg rök væru fyrir því að taka ekki gild bólusetningarvottorð frá ríkjum utan Schengen alveg eins og frá ríkjum innan Schengen, og reglugerð heilbrigðisráðherra um það er byggð á ráðleggingum frá sóttvarnalækni. Ef við ætlum á annað borð að treysta bólusetningum hér á landi er engin ástæða til að treysta síður bólusetningum frá öðrum löndum. Og bólusettur Breti er alveg jafn bólusettur og bólusettur Þjóðverji. Íslendingar hafa hlotið jákvæða umfjöllun á alþjóðavettvangi fyrir það hvernig við höfum hanterað þennan faraldur hingað til, og það hefur orðið til þess að auka áhuga á Íslandi og fjölga þeim sem hafa áhuga á að ferðast til þessa græna og góða lands sem hefur staðið sig svo vel í baráttunni við Covid. Í því felast hagsmunir fyrir okkur öll en ekki bara fyrir ferðaþjónustuna sem eitthvað afmarkað mengi sem ekki snertir þjóðina. Ferðaþjónustan er ekkert annað en fólkið sem hefur af henni atvinnu og fær af henni tekjur til að halda heimili og fjölskyldu. Og virðiskeðja hennar er svo víð að þegar hún kemst aftur í gang mun allt samfélagið njóta góðs af. Rökræðum málin af skynsemi Eitt af því sem hefur komið upp í umræðunni er hræðsla við að ferðamenn muni unnvörpum falsa vottorð um bólusetningar. Það er furðuleg röksemd. Við getum bara sjálf spurt okkur þess, þegar keypt hefur verið ferð til útlanda fyrir fjölskylduna fyrir hundruð þúsunda, hvort við myndum sjálf stefna þeim peningum og fjölskyldufríinu í hættu út á að vera gripin í landamæraeftirliti erlendis með fölsuð vottorð? Yfirgnæfandi meirihluti svarar þessari spurning neitandi. Við tökum ekki þá áhættu, heldur verðum okkur frekar úti um alvöru vottorð. Það sama gildir um yfirgnæfandi meirihluta gesta okkar sem ferðast til landsins. Erlendir ferðamenn eru nefnilega ekki einhver hjörð óalandi og óferjandi svindlara, heldur bara venjulegt fólk eins og þú og ég. Ferðamenn hafa bara neikvæða hagsmuni af því að falsa vottorð og áhættan af því er því hverfandi. Aðrir hópar hafa mögulega jákvæða efnahagslega hagsmuni af því að falsa vottorð til að komast inn í landið, t.d. þeir sem búa á Íslandi eða koma hingað vegna vinnu. Það hafa t.d. nýleg dæmi erlendis frá sýnt. Auk þess gerir krafa um framvísun neikvæðs PCR vottorðs þeim sem ferðast í gegn um þriðja land mun erfiðara fyrir að fela slóð sína. Að lokum er rétt að hafa þetta í huga: Gögn úr landamæraskimun sýna að ferðamenn frá svæðum þar sem faraldurinn er í litlum vexti eru mun ólíklegri til að valda innanlandssmitum en fólk sem hefur tengsl við samfélagið hér á landi. Þá hafa Thor Aspelund o.fl. nýlega sýnt fram á að einna minnstar líkur séu á að ferðamenn valdi innanlandssmitum ef einmitt er notuð aðferðin sem taka á upp gagnvart grænum og gulum ríkjum frá 1. maí – þ.e. framvísun neikvæðs PCR prófs og landamæraskimun. Treystum því gögnunum, virðum reglurnar og rökræðum málin af skynsemi. Höfundur er framkvæmdastjóri Samtaka ferðaþjónustunnar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun