Morðið á Kirk vekur upp umræðu um málfrelsi Silja Rún Sigurbjörnsdóttir skrifar 11. september 2025 19:52 Stefán Einar og Sigmar ræddu morðið á Charlie Kirk. Vísir/Ívar Fannar Sigmar Guðmundsson, þingflokksformaður Viðreisnar, og Stefán Einar Stefánsson ræddu umræðu sem hefur skapast eftir morðið á bandaríska áhrifavaldinum Charlie Kirk sem var myrtur í gær. Hugtök líkt og málfrelsi og þöggun hafa verið áberandi í íslensku samfélagi undanfarna daga. Mikil umræða hefur skapast í kjölfar morðsins og hafa bæði Bandaríkjamenn en einnig Íslendingar keppst um að tjá sig um morðið í dag, til að mynda Snorri Másson, þingmaður Miðflokksins. „Mér finnst þetta algjörlega hræðilegt. Þarna er skelfilegt ofbeldisverk, það á aldrei að drepa fólk sama þótt þú sért hjartanlega ósammála skoðunum þess,“ segir Sigmar. Hann telur að hluti af því af hverju svona margir láti málið sig varða sé vegna þess að myndskeið af atvikinu birtist á samfélagsmiðlum skömmu eftir að atburðurinn átti sér stað. Stefán Einar segir Kirk hafa verið „stórt nafn“ í Bandaríkjunum. „Kannski má færa rök fyrir því að það sé fyrst og fremst það sem valdi þessari bylgju í umræðunni. Svo er enn óljóst hver stóð að baki þessu og hver ástæðan er, það mun móta umræðuna líka. Það hversu nálægt hann stóð Donald Trump og syni hans líka, það hefur líka áhrif á viðbrögðin,“ segir Stefán. Mikil skautun í umræðunni „Það var ótrúlegt að sjá að mjög skömmu eftir að hann var úrskurðaður látinn þá fóru fréttastöðvar sem eru andstæðar Trump, MSNBC til dæmis, yfir að nú myndi Trump nýta þetta í einhverjum pólitískum tilgangi eða slíkt. Það kemur á óvart að umræðan skyldi strax verða svo heiftúðleg í báðar áttir þegar maðurinn liggur látinn á dánarbeði,“ segir Stefán. „Þessi skautun er svakalega mikil í Bandaríkjunum en auðvitað spilast úr eftir því hvernig menn tala í framhaldinu og hversu klókir þeir eru sem fara með völd í samfélaginu, það stýrir því hvernig viðbrögðin verða,“ segir Sigmar. Stefán segir að ekki sé hægt að yfirfæra umræðuna um skautun yfir á íslenskt samfélag. „Við getum ekki gert það. Meðal annars er það skotvopnaumræðan sem hefur áhrif á þetta. Annar viðauki stjórnarskrárinnar þar veitir þeim þennan rétt til að bera skotvopn sem er mjög umdeildur og hefur mikinn fórnarkostnað augljóslega í för með sér, þannig það er ekki sambærilegt.“ Menn veifi þöggunarspilinu of fljótt Umræðan snerist síðan að málfrelsi og þöggun en hugtökin hafa mikið verið til umræðu undanfarna daga eftir Kastljósþátt þar sem Snorri Másson og Þorbjörg Þorvaldsdóttir, talskona Samtakanna 78, tókust á um bakslag réttinda hinsegin fólks. „Síðan sjáum við það í umræðunni hérna heima tilraunir til þöggunar, ég held að það sé klárt mál. Við sjáum líka glitta í hættuna á ofbeldi, nýjasta dæmið er þessi öryggisgæsla sem þurfti að setja við heimili Snorra Mássonar,“ segir Stefán. Hann segir að Kirk hafi alltaf talað fyrir því að ræða málin, það væri í lagi ef orðin væru hvöss, en takast ætti á með orðum en ekki vopnum. Spurningin sé hvar eigi að draga línuna. „Ég held að við verðum að tryggja það að menn geti tjáð sig og fólk dragi sínar ályktanir af orðræðunni hvort að menn séu gjaldgengir inn á þing eða í borgarstjórn eða hvað það er,“ segir Stefán. „Núna er krafan sú að menn fái það ekki, bara ný ályktun í borgarstjórn og yfirlýsingar fulltrúa þaðan voru þess efnis að Snorri Másson ætti ekki erindi í opinbera stefnumörkun. Þannig að það er verið að reyna jaðarsetja fólk vegna skoðana sinna og það er alveg ofboðslega hættulegur leikur því á einhverjum tímapunkti snýst pendúllinn við og völdin fara á milli manna og þá getur sá sem á einum tímapunkti ætlar að þagga niður í einum einmitt orðið fórnarlamb sama viðhorfs.“ Sigmar segist taka undir að málið snúist um málfrelsi, en allir ættu að fá tækifæri til að tjá sig, sama hversu heimskulegar skoðanir þess væru. „Auðvitað verða menn að þola og það er ekki merki um þöggun þegar að orð sem meiða einhverja tiltekna hópa, einhverja tiltekna einstaklinga, þegar þeim er mætt með gagnrýni. Þeir sem ástunda þannig orðræðu að það meiðir og særir einhverja hópa, þeim er auðvitað mætt í nafni málfrelsis svolítið harkalega með orðum en auðvitað á ekki að vera eitthvað ofbeldi eða undirtónn ofsókna eða slíks,“ segir hann. „En málfrelsi eigum við að hafa en mér finnst menn oft flagga þöggunarspilinu svolítið fljótt vegna þess að málfrelsi snýst líka um það að ég hef frelsi til þess að gagnrýna einhverjar skoðanir sem mér finnst heimskulegar og meiða annað fólk.“ Morðið á Charlie Kirk Tjáningarfrelsi Bandaríkin Skotvopn Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Vilja heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Innlent Frelsisflotinn umkringdur og farþegar fluttir til Ísraels Erlent Fleiri fréttir Vilja heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Sjá meira
Mikil umræða hefur skapast í kjölfar morðsins og hafa bæði Bandaríkjamenn en einnig Íslendingar keppst um að tjá sig um morðið í dag, til að mynda Snorri Másson, þingmaður Miðflokksins. „Mér finnst þetta algjörlega hræðilegt. Þarna er skelfilegt ofbeldisverk, það á aldrei að drepa fólk sama þótt þú sért hjartanlega ósammála skoðunum þess,“ segir Sigmar. Hann telur að hluti af því af hverju svona margir láti málið sig varða sé vegna þess að myndskeið af atvikinu birtist á samfélagsmiðlum skömmu eftir að atburðurinn átti sér stað. Stefán Einar segir Kirk hafa verið „stórt nafn“ í Bandaríkjunum. „Kannski má færa rök fyrir því að það sé fyrst og fremst það sem valdi þessari bylgju í umræðunni. Svo er enn óljóst hver stóð að baki þessu og hver ástæðan er, það mun móta umræðuna líka. Það hversu nálægt hann stóð Donald Trump og syni hans líka, það hefur líka áhrif á viðbrögðin,“ segir Stefán. Mikil skautun í umræðunni „Það var ótrúlegt að sjá að mjög skömmu eftir að hann var úrskurðaður látinn þá fóru fréttastöðvar sem eru andstæðar Trump, MSNBC til dæmis, yfir að nú myndi Trump nýta þetta í einhverjum pólitískum tilgangi eða slíkt. Það kemur á óvart að umræðan skyldi strax verða svo heiftúðleg í báðar áttir þegar maðurinn liggur látinn á dánarbeði,“ segir Stefán. „Þessi skautun er svakalega mikil í Bandaríkjunum en auðvitað spilast úr eftir því hvernig menn tala í framhaldinu og hversu klókir þeir eru sem fara með völd í samfélaginu, það stýrir því hvernig viðbrögðin verða,“ segir Sigmar. Stefán segir að ekki sé hægt að yfirfæra umræðuna um skautun yfir á íslenskt samfélag. „Við getum ekki gert það. Meðal annars er það skotvopnaumræðan sem hefur áhrif á þetta. Annar viðauki stjórnarskrárinnar þar veitir þeim þennan rétt til að bera skotvopn sem er mjög umdeildur og hefur mikinn fórnarkostnað augljóslega í för með sér, þannig það er ekki sambærilegt.“ Menn veifi þöggunarspilinu of fljótt Umræðan snerist síðan að málfrelsi og þöggun en hugtökin hafa mikið verið til umræðu undanfarna daga eftir Kastljósþátt þar sem Snorri Másson og Þorbjörg Þorvaldsdóttir, talskona Samtakanna 78, tókust á um bakslag réttinda hinsegin fólks. „Síðan sjáum við það í umræðunni hérna heima tilraunir til þöggunar, ég held að það sé klárt mál. Við sjáum líka glitta í hættuna á ofbeldi, nýjasta dæmið er þessi öryggisgæsla sem þurfti að setja við heimili Snorra Mássonar,“ segir Stefán. Hann segir að Kirk hafi alltaf talað fyrir því að ræða málin, það væri í lagi ef orðin væru hvöss, en takast ætti á með orðum en ekki vopnum. Spurningin sé hvar eigi að draga línuna. „Ég held að við verðum að tryggja það að menn geti tjáð sig og fólk dragi sínar ályktanir af orðræðunni hvort að menn séu gjaldgengir inn á þing eða í borgarstjórn eða hvað það er,“ segir Stefán. „Núna er krafan sú að menn fái það ekki, bara ný ályktun í borgarstjórn og yfirlýsingar fulltrúa þaðan voru þess efnis að Snorri Másson ætti ekki erindi í opinbera stefnumörkun. Þannig að það er verið að reyna jaðarsetja fólk vegna skoðana sinna og það er alveg ofboðslega hættulegur leikur því á einhverjum tímapunkti snýst pendúllinn við og völdin fara á milli manna og þá getur sá sem á einum tímapunkti ætlar að þagga niður í einum einmitt orðið fórnarlamb sama viðhorfs.“ Sigmar segist taka undir að málið snúist um málfrelsi, en allir ættu að fá tækifæri til að tjá sig, sama hversu heimskulegar skoðanir þess væru. „Auðvitað verða menn að þola og það er ekki merki um þöggun þegar að orð sem meiða einhverja tiltekna hópa, einhverja tiltekna einstaklinga, þegar þeim er mætt með gagnrýni. Þeir sem ástunda þannig orðræðu að það meiðir og særir einhverja hópa, þeim er auðvitað mætt í nafni málfrelsis svolítið harkalega með orðum en auðvitað á ekki að vera eitthvað ofbeldi eða undirtónn ofsókna eða slíks,“ segir hann. „En málfrelsi eigum við að hafa en mér finnst menn oft flagga þöggunarspilinu svolítið fljótt vegna þess að málfrelsi snýst líka um það að ég hef frelsi til þess að gagnrýna einhverjar skoðanir sem mér finnst heimskulegar og meiða annað fólk.“
Morðið á Charlie Kirk Tjáningarfrelsi Bandaríkin Skotvopn Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent Vilja heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Innlent Frelsisflotinn umkringdur og farþegar fluttir til Ísraels Erlent Fleiri fréttir Vilja heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Konur og háskólamenntaðir líklegri til að vilja frekari aðgerðir gegn Ísrael Bein útsending: Heilbrigðistæknilausnir og -þjónusta Sjá meira