Forarpyttur fordómanna – forðumst hann! Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar 16. nóvember 2024 12:01 Fordómar eru eitt það ljótasta sem fylgir mannskepnunni og í skjóli þeirra hafa verið gerðir hlutir sem eru það skuggalegir að ekki verður farið nánar út í þá hér. Það sama mætti reyndar líka segja um þjóðernishyggju, sem er ,,tæki“ sem menn grípa til þegar hreyfa þarf við fólki með ákveðnum hætti og þá alveg sérstaklega í pólitískum tilgangi. Það líður að kosningum, ,,aðventukosningunum“, en daginn eftir kjördag, 1.des (og fyrsta sunnudag aðventu) verður haldið upp á fullveldi Íslands, en þá verða 106 ár frá því að landið fékk fullveldi árið 1918. Lokasprettur kosningabaráttunnar nálgast og fjölmiðlar fullir af pólitík. Mögulega má færa rök fyrir því að þeir sem hingað komu fyrstir í kringum 870 e.k. hafi að einhverju leyti verið ,,pólitískir flóttamenn“. Sagan segir okkur að hluti þeirra sem hingað komu hafi ef til vill verið að flýja innanlandsspennu og átök í Noregi í stjórnartíð Haraldar hárfagra, þá konungur Noregs. Það má því segja Ísland hafi byggst upp af innflytjendum, en okkur er sagt að þegar fyrstu menn komu hingað hafi hér ekkert verið, bara tómur kletturinn. Öðruvísi en t.d. í N-Ameríku, þar sem fjöldi indíána var fyrir þegar hvíti maðurinn kom þangað fyrir alvöru í byrjun 17.aldar og tók sér fasta búsetu (gleymum þó ekki víkingum, Íslendingum, um árið 1000, sem fóru þangað, en fóru svo aftur til baka). Mikil fjölgun Á undanförnum árum hefur Íslendingum fjölgað mikið, árið 2015 vorum við 323.000, í dag erum við um 389.000, fjölgun upp á 56.000 manns, samkvæmt vef Hagstofunnar. Þetta er að stærstum hluta innflytjendur og fólk af erlendu bergi brotið, því fæðingartíðni hér á landi er nú sú lægsta sem mælst hefur frá upphafi mælinga um miðja 19.öld. Í fyrra var hún 1,59 barn pr. konu, en árið 2000 var hún 2.1 barn. Þetta er áhyggjuefni, því fæðingartíðnin þarf að vera um 2.0 pr. konu til að viðhalda fólksfjölda, þarf því að vera hærri til að fjölgun eigi sér stað. Innrás Rússa lykilatriði Ástæður fjölgunar íbúa hérlendis eru að hluta til hin tilhæfulausa innrás Rússa í Úkraínu og slæmt mannúðarástand í Venesúela. Þetta eru lykilþættir. Annars er mest um að ræða fólk sem kemur hingað í skjóli EES-samningsins, meðal annars til að leita sér að vinnu. Sem flestir reyndar fá. Á móti mega Íslendingar gera það sama í öllum 27 aðildarríkjum ESB. Þetta virkar nefnilega í báðar áttir. Þróunin á þessu ári bendir til þess að hlutfallið á milli aðfluttra og brottfluttra verði nokkurn veginn jafnt hér á landi, en nýlega birtist þó frétt í Morgunblaðinu þess efnis að á fyrstu níu mánuðum ársins hefðu fleiri flutt frá landinu en til Íslands. Síðan segir orðrétt: ,,Að óbreyttu stefnir í að þetta verði 18. árið á öldinni þar sem fleiri íslenskir ríkisborgarar flytja frá landinu en til þess“ (Mbl.is, 13.11 2024). Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar er fólk af erlendu bergi brotið nú um 17.3% af heildarmannfjöldanum, um 68.000 af tæplega 389.000. Evrópa í heild sinni hefur undanfarin ár verið að taka við miklum fjölda af stríðshrjáðu fólki frá Úkraínu og fólki sem hefur verið að flýja kúgun, loftslagsbreytingar og harðræði víða í heiminum. Þá hafa milljónir streymt til Bandaríkjanna og endurspeglast það í umræðunni þar um þessi mál. Talað er um veggi og múra, brottrekstur og já það sem kalla má nauðungaflutninga. Enginn veit hvernig það mun ganga eða hver kostnaðurinn við það verður, nema að hann verði mikill. Þetta á að gerast með ,,nýjum“ forseta, Donald Trump. Ný umræða – hörð stefna Sú þróun sem hér er lýst hefur einnig haft í för með sér ,,nýja“ umræðu um málefni útlendinga og innflytjenda hér á landi. Umræðan hefur að sjálfsögðu ,,lekið“ inn í stjórnmálaöfl þessa lands og nú er svo komið að nokkur þeirra eru komin með mjög harða stefnu í þessum málum. Sér í lagi tveir flokkar á hægri vængnum og það er líkast því að þeir séu nánast að keppa um það hvor þeirra sé harðari í þessum málum. Annar þessara flokka var svokallaður ,,burðarflokkur“ í íslenskum stjórnmálum en telst það varla lengur, ef tekið er mið af könnunum. Hinn er ,,ungliði“ á hinu pólitíska sviði og kennir sig við ,,skynsemishyggju.“ Fylgi hans hefur hins vegar aukist verulega frá síðustu kosningum. Þá er þarna einnig flokkur sem kennir sig við ,,fólkið“ og er með verulega harða stefnu í þessum málum. Verður það að teljast furðulegt miðað við áherslur þess flokks á það sem kalla mætti ,,litla manninn“ – þann hóp samfélagsins sem segja má að ,,minna megi sín“ og búi við kröpp kjör. Sá flokkur virðist einnig vera að bæta við sig miðað við síðustu kosningar. Eru útlendingamálin ,,bestu“ málin til að lokka að fylgi árið 2024? Ekki skrýtið að spurt sé, enda nú komnir frasar í umferð sem eru helst notaðir á kappleikjum, eins og ,,Áfram Ísland.“ Þjóðernishyggjan lætur á sér kræla. Skrúfað fyrir Á skrifandi stundu er hins vegar staðan þannig að nú er nánast búið að skrúfa fyrir ,,útlendingakranann“ eins og mætti orða það. Fækkunin á þessu ári í flokki hælisleitenda nemur tugum prósenta. Bendir það til þess að landamærin ,,virki“ ef svo má segja og að yfirvöld séu því með stjórn á þeim. Þetta með ,,stjórnina“ á landamærunum er hins vegar verið að reyna að nýta í pólitískum tilgangi og gefið í skyn að engin stjórn sé á landamærunum. Þar með er vakin ótti meðal almennings. Samkvæmt tölum Hagstofunnar eru nú skráðir um 3500 Úkraínumenn hér á landi og tæplega 1400 manns frá Venesúela. Þetta eru því tæplega 10% af þeirri 50.000 manna fjölgun sem rædd var í byrjun greinarinnar og tæplega 1.3% af heildarmannfjölda hér á landi. Pólverjar hér á landi eru um 20.000 alls, langsamlega stærstur hópa innflytjenda. Róið á ,,útlendingamiðin“ En það er auðvelt fyrir stjórnmálaleiðtoga sem róa á ,,útlendingamiðin“ að espa upp og hræða fólk með ýmsum frösum, eins og t.d. ,,bylgju“ eða ,,holskeflu“, svo dæmi séu tekin. Að ala á ótta við hið óþekkta er eitt elsta ,,trixið“ í bókinni og ,,við og hin“ er þar einnig með. Þetta sást vel í nýliðnum forsetakosningum í Bandaríkjunum og var eitt meginstefið í þeim. Það er auðvelt að hræða okkur pöpulinn upp úr skónum. Við Íslendingar teljum okkur vera upplýsta þjóð og í aðdraganda kosninganna vil ég vara við þeirri mögulegu þróun að við föllum í einhverskonar ,,forarpytt fordóma“ sem er bæði ljótur og leiðinlegur. Forðumst hleypidóma Látum ekki hina lýðræðislegu baráttu snúast alfarið upp í umræðu um einn sérstakan hóp eða málasvið og notum þetta ekki til ómerkilegra atkvæðaveiða eða til að espa fólk upp. Ræðum málin af rökvísi, en ekki með hleypidómum og eða ,,æsifregnum“. Höfundur er stjórnmálafræðingur og starfar sem kennari við Fjölbrautaskólann í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Fordómar eru eitt það ljótasta sem fylgir mannskepnunni og í skjóli þeirra hafa verið gerðir hlutir sem eru það skuggalegir að ekki verður farið nánar út í þá hér. Það sama mætti reyndar líka segja um þjóðernishyggju, sem er ,,tæki“ sem menn grípa til þegar hreyfa þarf við fólki með ákveðnum hætti og þá alveg sérstaklega í pólitískum tilgangi. Það líður að kosningum, ,,aðventukosningunum“, en daginn eftir kjördag, 1.des (og fyrsta sunnudag aðventu) verður haldið upp á fullveldi Íslands, en þá verða 106 ár frá því að landið fékk fullveldi árið 1918. Lokasprettur kosningabaráttunnar nálgast og fjölmiðlar fullir af pólitík. Mögulega má færa rök fyrir því að þeir sem hingað komu fyrstir í kringum 870 e.k. hafi að einhverju leyti verið ,,pólitískir flóttamenn“. Sagan segir okkur að hluti þeirra sem hingað komu hafi ef til vill verið að flýja innanlandsspennu og átök í Noregi í stjórnartíð Haraldar hárfagra, þá konungur Noregs. Það má því segja Ísland hafi byggst upp af innflytjendum, en okkur er sagt að þegar fyrstu menn komu hingað hafi hér ekkert verið, bara tómur kletturinn. Öðruvísi en t.d. í N-Ameríku, þar sem fjöldi indíána var fyrir þegar hvíti maðurinn kom þangað fyrir alvöru í byrjun 17.aldar og tók sér fasta búsetu (gleymum þó ekki víkingum, Íslendingum, um árið 1000, sem fóru þangað, en fóru svo aftur til baka). Mikil fjölgun Á undanförnum árum hefur Íslendingum fjölgað mikið, árið 2015 vorum við 323.000, í dag erum við um 389.000, fjölgun upp á 56.000 manns, samkvæmt vef Hagstofunnar. Þetta er að stærstum hluta innflytjendur og fólk af erlendu bergi brotið, því fæðingartíðni hér á landi er nú sú lægsta sem mælst hefur frá upphafi mælinga um miðja 19.öld. Í fyrra var hún 1,59 barn pr. konu, en árið 2000 var hún 2.1 barn. Þetta er áhyggjuefni, því fæðingartíðnin þarf að vera um 2.0 pr. konu til að viðhalda fólksfjölda, þarf því að vera hærri til að fjölgun eigi sér stað. Innrás Rússa lykilatriði Ástæður fjölgunar íbúa hérlendis eru að hluta til hin tilhæfulausa innrás Rússa í Úkraínu og slæmt mannúðarástand í Venesúela. Þetta eru lykilþættir. Annars er mest um að ræða fólk sem kemur hingað í skjóli EES-samningsins, meðal annars til að leita sér að vinnu. Sem flestir reyndar fá. Á móti mega Íslendingar gera það sama í öllum 27 aðildarríkjum ESB. Þetta virkar nefnilega í báðar áttir. Þróunin á þessu ári bendir til þess að hlutfallið á milli aðfluttra og brottfluttra verði nokkurn veginn jafnt hér á landi, en nýlega birtist þó frétt í Morgunblaðinu þess efnis að á fyrstu níu mánuðum ársins hefðu fleiri flutt frá landinu en til Íslands. Síðan segir orðrétt: ,,Að óbreyttu stefnir í að þetta verði 18. árið á öldinni þar sem fleiri íslenskir ríkisborgarar flytja frá landinu en til þess“ (Mbl.is, 13.11 2024). Samkvæmt nýjustu tölum Hagstofunnar er fólk af erlendu bergi brotið nú um 17.3% af heildarmannfjöldanum, um 68.000 af tæplega 389.000. Evrópa í heild sinni hefur undanfarin ár verið að taka við miklum fjölda af stríðshrjáðu fólki frá Úkraínu og fólki sem hefur verið að flýja kúgun, loftslagsbreytingar og harðræði víða í heiminum. Þá hafa milljónir streymt til Bandaríkjanna og endurspeglast það í umræðunni þar um þessi mál. Talað er um veggi og múra, brottrekstur og já það sem kalla má nauðungaflutninga. Enginn veit hvernig það mun ganga eða hver kostnaðurinn við það verður, nema að hann verði mikill. Þetta á að gerast með ,,nýjum“ forseta, Donald Trump. Ný umræða – hörð stefna Sú þróun sem hér er lýst hefur einnig haft í för með sér ,,nýja“ umræðu um málefni útlendinga og innflytjenda hér á landi. Umræðan hefur að sjálfsögðu ,,lekið“ inn í stjórnmálaöfl þessa lands og nú er svo komið að nokkur þeirra eru komin með mjög harða stefnu í þessum málum. Sér í lagi tveir flokkar á hægri vængnum og það er líkast því að þeir séu nánast að keppa um það hvor þeirra sé harðari í þessum málum. Annar þessara flokka var svokallaður ,,burðarflokkur“ í íslenskum stjórnmálum en telst það varla lengur, ef tekið er mið af könnunum. Hinn er ,,ungliði“ á hinu pólitíska sviði og kennir sig við ,,skynsemishyggju.“ Fylgi hans hefur hins vegar aukist verulega frá síðustu kosningum. Þá er þarna einnig flokkur sem kennir sig við ,,fólkið“ og er með verulega harða stefnu í þessum málum. Verður það að teljast furðulegt miðað við áherslur þess flokks á það sem kalla mætti ,,litla manninn“ – þann hóp samfélagsins sem segja má að ,,minna megi sín“ og búi við kröpp kjör. Sá flokkur virðist einnig vera að bæta við sig miðað við síðustu kosningar. Eru útlendingamálin ,,bestu“ málin til að lokka að fylgi árið 2024? Ekki skrýtið að spurt sé, enda nú komnir frasar í umferð sem eru helst notaðir á kappleikjum, eins og ,,Áfram Ísland.“ Þjóðernishyggjan lætur á sér kræla. Skrúfað fyrir Á skrifandi stundu er hins vegar staðan þannig að nú er nánast búið að skrúfa fyrir ,,útlendingakranann“ eins og mætti orða það. Fækkunin á þessu ári í flokki hælisleitenda nemur tugum prósenta. Bendir það til þess að landamærin ,,virki“ ef svo má segja og að yfirvöld séu því með stjórn á þeim. Þetta með ,,stjórnina“ á landamærunum er hins vegar verið að reyna að nýta í pólitískum tilgangi og gefið í skyn að engin stjórn sé á landamærunum. Þar með er vakin ótti meðal almennings. Samkvæmt tölum Hagstofunnar eru nú skráðir um 3500 Úkraínumenn hér á landi og tæplega 1400 manns frá Venesúela. Þetta eru því tæplega 10% af þeirri 50.000 manna fjölgun sem rædd var í byrjun greinarinnar og tæplega 1.3% af heildarmannfjölda hér á landi. Pólverjar hér á landi eru um 20.000 alls, langsamlega stærstur hópa innflytjenda. Róið á ,,útlendingamiðin“ En það er auðvelt fyrir stjórnmálaleiðtoga sem róa á ,,útlendingamiðin“ að espa upp og hræða fólk með ýmsum frösum, eins og t.d. ,,bylgju“ eða ,,holskeflu“, svo dæmi séu tekin. Að ala á ótta við hið óþekkta er eitt elsta ,,trixið“ í bókinni og ,,við og hin“ er þar einnig með. Þetta sást vel í nýliðnum forsetakosningum í Bandaríkjunum og var eitt meginstefið í þeim. Það er auðvelt að hræða okkur pöpulinn upp úr skónum. Við Íslendingar teljum okkur vera upplýsta þjóð og í aðdraganda kosninganna vil ég vara við þeirri mögulegu þróun að við föllum í einhverskonar ,,forarpytt fordóma“ sem er bæði ljótur og leiðinlegur. Forðumst hleypidóma Látum ekki hina lýðræðislegu baráttu snúast alfarið upp í umræðu um einn sérstakan hóp eða málasvið og notum þetta ekki til ómerkilegra atkvæðaveiða eða til að espa fólk upp. Ræðum málin af rökvísi, en ekki með hleypidómum og eða ,,æsifregnum“. Höfundur er stjórnmálafræðingur og starfar sem kennari við Fjölbrautaskólann í Garðabæ.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson Skoðun
Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun