Í hvernig samfélagi búum við? Þorvarður Bergmann Kjartansson skrifar 10. júní 2023 20:00 Eftirfarandi ræðu flutti ég á mótmælunum á Austurvelli í dag. Rísum upp! Við búum í samfélagi þar sem getan þín til að eiga heimili ræðst á því hvort fjárfestar geti grætt nógu mikið á því. Ef þú ert heppinn, þá geturðu leigt þér íbúð og færð að eyða nær öllum tekjunum þínum í að borga niður húsnæðislán einhvers annars. Ef þú ert aðeins heppnari, þá geturðu búið frítt hjá foreldrum þínum þar til þú ert kominn á fertugsaldur. Þá verðuru vonandi búinn safna þér í það eigið fé sem þú þarft til að kaupa þér litla stúdíóíbúð. Þá geturðu gerst svo heppinn að fá að skuldsetja þig út alla þína ævi til þess að geta átt þak yfir höfuðið. Ef þú ert heppinn, þá verðuru búinn að borga meirihlutann niður áður en þú hættir að vinna og getur svo haldið áfram að nota lífeyrinn þinn í að borga niður restina. Þú færð að eyða lífinu í að þykjast vera hagfræðingur og ákveða hvers konar lán sé hagstæðast fyrir þig. Áttu efni á óverðtryggðu? Og ef þú átt efni á því, áttu ennþá efni á því ef bankinn ákveður að hækka vextina þína? Er kannski best að taka óhagstætt lán af því þú mögulega þolir ekki vextina sem bankinn gæti mögulega ákveðið að rukka þig í framtíðinni? Ef þetta þykir spennandi verkefni, þá ertu heppinn, því þú færð að eyða restinni af ævinni þinni í aðfylgjast með lánakjörum og taka ákvarðanir um hvenær sé best að endurfjármagna og fara í allar þessar pælingar aftur. Ef þú ert heppinn, þá ákvaðstu að það væri heppilegt að festa vextina þína áður en seðlabankinn ákveður að hækka stýrivexti 13 sinnum í röð. Ef þú ert heppinn, þá gastu fengið nokkrar milljónir lánaðar af fjölskyldumeðlimum til þess að veðhlutfall íbúðarinnar varð nógu lágt til að bankinn leyfði þér að endurfjármagna. Við búum í samfélagi þar sem líf þitt og hugur á að snúast í kringum þá ákvörðun hvaða fjárfesta þú ætlar að leyfa að blóðmjólka þig út líf þitt - til þess að þú getur einhversstaðar átt heim. Hvers konar samfélag er þetta? Hvað köllum við samfélag þar sem fjöldi launafólks, sem á erfitt með að ná endum saman, nálgast 50%? Þar sem 80% öryrkja eiga erfitt með að ná endum saman? Þar sem 80% leigjenda eiga erfitt með að ná endum saman? Hvað köllum við samfélag þar sem aðeins þriðjungur af öllu byggðu húsnæði er keypt til að búa í, en restin eru mokuð upp af fjárfestum? Hvað köllum við samfélag þar sem fólkinu sem er að drukkna er sagt að halda aftan af sér í samningum við atvinnurekendur. Þar sem engin segir múkk þegar atvinnurekendur hækka verð vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, en þegar fólkið sem er að drukkna ætlar hækka verðið á vinnunni sinni, vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, þá svarar ríkisvaldið með því að kalla það óábyrgt og að verðbólgan sé þeim að kenna. Hvað köllum við samfélag þar sem seðlabankastjóri hótar að knýja fram kreppu ef fólkið sem er að drukkna dirfist til að óska eftir launum sem duga fyrir framfærslu. Á sama tíma kemur það ekki til greina hjá ríkinu að skattleggja þá sem eiga mest. Hvað köllum við samfélag þar sem skattkerfið er hannað til þess að ríkasta fólk landsins borgi minni skatt en almennt verkafólk? Hvað köllum við samfélag þar sem kvótakóngar fá milljarðir í bætur vegna þess að ríkinu datt í hug að þeir þyrftu að deila fiskinum í sjónum með öðrum. Hvað köllum við samfélag þar sem, í staðin fyrir að ríkið skattleggi þá ríkustu, þá tekur það lán frá þeim. Svo þeir geti alveg örugglega fengið allan þann pening til baka með vöxtum. Hvað köllum við samfélag þar sem ríkið selur Íslandsbanka þrátt fyrir að þeirra eigin kannanir sögðu að þjóðin vildi það ekki? Hvað köllum við samfélag þar sem lögreglan fer fram við blaðamenn eins og glæpamenn, ef þau skyldidirfast til að uppljóstra glæpi stórfyrirtækja? Hvað köllum við samfélag þar sem ríkisstjórninni finnst eðlilegt og sjálfsagt að embættismaður ríkisins fái að ráða hvort stéttarfélög megi fara í verkfall eða ekki. Því verkafólk skal ekki fá hærri laun er ríkinu finnst viðeigandi. Því ríkið virðist vera búið að ákveða að þeir sem eru núþegar að drukkna þurfi að vera fórnað á altari hagkerfisins. Því kannski ef við fórnum nógu mörgu verkafólki, leigjendum og öryrkjum, þá mun verðbólgan fara áður en hún fer að bíta elsku fjárfestana. Hvað köllum við svona samfélag? Ég kalla það misheppnað samfélag. Samfélag sem var hannað eftir höfði eignastéttar. Samfélag sem er fjandsamlegt öreigum - þar sem vinnandi fólk verður alltaf í öðru sæti. Það er kominn tími til að hætta láta segja okkur hvað við erum heppin. Það er kominn tími til að við rísum upp og gerum það alveg ljóst að þeir sem taka fjármagn fram yfir fólk eru ekki velkomin í þessu samfélagi. Höfundur er varaformaður ASÍ-ung. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein ASÍ Efnahagsmál Húsnæðismál Kjaramál Reykjavík Mest lesið Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Skoðun Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld í Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Skoðun Komið gott! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Gegn áætluðu kílómetragjaldi stjórnvalda á bifhjól Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Tillaga um hærri vörugjöld á mótorhjól er skref aftur á bak Unnar Már Magnússon skrifar Skoðun Hvernig hugsar þú um hreint vatn? Lovísa Árnadóttir skrifar Skoðun Takk Vigdís! Takk Guðni! Takk Halla! — Takk þjóð! Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun Blóðmerar - skeytingarleysi hinna þriggja valda Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Krefjandi tímar í veitingageiranum Einar Bárðarson skrifar Skoðun Má endalaust vera níðingur!! Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Silfurfat Samfylkingarinnar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Véfréttir og villuljós Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun „Fór í útkall“ Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Dagur náms- og starfsráðgjafar 2025: Faglegur stuðningur sem skiptir máli – fyrir einstaklinga og samfélagið Jónína Kárdal,Svandís Sturludóttir skrifar Skoðun Fjölþátta ógnarstjórn Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Verjum mikilvæga starfsemi Ljóssins Guðbjörg Jónsdóttir,Helga Tryggvadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun ,,Mig langar svo bara að geta kennt þessum 25 börnum“ Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Mér kvíðir slæm íslenska ungmenna Elín Karlsdóttir skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin stefnir í gjaldþrot!! Helgi Sigurður Haraldsson skrifar Skoðun Læknaeiðurinn og dánaraðstoð: Hvað þýðir „að valda ekki skaða“? Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Takk Sigurður Ingi Helgi Héðinsson skrifar Sjá meira
Eftirfarandi ræðu flutti ég á mótmælunum á Austurvelli í dag. Rísum upp! Við búum í samfélagi þar sem getan þín til að eiga heimili ræðst á því hvort fjárfestar geti grætt nógu mikið á því. Ef þú ert heppinn, þá geturðu leigt þér íbúð og færð að eyða nær öllum tekjunum þínum í að borga niður húsnæðislán einhvers annars. Ef þú ert aðeins heppnari, þá geturðu búið frítt hjá foreldrum þínum þar til þú ert kominn á fertugsaldur. Þá verðuru vonandi búinn safna þér í það eigið fé sem þú þarft til að kaupa þér litla stúdíóíbúð. Þá geturðu gerst svo heppinn að fá að skuldsetja þig út alla þína ævi til þess að geta átt þak yfir höfuðið. Ef þú ert heppinn, þá verðuru búinn að borga meirihlutann niður áður en þú hættir að vinna og getur svo haldið áfram að nota lífeyrinn þinn í að borga niður restina. Þú færð að eyða lífinu í að þykjast vera hagfræðingur og ákveða hvers konar lán sé hagstæðast fyrir þig. Áttu efni á óverðtryggðu? Og ef þú átt efni á því, áttu ennþá efni á því ef bankinn ákveður að hækka vextina þína? Er kannski best að taka óhagstætt lán af því þú mögulega þolir ekki vextina sem bankinn gæti mögulega ákveðið að rukka þig í framtíðinni? Ef þetta þykir spennandi verkefni, þá ertu heppinn, því þú færð að eyða restinni af ævinni þinni í aðfylgjast með lánakjörum og taka ákvarðanir um hvenær sé best að endurfjármagna og fara í allar þessar pælingar aftur. Ef þú ert heppinn, þá ákvaðstu að það væri heppilegt að festa vextina þína áður en seðlabankinn ákveður að hækka stýrivexti 13 sinnum í röð. Ef þú ert heppinn, þá gastu fengið nokkrar milljónir lánaðar af fjölskyldumeðlimum til þess að veðhlutfall íbúðarinnar varð nógu lágt til að bankinn leyfði þér að endurfjármagna. Við búum í samfélagi þar sem líf þitt og hugur á að snúast í kringum þá ákvörðun hvaða fjárfesta þú ætlar að leyfa að blóðmjólka þig út líf þitt - til þess að þú getur einhversstaðar átt heim. Hvers konar samfélag er þetta? Hvað köllum við samfélag þar sem fjöldi launafólks, sem á erfitt með að ná endum saman, nálgast 50%? Þar sem 80% öryrkja eiga erfitt með að ná endum saman? Þar sem 80% leigjenda eiga erfitt með að ná endum saman? Hvað köllum við samfélag þar sem aðeins þriðjungur af öllu byggðu húsnæði er keypt til að búa í, en restin eru mokuð upp af fjárfestum? Hvað köllum við samfélag þar sem fólkinu sem er að drukkna er sagt að halda aftan af sér í samningum við atvinnurekendur. Þar sem engin segir múkk þegar atvinnurekendur hækka verð vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, en þegar fólkið sem er að drukkna ætlar hækka verðið á vinnunni sinni, vegna hækkandi rekstrar og innkaupakostnaðar, þá svarar ríkisvaldið með því að kalla það óábyrgt og að verðbólgan sé þeim að kenna. Hvað köllum við samfélag þar sem seðlabankastjóri hótar að knýja fram kreppu ef fólkið sem er að drukkna dirfist til að óska eftir launum sem duga fyrir framfærslu. Á sama tíma kemur það ekki til greina hjá ríkinu að skattleggja þá sem eiga mest. Hvað köllum við samfélag þar sem skattkerfið er hannað til þess að ríkasta fólk landsins borgi minni skatt en almennt verkafólk? Hvað köllum við samfélag þar sem kvótakóngar fá milljarðir í bætur vegna þess að ríkinu datt í hug að þeir þyrftu að deila fiskinum í sjónum með öðrum. Hvað köllum við samfélag þar sem, í staðin fyrir að ríkið skattleggi þá ríkustu, þá tekur það lán frá þeim. Svo þeir geti alveg örugglega fengið allan þann pening til baka með vöxtum. Hvað köllum við samfélag þar sem ríkið selur Íslandsbanka þrátt fyrir að þeirra eigin kannanir sögðu að þjóðin vildi það ekki? Hvað köllum við samfélag þar sem lögreglan fer fram við blaðamenn eins og glæpamenn, ef þau skyldidirfast til að uppljóstra glæpi stórfyrirtækja? Hvað köllum við samfélag þar sem ríkisstjórninni finnst eðlilegt og sjálfsagt að embættismaður ríkisins fái að ráða hvort stéttarfélög megi fara í verkfall eða ekki. Því verkafólk skal ekki fá hærri laun er ríkinu finnst viðeigandi. Því ríkið virðist vera búið að ákveða að þeir sem eru núþegar að drukkna þurfi að vera fórnað á altari hagkerfisins. Því kannski ef við fórnum nógu mörgu verkafólki, leigjendum og öryrkjum, þá mun verðbólgan fara áður en hún fer að bíta elsku fjárfestana. Hvað köllum við svona samfélag? Ég kalla það misheppnað samfélag. Samfélag sem var hannað eftir höfði eignastéttar. Samfélag sem er fjandsamlegt öreigum - þar sem vinnandi fólk verður alltaf í öðru sæti. Það er kominn tími til að hætta láta segja okkur hvað við erum heppin. Það er kominn tími til að við rísum upp og gerum það alveg ljóst að þeir sem taka fjármagn fram yfir fólk eru ekki velkomin í þessu samfélagi. Höfundur er varaformaður ASÍ-ung.
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld í Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar
Skoðun Gervigreind er persónulegi kennarinn þinn – Lærum að læra upp á nýtt Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Um pólitík óttans, öryggisvæðingu fólksflótta og hina ICElensku varðhaldsstöð Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Opið bréf til Jóhanns Páls Jóhannssonar umhverfis-, orku- og loftlagsráðherra Kolbrún Georgsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálabylting: Gervigreind og táknvæðing fyrir almenning Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Dagur náms- og starfsráðgjafar 2025: Faglegur stuðningur sem skiptir máli – fyrir einstaklinga og samfélagið Jónína Kárdal,Svandís Sturludóttir skrifar
Skoðun Verjum mikilvæga starfsemi Ljóssins Guðbjörg Jónsdóttir,Helga Tryggvadóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar