Hagsmunamál okkar allra í stjórnarsáttmálann Trausti Hjálmarsson skrifar 5. desember 2024 10:33 Landbúnaður er undirstöðuatvinnugrein sem gegnir lykilhlutverki í efnahagslegri, félagslegri og umhverfislegri sjálfbærni þjóðarinnar. Hann tryggir fæðuöryggi, byggðafestu og framleiðir vörur sem uppfylla ströngustu gæðakröfur. Í ljósi aukinnar alþjóðlegrar óvissu og krafna um sjálfbærni er brýnt að stjórnvöld setji landbúnað í forgang. Bændasamtök Íslands leggja því áherslu á að málefni landbúnaðarins séu í forgangi í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar enda hagsmunamál okkar allra. Trygg afkoma bænda er forsenda þess að landbúnaður geti blómstrað og gegnt mikilvægu hlutverki sínu. Margir bændur búa við óstöðuga afkomu sem dregur úr hvata til fjárfestingar og nýsköpunar. Nýtum skattkerfið til að örva framleiðslu og fjárfestingar í landbúnaði. Komum á tryggingarkerfi sem dregur úr óvissu og fjárhagslegri áhættu bænda, sérstaklega í ljósi breytilegra markaðsaðstæðna, veðurfars og uppskerubrests. Regluverkið þarf síðan bæði að einfalda og nútímavæða til að auka skilvirkni og draga úr óþarfa skrifræði. Lækka þarf hindranir fyrir heimavinnslu afurða og beinni sölu frá bændum til neytenda til að auka við tekjumöguleikana. Styðjum við nýsköpun og þróun á sviði sjálfbærrar framleiðslu og kynbóta. Til að tryggja framtíð íslensks landbúnaðar þarf að leggja sérstaka áherslu á nýliðun og kynslóðaskipti. Starfandi bændum hefur fækkað á undanförnum árum, og ef ekki verður brugðist við mun sú þróun halda áfram. Stjórnvöld verða að auðvelda nýliðum að hefja búskap og styðja við kynslóðaskipti, t.a.m. með því að fresta eða fella niður niður erfðafjárskatt þegar jarðir eru yfirteknar til áframhaldandi búrekstrar. Auka þarf aðgengi að þolinmóðu fjármagni og veita stuðning við nýliða til að auðvelda upphaf búrekstrar. Samræma þarf byggðastefnu þannig að landbúnaður styðji við byggðafestu í dreifðum byggðum landsins. Mikilvægt er að tryggja að ræktarland sé nýtt til framleiðslu enda er jarðnæði grunnstoð sjálfbærs landbúnaðar. Ógn stafar af uppkaupum spákaupmanna og minnkandi nýtingu jarða til búskapar. Stemma þarf stigu við þeirri þróun með regluverki þannig að seljendur sjái hag sinn í því að selja jarðir sínar til áframhaldandi búrekstrar. Einn liður í því væri að veita skattaívilnanir og undanþágur frá skattlagningu söluhagnaðar í hendi seljenda svo fremiað kaupendur haldi áframbúrekstri á jörðinni. Þá er ekki síður nauðsynlegt að skilgreina og vernda hentugt landbúnaðarland með skipulagsáætlunum. Síðan er það fæðuöryggið sem er ekki aðeins lykilþáttur í daglegri neyslu heldur grundvallaratriði í þjóðaröryggi. Í ljósi áfalla á borð við náttúruhamfarir, Covid-19 og stríðsátök hefur viðkvæmni alþjóðlegra aðfangakeðja berlega komið í ljós. Með vaxandi íbúafjölda og aukinni ferðamennsku á Íslandi er ljóst að innlend matvælaframleiðsla þarf að aukast. Til að mæta þessum áskorunum þarf að bæta sjálfbærni í matvælaframleiðslu með innlendri framleiðslu á áburði og fóðri og styrkja aðfangakeðjur landbúnaðarins með aukinni nýsköpun og tæknivæðingu. Til að mæta aukinni eftirspurn og tryggja fæðuöryggi þá verður einfaldlega að efla innlenda matvælaframleiðslu og til þess þurfum við bændur. Til að tryggja sjálfbærni og jafna samkeppnisstöðu íslenskra landbúnaðarvara við innfluttar er tollvernd nauðsynleg. Án sterkrar tollverndar er hætt við að innfluttar landbúnaðarvörur grafi undan innlendri framleiðslu og þar með fæðuöryggi okkar. Þannig þarf að viðhalda og styrkja tollverndina til að stuðla að sjálfbærri innlendri framleiðslu og þá er ekki síður mikilvægt að tryggja að innfluttar vörur uppfylli sömu kröfur og íslenskar varðandi matvælaöryggi og dýravelferð. Takast þarf á við loftslagsmálin í landbúnaði án þess að draga úr matvælaframleiðslu eða ógna fæðuöryggi. Íslenskir bændur hafa þegar náð eftirtektarverðum árangri í að draga úr losun á hverja framleidda einingu en áfram þarf að vinna að því að samræma loftslagsaðgerðir og matvælaframleiðslu. Mikilvægt er að efla hringrásarhagkerfið í landbúnaði með frekari nýtingu lífrænna ferla og stuðla að aukinni skilvirkni í framleiðslu til að draga úr losun án þess að draga úr framleiðslu. Síðan þarf að styðja við rannsóknir og nýsköpun sem stuðla að enn meiri árangri í loftlagsmálum í landbúnaði. Lykilþáttur í rekstri margra búa er orkan en hækkandi raforkuverð hefur haft veruleg áhrif á afkomu bænda, sérstaklega í greinum þar sem raforka er stór hluti rekstrarkostnaðar, svo sem í ylrækt. Áhrifanna gætir líka hjá neytendum þar sem hækkun framleiðslukostnaðar leiðir til aukins matvælaverðs. Ásókn í raforku hér á landi hefur stóraukist á síðastliðnum árum sem hefur leitt til umtalsverðra verðhækkana á raforku sem sér ekki fyrir endann á. Tryggja þarf aðgengi bænda að raforku á sanngjörnu verði til að viðhalda hagkvæmni í búrekstri og koma þarf á forgangi í raforku fyrir matvælaframleiðslu til að vernda innlendan landbúnað. Þá er ekki síður mikilvægt að styðja við orkusparandi tækni og lausnir til að draga úr kostnaði og hámarka nýtingu raforku í landbúnaði. Styrkur landbúnaðarins er styrkur þjóðarinnar. Landbúnaðurinn gegnir lykilhlutverki í okkar samfélagi og með því að setja landbúnað í forgang í stjórnarsáttmála komandi ríkisstjórnar tryggja stjórnvöld ekki aðeins afkomu bænda heldur einnig fæðuöryggi, byggðafestu og umhverfisvernd – öllum til heilla. Höfundur er formaður Bændasamtaka Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Trausti Hjálmarsson Landbúnaður Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Landbúnaður er undirstöðuatvinnugrein sem gegnir lykilhlutverki í efnahagslegri, félagslegri og umhverfislegri sjálfbærni þjóðarinnar. Hann tryggir fæðuöryggi, byggðafestu og framleiðir vörur sem uppfylla ströngustu gæðakröfur. Í ljósi aukinnar alþjóðlegrar óvissu og krafna um sjálfbærni er brýnt að stjórnvöld setji landbúnað í forgang. Bændasamtök Íslands leggja því áherslu á að málefni landbúnaðarins séu í forgangi í stjórnarsáttmála nýrrar ríkisstjórnar enda hagsmunamál okkar allra. Trygg afkoma bænda er forsenda þess að landbúnaður geti blómstrað og gegnt mikilvægu hlutverki sínu. Margir bændur búa við óstöðuga afkomu sem dregur úr hvata til fjárfestingar og nýsköpunar. Nýtum skattkerfið til að örva framleiðslu og fjárfestingar í landbúnaði. Komum á tryggingarkerfi sem dregur úr óvissu og fjárhagslegri áhættu bænda, sérstaklega í ljósi breytilegra markaðsaðstæðna, veðurfars og uppskerubrests. Regluverkið þarf síðan bæði að einfalda og nútímavæða til að auka skilvirkni og draga úr óþarfa skrifræði. Lækka þarf hindranir fyrir heimavinnslu afurða og beinni sölu frá bændum til neytenda til að auka við tekjumöguleikana. Styðjum við nýsköpun og þróun á sviði sjálfbærrar framleiðslu og kynbóta. Til að tryggja framtíð íslensks landbúnaðar þarf að leggja sérstaka áherslu á nýliðun og kynslóðaskipti. Starfandi bændum hefur fækkað á undanförnum árum, og ef ekki verður brugðist við mun sú þróun halda áfram. Stjórnvöld verða að auðvelda nýliðum að hefja búskap og styðja við kynslóðaskipti, t.a.m. með því að fresta eða fella niður niður erfðafjárskatt þegar jarðir eru yfirteknar til áframhaldandi búrekstrar. Auka þarf aðgengi að þolinmóðu fjármagni og veita stuðning við nýliða til að auðvelda upphaf búrekstrar. Samræma þarf byggðastefnu þannig að landbúnaður styðji við byggðafestu í dreifðum byggðum landsins. Mikilvægt er að tryggja að ræktarland sé nýtt til framleiðslu enda er jarðnæði grunnstoð sjálfbærs landbúnaðar. Ógn stafar af uppkaupum spákaupmanna og minnkandi nýtingu jarða til búskapar. Stemma þarf stigu við þeirri þróun með regluverki þannig að seljendur sjái hag sinn í því að selja jarðir sínar til áframhaldandi búrekstrar. Einn liður í því væri að veita skattaívilnanir og undanþágur frá skattlagningu söluhagnaðar í hendi seljenda svo fremiað kaupendur haldi áframbúrekstri á jörðinni. Þá er ekki síður nauðsynlegt að skilgreina og vernda hentugt landbúnaðarland með skipulagsáætlunum. Síðan er það fæðuöryggið sem er ekki aðeins lykilþáttur í daglegri neyslu heldur grundvallaratriði í þjóðaröryggi. Í ljósi áfalla á borð við náttúruhamfarir, Covid-19 og stríðsátök hefur viðkvæmni alþjóðlegra aðfangakeðja berlega komið í ljós. Með vaxandi íbúafjölda og aukinni ferðamennsku á Íslandi er ljóst að innlend matvælaframleiðsla þarf að aukast. Til að mæta þessum áskorunum þarf að bæta sjálfbærni í matvælaframleiðslu með innlendri framleiðslu á áburði og fóðri og styrkja aðfangakeðjur landbúnaðarins með aukinni nýsköpun og tæknivæðingu. Til að mæta aukinni eftirspurn og tryggja fæðuöryggi þá verður einfaldlega að efla innlenda matvælaframleiðslu og til þess þurfum við bændur. Til að tryggja sjálfbærni og jafna samkeppnisstöðu íslenskra landbúnaðarvara við innfluttar er tollvernd nauðsynleg. Án sterkrar tollverndar er hætt við að innfluttar landbúnaðarvörur grafi undan innlendri framleiðslu og þar með fæðuöryggi okkar. Þannig þarf að viðhalda og styrkja tollverndina til að stuðla að sjálfbærri innlendri framleiðslu og þá er ekki síður mikilvægt að tryggja að innfluttar vörur uppfylli sömu kröfur og íslenskar varðandi matvælaöryggi og dýravelferð. Takast þarf á við loftslagsmálin í landbúnaði án þess að draga úr matvælaframleiðslu eða ógna fæðuöryggi. Íslenskir bændur hafa þegar náð eftirtektarverðum árangri í að draga úr losun á hverja framleidda einingu en áfram þarf að vinna að því að samræma loftslagsaðgerðir og matvælaframleiðslu. Mikilvægt er að efla hringrásarhagkerfið í landbúnaði með frekari nýtingu lífrænna ferla og stuðla að aukinni skilvirkni í framleiðslu til að draga úr losun án þess að draga úr framleiðslu. Síðan þarf að styðja við rannsóknir og nýsköpun sem stuðla að enn meiri árangri í loftlagsmálum í landbúnaði. Lykilþáttur í rekstri margra búa er orkan en hækkandi raforkuverð hefur haft veruleg áhrif á afkomu bænda, sérstaklega í greinum þar sem raforka er stór hluti rekstrarkostnaðar, svo sem í ylrækt. Áhrifanna gætir líka hjá neytendum þar sem hækkun framleiðslukostnaðar leiðir til aukins matvælaverðs. Ásókn í raforku hér á landi hefur stóraukist á síðastliðnum árum sem hefur leitt til umtalsverðra verðhækkana á raforku sem sér ekki fyrir endann á. Tryggja þarf aðgengi bænda að raforku á sanngjörnu verði til að viðhalda hagkvæmni í búrekstri og koma þarf á forgangi í raforku fyrir matvælaframleiðslu til að vernda innlendan landbúnað. Þá er ekki síður mikilvægt að styðja við orkusparandi tækni og lausnir til að draga úr kostnaði og hámarka nýtingu raforku í landbúnaði. Styrkur landbúnaðarins er styrkur þjóðarinnar. Landbúnaðurinn gegnir lykilhlutverki í okkar samfélagi og með því að setja landbúnað í forgang í stjórnarsáttmála komandi ríkisstjórnar tryggja stjórnvöld ekki aðeins afkomu bænda heldur einnig fæðuöryggi, byggðafestu og umhverfisvernd – öllum til heilla. Höfundur er formaður Bændasamtaka Íslands
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun