Öryggi og sjálfbærni í ferðaþjónustu: Hvað segir ný könnun? Guðmundur Björnsson skrifar 28. október 2024 10:01 Undanfarið hefur töluvert verið fjallað um mikilvægi landvarða og leiðsögumanna í íslenskri ferðaþjónustu en ný könnun sem unnin var meðal starfsmanna á þessu sviði varpar ljósi á þær áskoranir sem steðja að þessum mikilvægu stéttum. Könnunin, sem nefnist Menntun og þjálfun: Sjónarmið landvarða og leiðsögumanna, gefur til kynna að meirihluti svarenda sé vel menntaður á ýmsum sviðum og séu reynslumiklir í störfum sínum, en að verulegar áskoranir snúa að öryggi, þjálfun, samskiptum og sjálfbærni í starfi þeirra. Menntun og reynsla þátttakenda Af niðurstöðum könnunarinnar má sjá að flestir svarendur hafa áratuga reynslu og meira en helmingur þeirra hefur lokið bakkalár- eða meistaragráðu. Samt sem áður kemur fram verulegur skortur á þekkingu og formlegri þjálfun í lykilatriðum á borð við öryggismál, umhverfistúlkun* og hvernig eigi að ferðast án ummerkja** (Leave No Trace). Það vekur upp spurningar um hvort við séum að bjóða upp á nægilega menntun og símenntun á þessum sviðum, sem eru nauðsynleg til að tryggja fagleg vinnubrögð og náttúruvernd. Öryggi í ferðaþjónustu Einn helsti áhersluþáttur könnunarinnar snýr að öryggi. Þó að margir svarendur séu meðvitaðir um nauðsyn öryggisáætlana kemur í ljós að stór hluti þeirra hefur ekki fengið kynningu á öryggisáætlunum fyrir sín svæði og jafnvel enn færri hafa tekið þátt í gerð þeirra. Þetta er áhyggjuefni, sérstaklega í ljósi þess að ferðamenn eru oft á ferð á afskekktum og hættulegum svæðum þar sem öryggisþættir þurfa að vera í fyrirrúmi. Þetta kallar á aukna samvinnu milli stjórnvalda, ferðafyrirtækja og leiðsögumanna til að bæta öryggisreglur og miðlun þeirra. Sjálfbærni og umhverfisvitund í störfum landvarða og leiðsögumanna Sjálfbærni er lykilatriði í íslenskri ferðaþjónustu og landverðir og leiðsögumenn gegna þar mjög mikilvægu hlutverki í að fræða ferðamenn um náttúruvernd. Umhverfistúlkun er öflugt verkfæri til að veita ferðamönnum dýpri skilning á náttúrunni en könnun sýnir að mun fleiri gætu nýtt sér hana í störfum sínum. Eins er að þrátt fyrir að margir noti Ferðast án ummerkja aðferðir reglulega er kallað eftir meiri þjálfun og stuðningi við að miðla þessum aðferðum til ferðamanna. Aukið fræðsluefni, skipulagðari þjálfun og tækni geta stuðlað að aukinni umhverfisvitund meðal ferðamanna og hjálpað til við að vernda viðkvæm náttúrusvæði Íslands. Leiðsögumenn gegna þar lykilhlutverki í sjálfbærri ferðaþjónustu og framtíðarskipulagi hennar. Tækifæri til nýsköpunar Það er augljóst að nýjungar í tækni geta hjálpað til við að styrkja ferðaþjónustuna. Notkun stafrænnar tækni, s.s. hljóðleiðsagna, sýndarveruleika og fræðslufunda, hefur lítið verið nýtt hingað til. Þátttakendur í könnuninni nefna að beinar útskýringar og upplýsingaskilti séu algengustu leiðirnar til að miðla upplýsingum en rafrænir miðlar og hljóðleiðsagnir gætu orðið mikilvægur hluti af framtíð ferðaþjónustunnar. Með slíkum nýjungum má stuðla að betri upplifun ferðamanna og tryggja að þeir fái fræðslu á áhrifaríkan hátt. Áskoranir framtíðarinnar Þrátt fyrir jákvæðar niðurstöður hvað varðar reynslu og þekkingu svarenda kom skýrt fram að þeir standa frammi fyrir áskorunum sem snúa að samskiptum við ferðamenn, álagi og takmörkuðum stuðningi frá atvinnurekendum. Stór hluti þátttakenda í könnuninni telur einnig að ferðaþjónustan þurfi að vera betur skipulögð til að draga úr streitu og álagi, auk þess sem lagt er til að innviðir séu efldir til að mæta vaxandi ferðamannafjölda og umferð. Opin umræða á Þjóðarspegli HÍ Föstudaginn 1. nóvember n.k. verður nánar fjallað um þessa könnun í Þjóðarspeglinum í Háskóla Íslands, þar sem rýnt verður í niðurstöðurnar og þær áskoranir ræddar sem landverðir og leiðsögumenn standa frammi fyrir í störfum sínum. Þar mun einnig verða fjallað um mögulegar lausnir til að bæta öryggi, menntun og sjálfbærni í ferðaþjónustunni. Þessi umræða er mikilvæg fyrir framtíð ferðaþjónustunnar á Íslandi og hvernig við getum stutt við þá sem starfa í þessum lykilhlutverkum. Greinin byggir á könnun sem varpar ljósi á mikilvæg málefni sem þarf að ræða frekar – og er augljóslega kominn tími til að bregðast við þessum áskorunum á faglegan og metnaðarfullan hátt. Niðurlag: Ferðaþjónustan er ein af helstu atvinnugreinum á Íslandi og það skiptir miklu máli að störf innan ferðaþjónustunnar séu metin að verðleikum, hvort sem um er að ræða menntun, þjálfun eða öryggismál. Þetta er ekki aðeins mikilvægt fyrir starfsfólkið sjálft heldur einnig fyrir þá ferðamenn sem sækja landið heim í leit að upplifun, fróðleik og náttúruundrum. * Umhverfistúlkun er fræðsluaðferð sem miðar að því að skapa dýpri tengsl milli fólks og umhverfisins. Hún felst í því að miðla upplýsingum um náttúru, menningu og sögu svæða á lifandi og áhugaverðan hátt, þannig að fólk öðlist betri skilning, virðingu og ábyrgð gagnvart umhverfinu. ** Ferðast án ummerkja (Leave No Trace) er náttúruverndaraðferð sem leggur áherslu á að ferðamenn skilji ekki eftir sig ummerki í náttúrunni. Markmiðið er að lágmarka umhverfisáhrif með því að fylgja siðareglum um ábyrga hegðun, svo sem að taka allt rusl með sér, fylgja göngustígum, fara varlega um gróður og virða villt dýralíf og aðra ferðamenn. Nánar á https://anummerkja.is. Höfundur er aðjúnkt í ferðamálafræði við HÍ og faglegur umsjónarmaður leiðsögunáms hjá Endurmenntun Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Mest lesið Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Villa um fyrir bæjarbúum Vilhjálmur Árnason skrifar Sjá meira
Undanfarið hefur töluvert verið fjallað um mikilvægi landvarða og leiðsögumanna í íslenskri ferðaþjónustu en ný könnun sem unnin var meðal starfsmanna á þessu sviði varpar ljósi á þær áskoranir sem steðja að þessum mikilvægu stéttum. Könnunin, sem nefnist Menntun og þjálfun: Sjónarmið landvarða og leiðsögumanna, gefur til kynna að meirihluti svarenda sé vel menntaður á ýmsum sviðum og séu reynslumiklir í störfum sínum, en að verulegar áskoranir snúa að öryggi, þjálfun, samskiptum og sjálfbærni í starfi þeirra. Menntun og reynsla þátttakenda Af niðurstöðum könnunarinnar má sjá að flestir svarendur hafa áratuga reynslu og meira en helmingur þeirra hefur lokið bakkalár- eða meistaragráðu. Samt sem áður kemur fram verulegur skortur á þekkingu og formlegri þjálfun í lykilatriðum á borð við öryggismál, umhverfistúlkun* og hvernig eigi að ferðast án ummerkja** (Leave No Trace). Það vekur upp spurningar um hvort við séum að bjóða upp á nægilega menntun og símenntun á þessum sviðum, sem eru nauðsynleg til að tryggja fagleg vinnubrögð og náttúruvernd. Öryggi í ferðaþjónustu Einn helsti áhersluþáttur könnunarinnar snýr að öryggi. Þó að margir svarendur séu meðvitaðir um nauðsyn öryggisáætlana kemur í ljós að stór hluti þeirra hefur ekki fengið kynningu á öryggisáætlunum fyrir sín svæði og jafnvel enn færri hafa tekið þátt í gerð þeirra. Þetta er áhyggjuefni, sérstaklega í ljósi þess að ferðamenn eru oft á ferð á afskekktum og hættulegum svæðum þar sem öryggisþættir þurfa að vera í fyrirrúmi. Þetta kallar á aukna samvinnu milli stjórnvalda, ferðafyrirtækja og leiðsögumanna til að bæta öryggisreglur og miðlun þeirra. Sjálfbærni og umhverfisvitund í störfum landvarða og leiðsögumanna Sjálfbærni er lykilatriði í íslenskri ferðaþjónustu og landverðir og leiðsögumenn gegna þar mjög mikilvægu hlutverki í að fræða ferðamenn um náttúruvernd. Umhverfistúlkun er öflugt verkfæri til að veita ferðamönnum dýpri skilning á náttúrunni en könnun sýnir að mun fleiri gætu nýtt sér hana í störfum sínum. Eins er að þrátt fyrir að margir noti Ferðast án ummerkja aðferðir reglulega er kallað eftir meiri þjálfun og stuðningi við að miðla þessum aðferðum til ferðamanna. Aukið fræðsluefni, skipulagðari þjálfun og tækni geta stuðlað að aukinni umhverfisvitund meðal ferðamanna og hjálpað til við að vernda viðkvæm náttúrusvæði Íslands. Leiðsögumenn gegna þar lykilhlutverki í sjálfbærri ferðaþjónustu og framtíðarskipulagi hennar. Tækifæri til nýsköpunar Það er augljóst að nýjungar í tækni geta hjálpað til við að styrkja ferðaþjónustuna. Notkun stafrænnar tækni, s.s. hljóðleiðsagna, sýndarveruleika og fræðslufunda, hefur lítið verið nýtt hingað til. Þátttakendur í könnuninni nefna að beinar útskýringar og upplýsingaskilti séu algengustu leiðirnar til að miðla upplýsingum en rafrænir miðlar og hljóðleiðsagnir gætu orðið mikilvægur hluti af framtíð ferðaþjónustunnar. Með slíkum nýjungum má stuðla að betri upplifun ferðamanna og tryggja að þeir fái fræðslu á áhrifaríkan hátt. Áskoranir framtíðarinnar Þrátt fyrir jákvæðar niðurstöður hvað varðar reynslu og þekkingu svarenda kom skýrt fram að þeir standa frammi fyrir áskorunum sem snúa að samskiptum við ferðamenn, álagi og takmörkuðum stuðningi frá atvinnurekendum. Stór hluti þátttakenda í könnuninni telur einnig að ferðaþjónustan þurfi að vera betur skipulögð til að draga úr streitu og álagi, auk þess sem lagt er til að innviðir séu efldir til að mæta vaxandi ferðamannafjölda og umferð. Opin umræða á Þjóðarspegli HÍ Föstudaginn 1. nóvember n.k. verður nánar fjallað um þessa könnun í Þjóðarspeglinum í Háskóla Íslands, þar sem rýnt verður í niðurstöðurnar og þær áskoranir ræddar sem landverðir og leiðsögumenn standa frammi fyrir í störfum sínum. Þar mun einnig verða fjallað um mögulegar lausnir til að bæta öryggi, menntun og sjálfbærni í ferðaþjónustunni. Þessi umræða er mikilvæg fyrir framtíð ferðaþjónustunnar á Íslandi og hvernig við getum stutt við þá sem starfa í þessum lykilhlutverkum. Greinin byggir á könnun sem varpar ljósi á mikilvæg málefni sem þarf að ræða frekar – og er augljóslega kominn tími til að bregðast við þessum áskorunum á faglegan og metnaðarfullan hátt. Niðurlag: Ferðaþjónustan er ein af helstu atvinnugreinum á Íslandi og það skiptir miklu máli að störf innan ferðaþjónustunnar séu metin að verðleikum, hvort sem um er að ræða menntun, þjálfun eða öryggismál. Þetta er ekki aðeins mikilvægt fyrir starfsfólkið sjálft heldur einnig fyrir þá ferðamenn sem sækja landið heim í leit að upplifun, fróðleik og náttúruundrum. * Umhverfistúlkun er fræðsluaðferð sem miðar að því að skapa dýpri tengsl milli fólks og umhverfisins. Hún felst í því að miðla upplýsingum um náttúru, menningu og sögu svæða á lifandi og áhugaverðan hátt, þannig að fólk öðlist betri skilning, virðingu og ábyrgð gagnvart umhverfinu. ** Ferðast án ummerkja (Leave No Trace) er náttúruverndaraðferð sem leggur áherslu á að ferðamenn skilji ekki eftir sig ummerki í náttúrunni. Markmiðið er að lágmarka umhverfisáhrif með því að fylgja siðareglum um ábyrga hegðun, svo sem að taka allt rusl með sér, fylgja göngustígum, fara varlega um gróður og virða villt dýralíf og aðra ferðamenn. Nánar á https://anummerkja.is. Höfundur er aðjúnkt í ferðamálafræði við HÍ og faglegur umsjónarmaður leiðsögunáms hjá Endurmenntun Háskóla Íslands.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun