Kópavogsbær kippir stoðum undan Náttúrufræðistofu Kópavogs Tómas Grétar Gunnarsson, Kalina Kapralova, Edda Elísabet Magnúsdóttir og Sölvi Rúnar Vignisson skrifa 8. maí 2023 18:00 Það er kunnara en frá þurfi að greina að mannkyn glímir nú við stærri áskoranir en áður hefur þekkst. Þetta eru loftslagsbreytingar og önnur umhverfisáhrif af mannavöldum sem valda umfangsmikilli hnignun lífsins á jörðinni. Þjóðir heims sameinast nú um að ná utan um þessi mál á öllum stigum stjórnsýslu og rannsókna með þátttöku almennings á sem flestum sviðum. Engin viðfangsefni eru brýnni en að ná tökum á þessum hörmungum. Það vekur því óneitanlega athygli þegar starfsemi farsællar safna-, fræðslu- og rannsóknastofnunar sem starfar einmitt á þessu sviði er lögð niður hjá stóru og vel stæðu sveitarfélagi einhverrar ríkustu þjóðar heims. Þetta er einmitt það sem hæstráðendur hjá Kópavogsbæ hyggjast gera við Náttúrufræðistofu Kópavogs sem bærinn hefur rekið af myndarskap í langan tíma, en stofan hefði orðið 40 ára á þessu ári. Að reka samhliða safna-, fræðslu- og rannsóknastarfsemi lýsir framsýni og skilningi á viðfangsefninu og hefur verið sveitarfélaginu til mikils sóma. Það er ekki sjálfgefið að sveitarfélög reki safna-, fræðslu- og rannsóknastofnanir en þó má sjá ríkan metnað til þess um land allt. Ákvörðun Kópavogsbæjar virðist helst byggja á samkeppnissjónarmiðum en þar gætir vanmats á eðli starfsemi sem þessarar. Í fyrsta lagi er misskilningur að halda því fram að það gæti samkeppni í þessum geira, heldur er frekar um samvinnu að ræða. Það má heita heppni hjá örþjóð ef við eigum nokkra sérfræðinga í undirstöðufögum, t.d. sérsviðum læknisfræði eða lífríki ferskvatns, svo einhver dæmi séu nefnd. Á Náttúrufræðistofu Kópavogs er einmitt stór hluti íslenskra sérfræðinga í lífríki ferskvatns saman kominn og hefur stundað árangursríkar langtímarannsóknir og vöktun á mikilvægustu ferskvatnsvistkerfum á SV-hluta landsins auk fjölbreyttra annarra rannsókna, sem stofan hefur verið dugleg að afla fjármagns til. Rannsóknir sýna einmitt að langtímavöktun er líklegri til að styðja við stefnumótun og leiða til athyglisverðari uppgötvana en styttri rannsóknir. Til að slíkur ávinningur raungerist þarf stöðugleika. Í öðru lagi er rannsóknarstarf grundvöllur metnaðarfullrar safna- og fræðslustarfsemi og ein meginforsenda þess að söfn geti á hverjum tíma kynnt nýstárlegar uppgötvanir og að þekking sérfræðinga sé uppfærð. Söfn sem ekki eru beintengd við rannsóknir miðla eingöngu niðurstöðum annarra og heilla síður kröfuharða gesti. Rannsóknir sem stundaðar eru fyrir opinbert fé eru eins og vatn. Þær eru almannagæði. Niðurstöður rannsókna eiga að vera aðgengilegar og nauðsynlegt er að þeim sé miðlað á skilvirkan hátt svo að rannsóknir nýtist til að byggja upp styrkari og betri samfélög. Til dæmis er mikilvægt að börn og unglingar sem alast upp á tímum viðsjárverðra breytinga í náttúrunni hafi aðgang að fræðslu og miðlun rannsókna af bestu gerð. Höfum í huga að gestir Náttúrufræðistofu Kópavogs hafa ekki síst verið skólabörn og safnið hefur á frábæran hátt stutt við náttúrufræðimenntun barna og unglinga í Kópavogi. Eitt af þeim verkefnum sem safnið stóð fyrir var verkefnið Leggjum línurnar en til þess hlaut safnið styrk úr Loftslagssjóði 2021 og vann í framhaldinu með nemendum í 10. bekk í öllum skólum í Kópavogi og náði því til um 400 unglinga með mikilvæga fræðslu um eitt brýnasta málefni samtímans, loftslagsvána. Safna-, fræðslu- og rannsóknarstarf má ekki verða grunnhyggnum markaðs- og samkeppnishugmyndum að bráð heldur eitthvað sem við stöndum vörð um saman til þess að takast á við breytta tíma. Við hörmum þennan viðsnúning í afstöðu Kópavogsbæjar til safna-,fræðslu- og rannsóknarstarfs og teljum að frekar hefði átt að leita leiða til að styrkja rekstrargrunn og mikilvægt rannsóknarstarf Náttúrufræðistofu Kópavogs í staðinn fyrir að vega að því. Þá virðist eiga að fórna því fræðslutóli sem markviss grunnsýning er, fyrir „pop up“ sýningar. Þetta er röng forgangsröðun. Tómas Grétar Gunnarsson, fyrir hönd stjórnar BIODICE, Kalina Kapralova, fyrir hönd stjórnar Líffræðifélags Íslands, Edda Elísabet Magnúsdóttir, fyrir hönd stjórnar Vistfræðifélags Íslands og Sölvi Rúnar Vignisson, fyrir hönd stjórnar Hins íslenska náttúrufræðifélags Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kópavogur Söfn Mest lesið D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir Skoðun Við vitum alveg upphafið Guðný Níelsen Skoðun Ríkisstofnun rassskellt Björn Ólafsson Skoðun Leiðréttingin leiðrétt Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson Skoðun Varalitur á skattagrísinum Helgi Brynjarsson Skoðun Hugrekki getur af sér hugrekki Þorbjörg Þorvaldsdóttir Skoðun Mikilvægt skref til sáttar Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Það er flókið að eiga næstum 500 milljarða króna á Íslandi Þórður Snær Júlíusson Skoðun Hvað skiptir okkur mestu máli? Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Mun mannkynið lifa af gervigreindina? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Mun mannkynið lifa af gervigreindina? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ríkisstofnun rassskellt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Gjaldfrjálsar skólamáltíðir – margþættur ávinningur Ludvig Guðmundsson,Guðrún E. Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Orkuöflun á eyjaklösum - Vestmannaeyjar og Orkneyjar Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Hugrekki getur af sér hugrekki Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Húmanisminn í kærleikanum og kærleikurinn í húmanismanum Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helför gyðinga gegn íbúum Palestínu Birgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Leiðréttingin leiðrétt Sigurgeir Brynjar Kristgeirsson skrifar Skoðun Hvað skiptir okkur mestu máli? Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægt skref til sáttar Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Staðið með þjóðinni Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Við vitum alveg upphafið Guðný Níelsen skrifar Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 3/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Varalitur á skattagrísinum Helgi Brynjarsson skrifar Skoðun Við eigum ekki efni á vonleysi né uppgjöf Magnús Magnússon skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Kafli eitt: Tómlæti Íslendinga Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þegar líða fer að jólum Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Svansvottaðar íbúðir – fjárfesting í lífsgæðum Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun D-vítamín mín besta forvörn Auður Elisabet Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hættulegt tal Sjálfstæðisflokksins og Viðskiptaráðs Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Þetta má ekki gerast aftur! - Álag á útsvar Sveinn Ægir Birgisson skrifar Skoðun Meistaragráða í lífsreynslu Elín Ebba Ásmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórnvöld, Óskar á heima hér! Þóra Andrésdóttir skrifar Skoðun Dvel þú í draumahöll Hugrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Níðingsverk Jón Daníelsson skrifar Skoðun Umhverfi, heilsa og skólamáltíðir Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Æji nei innflytjendur Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Stríðsglæpir sem munu ekki gleymast! Hjálmtýr Heiðdal skrifar Sjá meira
Það er kunnara en frá þurfi að greina að mannkyn glímir nú við stærri áskoranir en áður hefur þekkst. Þetta eru loftslagsbreytingar og önnur umhverfisáhrif af mannavöldum sem valda umfangsmikilli hnignun lífsins á jörðinni. Þjóðir heims sameinast nú um að ná utan um þessi mál á öllum stigum stjórnsýslu og rannsókna með þátttöku almennings á sem flestum sviðum. Engin viðfangsefni eru brýnni en að ná tökum á þessum hörmungum. Það vekur því óneitanlega athygli þegar starfsemi farsællar safna-, fræðslu- og rannsóknastofnunar sem starfar einmitt á þessu sviði er lögð niður hjá stóru og vel stæðu sveitarfélagi einhverrar ríkustu þjóðar heims. Þetta er einmitt það sem hæstráðendur hjá Kópavogsbæ hyggjast gera við Náttúrufræðistofu Kópavogs sem bærinn hefur rekið af myndarskap í langan tíma, en stofan hefði orðið 40 ára á þessu ári. Að reka samhliða safna-, fræðslu- og rannsóknastarfsemi lýsir framsýni og skilningi á viðfangsefninu og hefur verið sveitarfélaginu til mikils sóma. Það er ekki sjálfgefið að sveitarfélög reki safna-, fræðslu- og rannsóknastofnanir en þó má sjá ríkan metnað til þess um land allt. Ákvörðun Kópavogsbæjar virðist helst byggja á samkeppnissjónarmiðum en þar gætir vanmats á eðli starfsemi sem þessarar. Í fyrsta lagi er misskilningur að halda því fram að það gæti samkeppni í þessum geira, heldur er frekar um samvinnu að ræða. Það má heita heppni hjá örþjóð ef við eigum nokkra sérfræðinga í undirstöðufögum, t.d. sérsviðum læknisfræði eða lífríki ferskvatns, svo einhver dæmi séu nefnd. Á Náttúrufræðistofu Kópavogs er einmitt stór hluti íslenskra sérfræðinga í lífríki ferskvatns saman kominn og hefur stundað árangursríkar langtímarannsóknir og vöktun á mikilvægustu ferskvatnsvistkerfum á SV-hluta landsins auk fjölbreyttra annarra rannsókna, sem stofan hefur verið dugleg að afla fjármagns til. Rannsóknir sýna einmitt að langtímavöktun er líklegri til að styðja við stefnumótun og leiða til athyglisverðari uppgötvana en styttri rannsóknir. Til að slíkur ávinningur raungerist þarf stöðugleika. Í öðru lagi er rannsóknarstarf grundvöllur metnaðarfullrar safna- og fræðslustarfsemi og ein meginforsenda þess að söfn geti á hverjum tíma kynnt nýstárlegar uppgötvanir og að þekking sérfræðinga sé uppfærð. Söfn sem ekki eru beintengd við rannsóknir miðla eingöngu niðurstöðum annarra og heilla síður kröfuharða gesti. Rannsóknir sem stundaðar eru fyrir opinbert fé eru eins og vatn. Þær eru almannagæði. Niðurstöður rannsókna eiga að vera aðgengilegar og nauðsynlegt er að þeim sé miðlað á skilvirkan hátt svo að rannsóknir nýtist til að byggja upp styrkari og betri samfélög. Til dæmis er mikilvægt að börn og unglingar sem alast upp á tímum viðsjárverðra breytinga í náttúrunni hafi aðgang að fræðslu og miðlun rannsókna af bestu gerð. Höfum í huga að gestir Náttúrufræðistofu Kópavogs hafa ekki síst verið skólabörn og safnið hefur á frábæran hátt stutt við náttúrufræðimenntun barna og unglinga í Kópavogi. Eitt af þeim verkefnum sem safnið stóð fyrir var verkefnið Leggjum línurnar en til þess hlaut safnið styrk úr Loftslagssjóði 2021 og vann í framhaldinu með nemendum í 10. bekk í öllum skólum í Kópavogi og náði því til um 400 unglinga með mikilvæga fræðslu um eitt brýnasta málefni samtímans, loftslagsvána. Safna-, fræðslu- og rannsóknarstarf má ekki verða grunnhyggnum markaðs- og samkeppnishugmyndum að bráð heldur eitthvað sem við stöndum vörð um saman til þess að takast á við breytta tíma. Við hörmum þennan viðsnúning í afstöðu Kópavogsbæjar til safna-,fræðslu- og rannsóknarstarfs og teljum að frekar hefði átt að leita leiða til að styrkja rekstrargrunn og mikilvægt rannsóknarstarf Náttúrufræðistofu Kópavogs í staðinn fyrir að vega að því. Þá virðist eiga að fórna því fræðslutóli sem markviss grunnsýning er, fyrir „pop up“ sýningar. Þetta er röng forgangsröðun. Tómas Grétar Gunnarsson, fyrir hönd stjórnar BIODICE, Kalina Kapralova, fyrir hönd stjórnar Líffræðifélags Íslands, Edda Elísabet Magnúsdóttir, fyrir hönd stjórnar Vistfræðifélags Íslands og Sölvi Rúnar Vignisson, fyrir hönd stjórnar Hins íslenska náttúrufræðifélags
Skoðun Gjaldfrjálsar skólamáltíðir – margþættur ávinningur Ludvig Guðmundsson,Guðrún E. Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Húmanisminn í kærleikanum og kærleikurinn í húmanismanum Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar