Sveitarfélögin við Hvalfjörð á öndverðum meiði um basatilraun Kjartan Kjartansson skrifar 10. mars 2025 14:01 Sjávarrannsóknasetrið Röst vill fá leyfi til þess að veita basalausn út í Hvalfjörð í sumar til þess að rannsaka aðferð til þess að auka kolefnisupptöku sjávar. Röst/Þráinn Kolbeinsson Afstaða sveitarfélaganna tveggja við Hvalfjörð til fyrirhugaðrar tilraunar með basalausn í sumar er gerólík. Hvalfjarðarsveit leggst ekki gegn því að leyfi verði veitt fyrir tilrauninni en Kjósarhreppur er alfarið á móti. Bæði Hafró og Umhverfisstofnun hafa mælt með því að leyfið verði veitt. Rannsóknafélagið Röst hefur óskað eftir leyfi til þess að veita basalausn út í Hvalfjörð í sumar til þess að rannsaka hvort fýsilegt sé að auka kolefnisbindingu hafsins með því að örva svonefnda basavirkni þess. Utanríkisráðuneytið, sem fer með leyfisveitingar vegna hafrannsókna, er með umsóknina til umfjöllunar og á niðurstaða þess að liggja fyrir í þessum mánuði. Sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar samþykkti bókun um að sveitarfélagið legðist ekki gegn því að Röst fengi leyfi til þess að gera tilraunina í lok febrúar. Byggði hún á að afar ólíklegt væri að tilraunin hefði neikvæði áhrif á lífríki fjarðarins nema mjög tímabundið rétt við losunarstaðinn. Þá lægi fyrir ítarleg áhættugreining og viðbragðsáætlun ef eitthvað færi úrskeiðis. Áréttaði sveitarstjórnin þó að ákvörðunin um leyfisveitinguna yrði tekin að vel ígrunduðu máli. Telja tilraunina skaða atvinnustarfsemi og lífríki Allt annan tón kvað við í umsögn Kjósarhrepps til ráðuneytisins sem sveitarfélagið skilaði í síðustu viku. Þar setti sveitarstjórnin sig alfarið upp á móti framkvæmd rannsóknarinnar, meðal annars á þeim forsendum að Röst hygðist losa eiturefni í hafið sem hefði skaðleg áhrif á atvinnustarfsemi eins og laxveiðar og ferðaþjónustu. Fyrirhuguð tilraun Rastar felur í sér að veita tæplega 200.000 lítrum af 4,5 prósent natríumhýdroxíðlausn, eða vítissódalausn, út í sjóinn við dreifingarstöð Olíudreifingar nærri botni Hvalfjarðar. Ætlunin er að kanna hvort að þannig sé hægt að auka kolefnisbindingu sjávar án þess að auka súrnun hans á sama tíma með því að líkja eftir náttúrulegi ferli þar sem veðrun basísks bergs gerir hafið móttækilegra fyrir upptöku koltvísýrings úr andrúmsloftinu. Bæði Hafrannsóknastofnun og Umhverfis- og orkustofnun hafa mælt með því að utanríkisráðuneytið samþykki umsókn Rastar enda hafi tilraunin mikilvægt vísindalegt gildi og sé ekki líkleg til að hafa skaðleg áhrif á lífríki Hvalfjarðar. Báðar stofnanir leituðu ráðgjafar utanaðkomandi sérfræðinga. Kjósarhreppur var upphaflega ekki með í samráði um starfsemi Rastar í Hvalfirði en óskaði eftir að fá að skila umsögn um tilraunina til utanríkisráðuneytisins. Segja alla vísindamenn Hafró vanhæfa Í umsögn sinni mótmælti sveitarstjórn Kjósarhrepps fullyrðingum talsmanna Rastar um að tilraunin hefði ekki áhrif á vistkerfi fjarðarins. Röst hefði með engu móti fært fram sannfærandi vísindaleg rök fyrir máli sínu. Engu að síður sagðist sveitarstjórnin ekki geta geta fært fram vísindaleg rök gegn tilrauninni enda hefði hún ekki aðgang að nauðsynlegri þekkingu til þess. Því væri nauðsynlegt að ráðuneytið sinnti rannsóknarskyldu sinni við leyfisveitinguna. Hélt sveitarstjórnin því fram að ótækt væri að byggja á gögnum frá Röst við mat á umsókninni. Þá fullyrti hún að allir vísindamenn Hafrannsóknastofnunar væri vanhæfir vegna þess að hún vann grunnmælingar á ástandi Hvalfjarðar með styrk frá Röst. Þar sem utanríkisráðuneytið gæti ekki rannsakað málið til hlýtar á þeim tíma sem væri til stefnu bæri því að hafna umsókninni fyrir þetta ár. Talin mögulega vænleg aðferð til þess að takast á við loftslagsvá Stórfelld losun manna á gróðurhúsalofttegundum veldur nú súrnun sjávar til viðbótar við hnattræna hlýnun. Súrnunin takmarkar getu hafsins til þess að taka við koltvísýringi. Hafið er langstærsti kolefnisviðtaki á jörðinni en áætlað er að það hafi til þessa tekið upp um fjórðung þess kolefnis sem menn hafa dælt út í andrúmsloftið og þannig komið í veg fyrir enn frekari hnattræna hlýnun en þegar er orðin. Markmið rannsóknar Rastar er að kanna hvort að hægt sé að líkja eftir náttúrulegri kolefnisbindingu sem á sér stað við veðrun bergs. Þegar basískt berg molnar og skolast út í sjó lækkar það sýrustig sjávar og gerir honum kleift að taka við meiri koltvísýringi úr lofti án þess að hann súrni frekar. Talið er að hægt sé að binda allt að milljarð tonna af koltvísýringi á ári með því að örva basavirkni sjávar. Mannkynið losar um 35 milljarða tonna af koltvísýringi á hverju ári. Aukning á basavirkni sjávar er á meðal þeirra aðgerða sem taldar vænlegar til árangurs til þess að glíma við loftslagsvandann. Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar hefur lagt áherslu á að rannsaka þá aðferð sérstaklega. Enn ríkir þó óvissa um umhverfisáhrif slíkra aðgerða og nauðsynlegt er talið að meta þau til að tryggja að aðgerðirnar valdi ekki skaðlegum áhrifum á sjávarvistkerfi. Hrönn Egilsdóttir, sviðsstjóri umhverfissviðs Hafrannsóknastofnunar, sagði Vísi í síðasta mánuði að mikilvægt væri að rannsaka kolefnisbindingaraðferðir líkt og Röst vill gera í Hvalfirði óháð því hvort þær reyndust raunhæfar eða ekki. Ella væri hætta á einhverjir freistuðust til þess að beita þeim aðferðum án þess að þær bæru raunverulegan árangur og með mögulega skaðlegum áhrifum fyrir umhverfið. Röst er óhagnaðardrifið rannsóknafélag sem hyggur ekki á kolefnisbindingarstarfsemi. Salome Hallfreðsdóttir, framkvæmdastjóri Rastar, hefur sagt að reynist aðferðin raunhæf verði henni beitt á alþjóðlegu hafsvæði þar sem haffræðilegar aðstæður leyfa en ekki í íslenskum fjörðum. Hvalfjarðarsveit Kjósarhreppur Hafið Vísindi Sveitarstjórnarmál Loftslagsmál Umhverfismál Mest lesið Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Landsmenn allir harmi slegnir Innlent Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Erlent Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Innlent Leituðu ítrekað í geymslur stofnunar Innlent „Kannski verður maður grátandi hálft hlaupið, en þá bara er það þannig“ Innlent Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Innlent Dauðbrá og varð öskureið þegar hún sá sjálfa sig í gervigreindarmyndbandi Innlent Áfall fyrir RIFF Innlent Erik Menendez fær ekki reynslulausn Erlent Fleiri fréttir Bíll konunnar sást á upptöku Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Líta málið „mjög alvarlegum augum“ Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Rigning og rok í methlaupi Sleppt úr gæsluvarðhaldi en málið enn til rannsóknar Hlaup hafið úr Hafrafellslóni Hungursneyð lýst yfir og forsætisráðherra segir alþjóðasamfélagið ráðalaust Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Hungursneið á Gasa, strokulaxar og metþátttaka í Reykjavíkurmaraþoni Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Áfall fyrir RIFF Skipar samningateymi um uppbyggingu Víkings á Markarsvæði Leituðu ítrekað í geymslur stofnunar Tillaga um að stækka Hótel Flatey felld Landsmenn allir harmi slegnir Sósíalistar og Rússlandsvinir undir eitt þak „Kannski verður maður grátandi hálft hlaupið, en þá bara er það þannig“ Bærinn hefur afhent lögreglu myndefni í tengslum við hraðbankaránið Dauðbrá og varð öskureið þegar hún sá sjálfa sig í gervigreindarmyndbandi 83% fallinna almennir borgarar: „Allt sem er að gerast þarna ber einkenni þjóðarmorðs“ Næsti fasi í yfirtöku á Gasaströnd og Njálugleði Þrír laxar reyndust úr sjókví í Dýrafirði Allt stopp á lokametrunum Framboðið „verður að koma í ljós“ Fundu ríflega tuttugu lítra af brennisteinssýru í Gnoðarvogi Mikilvægt að nota réttu orðin sem séu píka og typpi Biðla til bílstjóra sem leggja á bílastæði kirkjunnar Gjörólíkt gengi frá kosningum Sjá meira
Rannsóknafélagið Röst hefur óskað eftir leyfi til þess að veita basalausn út í Hvalfjörð í sumar til þess að rannsaka hvort fýsilegt sé að auka kolefnisbindingu hafsins með því að örva svonefnda basavirkni þess. Utanríkisráðuneytið, sem fer með leyfisveitingar vegna hafrannsókna, er með umsóknina til umfjöllunar og á niðurstaða þess að liggja fyrir í þessum mánuði. Sveitarstjórn Hvalfjarðarsveitar samþykkti bókun um að sveitarfélagið legðist ekki gegn því að Röst fengi leyfi til þess að gera tilraunina í lok febrúar. Byggði hún á að afar ólíklegt væri að tilraunin hefði neikvæði áhrif á lífríki fjarðarins nema mjög tímabundið rétt við losunarstaðinn. Þá lægi fyrir ítarleg áhættugreining og viðbragðsáætlun ef eitthvað færi úrskeiðis. Áréttaði sveitarstjórnin þó að ákvörðunin um leyfisveitinguna yrði tekin að vel ígrunduðu máli. Telja tilraunina skaða atvinnustarfsemi og lífríki Allt annan tón kvað við í umsögn Kjósarhrepps til ráðuneytisins sem sveitarfélagið skilaði í síðustu viku. Þar setti sveitarstjórnin sig alfarið upp á móti framkvæmd rannsóknarinnar, meðal annars á þeim forsendum að Röst hygðist losa eiturefni í hafið sem hefði skaðleg áhrif á atvinnustarfsemi eins og laxveiðar og ferðaþjónustu. Fyrirhuguð tilraun Rastar felur í sér að veita tæplega 200.000 lítrum af 4,5 prósent natríumhýdroxíðlausn, eða vítissódalausn, út í sjóinn við dreifingarstöð Olíudreifingar nærri botni Hvalfjarðar. Ætlunin er að kanna hvort að þannig sé hægt að auka kolefnisbindingu sjávar án þess að auka súrnun hans á sama tíma með því að líkja eftir náttúrulegi ferli þar sem veðrun basísks bergs gerir hafið móttækilegra fyrir upptöku koltvísýrings úr andrúmsloftinu. Bæði Hafrannsóknastofnun og Umhverfis- og orkustofnun hafa mælt með því að utanríkisráðuneytið samþykki umsókn Rastar enda hafi tilraunin mikilvægt vísindalegt gildi og sé ekki líkleg til að hafa skaðleg áhrif á lífríki Hvalfjarðar. Báðar stofnanir leituðu ráðgjafar utanaðkomandi sérfræðinga. Kjósarhreppur var upphaflega ekki með í samráði um starfsemi Rastar í Hvalfirði en óskaði eftir að fá að skila umsögn um tilraunina til utanríkisráðuneytisins. Segja alla vísindamenn Hafró vanhæfa Í umsögn sinni mótmælti sveitarstjórn Kjósarhrepps fullyrðingum talsmanna Rastar um að tilraunin hefði ekki áhrif á vistkerfi fjarðarins. Röst hefði með engu móti fært fram sannfærandi vísindaleg rök fyrir máli sínu. Engu að síður sagðist sveitarstjórnin ekki geta geta fært fram vísindaleg rök gegn tilrauninni enda hefði hún ekki aðgang að nauðsynlegri þekkingu til þess. Því væri nauðsynlegt að ráðuneytið sinnti rannsóknarskyldu sinni við leyfisveitinguna. Hélt sveitarstjórnin því fram að ótækt væri að byggja á gögnum frá Röst við mat á umsókninni. Þá fullyrti hún að allir vísindamenn Hafrannsóknastofnunar væri vanhæfir vegna þess að hún vann grunnmælingar á ástandi Hvalfjarðar með styrk frá Röst. Þar sem utanríkisráðuneytið gæti ekki rannsakað málið til hlýtar á þeim tíma sem væri til stefnu bæri því að hafna umsókninni fyrir þetta ár. Talin mögulega vænleg aðferð til þess að takast á við loftslagsvá Stórfelld losun manna á gróðurhúsalofttegundum veldur nú súrnun sjávar til viðbótar við hnattræna hlýnun. Súrnunin takmarkar getu hafsins til þess að taka við koltvísýringi. Hafið er langstærsti kolefnisviðtaki á jörðinni en áætlað er að það hafi til þessa tekið upp um fjórðung þess kolefnis sem menn hafa dælt út í andrúmsloftið og þannig komið í veg fyrir enn frekari hnattræna hlýnun en þegar er orðin. Markmið rannsóknar Rastar er að kanna hvort að hægt sé að líkja eftir náttúrulegri kolefnisbindingu sem á sér stað við veðrun bergs. Þegar basískt berg molnar og skolast út í sjó lækkar það sýrustig sjávar og gerir honum kleift að taka við meiri koltvísýringi úr lofti án þess að hann súrni frekar. Talið er að hægt sé að binda allt að milljarð tonna af koltvísýringi á ári með því að örva basavirkni sjávar. Mannkynið losar um 35 milljarða tonna af koltvísýringi á hverju ári. Aukning á basavirkni sjávar er á meðal þeirra aðgerða sem taldar vænlegar til árangurs til þess að glíma við loftslagsvandann. Milliríkjanefnd Sameinuðu þjóðanna um loftslagsbreytingar hefur lagt áherslu á að rannsaka þá aðferð sérstaklega. Enn ríkir þó óvissa um umhverfisáhrif slíkra aðgerða og nauðsynlegt er talið að meta þau til að tryggja að aðgerðirnar valdi ekki skaðlegum áhrifum á sjávarvistkerfi. Hrönn Egilsdóttir, sviðsstjóri umhverfissviðs Hafrannsóknastofnunar, sagði Vísi í síðasta mánuði að mikilvægt væri að rannsaka kolefnisbindingaraðferðir líkt og Röst vill gera í Hvalfirði óháð því hvort þær reyndust raunhæfar eða ekki. Ella væri hætta á einhverjir freistuðust til þess að beita þeim aðferðum án þess að þær bæru raunverulegan árangur og með mögulega skaðlegum áhrifum fyrir umhverfið. Röst er óhagnaðardrifið rannsóknafélag sem hyggur ekki á kolefnisbindingarstarfsemi. Salome Hallfreðsdóttir, framkvæmdastjóri Rastar, hefur sagt að reynist aðferðin raunhæf verði henni beitt á alþjóðlegu hafsvæði þar sem haffræðilegar aðstæður leyfa en ekki í íslenskum fjörðum.
Hvalfjarðarsveit Kjósarhreppur Hafið Vísindi Sveitarstjórnarmál Loftslagsmál Umhverfismál Mest lesið Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Landsmenn allir harmi slegnir Innlent Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Erlent Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Innlent Leituðu ítrekað í geymslur stofnunar Innlent „Kannski verður maður grátandi hálft hlaupið, en þá bara er það þannig“ Innlent Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Innlent Dauðbrá og varð öskureið þegar hún sá sjálfa sig í gervigreindarmyndbandi Innlent Áfall fyrir RIFF Innlent Erik Menendez fær ekki reynslulausn Erlent Fleiri fréttir Bíll konunnar sást á upptöku Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Líta málið „mjög alvarlegum augum“ Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Rigning og rok í methlaupi Sleppt úr gæsluvarðhaldi en málið enn til rannsóknar Hlaup hafið úr Hafrafellslóni Hungursneyð lýst yfir og forsætisráðherra segir alþjóðasamfélagið ráðalaust Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Hungursneið á Gasa, strokulaxar og metþátttaka í Reykjavíkurmaraþoni Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Áfall fyrir RIFF Skipar samningateymi um uppbyggingu Víkings á Markarsvæði Leituðu ítrekað í geymslur stofnunar Tillaga um að stækka Hótel Flatey felld Landsmenn allir harmi slegnir Sósíalistar og Rússlandsvinir undir eitt þak „Kannski verður maður grátandi hálft hlaupið, en þá bara er það þannig“ Bærinn hefur afhent lögreglu myndefni í tengslum við hraðbankaránið Dauðbrá og varð öskureið þegar hún sá sjálfa sig í gervigreindarmyndbandi 83% fallinna almennir borgarar: „Allt sem er að gerast þarna ber einkenni þjóðarmorðs“ Næsti fasi í yfirtöku á Gasaströnd og Njálugleði Þrír laxar reyndust úr sjókví í Dýrafirði Allt stopp á lokametrunum Framboðið „verður að koma í ljós“ Fundu ríflega tuttugu lítra af brennisteinssýru í Gnoðarvogi Mikilvægt að nota réttu orðin sem séu píka og typpi Biðla til bílstjóra sem leggja á bílastæði kirkjunnar Gjörólíkt gengi frá kosningum Sjá meira