Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar 1. október 2025 13:30 Nýlega skrifaði ég pistil þar sem ég fagnaði fyrirhugaðri stækkun Þjóðleikhússins. Það er löngu tímabær fjárfesting í innviðum sviðslista og markar tímamót í menningarlífi þjóðarinnar. En þegar við horfum til framtíðar sviðslistanna er ekki síður mikilvægt að spyrja: hvað með dansinn? Danslistin hefur vaxið gríðarlega á Íslandi síðustu áratugina. Dansmenntun hefur styrkst, fjöldi listamanna og danshöfunda hefur aukist og íslenskar danssýningar hafa hlotið athygli bæði heima og erlendis. Þrátt fyrir þetta býr danslistin enn við skort á húsnæði og stuðningi, einkum í samanburði við önnur listform. Danshöfundar og dansarar þurfa að æfa í leigðum sölum sem eru oft óhentugir og ekki hannaðir með faglega dansstarfsemi í huga. Geymslu- og vinnuaðstaða fyrir leikmyndir, búninga og tæki er í raun engin. Þetta er staða sem aðrar sviðslistagreinar búa ekki við í sama mæli. Skorturinn á innviðum gerir starfsemina brothætta og takmarkar möguleika listamanna til að vinna stöðugt og af krafti hér heima. Dansinn getur ekki þrifist án rýmis og ef við ætlum að styðja við dansflokk á heimsmælikvarða sem Íslenski dansflokkurinn svo sannarlega er þá þurfum við að mæta þeim þörfum sem eru til staðar. Við þurfum ekki að horfa langt til að sjá áhrif þess að styðja við danslist á samfélagið. Í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Finnlandi eru danshús nú sjálfsagðir innviðir. Þau eru ekki aðeins æfinga- og sýningarrými heldur menningarhús sem efla samfélagið allt með sýningum, fræðslu, samstarfi við skóla og alþjóðlegum verkefnum. Það að tryggja dansinum viðunandi vinnuumhverfi myndi ekki eingöngu borga sig fyrir fámennan hóp listamanna. Þar væri hægt að byggja heimili fyrir danslistina og menningarhús fyrir samfélagið allt. Þar gætu áhorfendur notið nýrra sýninga, börn og ungmenni fengið fyrirmyndir í hreyfingu og sköpun, og listgreinar hist og unnið saman. Það gæti orðið vettvangur fyrir alþjóðleg verkefni og aukið sýnileika Íslands á menningarsviðinu. Útfærslan á þessum aðstæðum þarf að ráðast í samtali við vettvanginn í heild. Mikilvægt er að ákvarðanir séu ekki teknar án okkar, jafnvel þótt hagræðingarsjónarmið ráði för. Ætlum við að styrkja þær stoðir sem nú þegar eru til staðar eins og Dansverkstæðið, Íslenska dansflokkinn og nýtt rými Þjóðleikhússins þar sem mögulega verður pláss fyrir dans eða er þörf á að gera eitthvað annað? Danslistin er líkamsbundin, alþjóðleg og aðgengileg. Hún talar beint til fólks, óháð tungumáli. Það er löngu tímabært að hún fái rými sem endurspeglar vægi sitt í íslensku menningarlífi. En við þurfum líka að tala um dans, vekja athygli á listforminu og lyfta því upp. Nýlega var frumsýndur söngleikurinn Moulin Rouge í Borgarleikhúsinu, sannkölluð söngleikjaveisla þar sem söng-, dans- og leiklist fléttast saman í magnaða upplifun. Í gagnrýni um verkið sem birtist hér á Vísi nýlega er þó varla einu orði minnst á danshöfund, dansara eða þá töfra sem dansatriðin glæða verkinu.Það finnst mér undarlegt og merki um hvernig dansinn sé ekki talinn jafn á við önnur sviðslistaform. Það er kominn tími til að við tölum um dans og að dansinn verði jafngildur hluti af mengi sviðslista. Ég tel að næsta skref sé að sýna framtíðarsýn til langstíma og hefja aftur samtal um að leggja grunn að bættri aðstöðu fyrir danslistina. Við getum fagnað því að Þjóðleikhúsið stækkar og verði aðgengilegra– en það má ekki verða til þess að danslistin gleymist. Næsta skref í uppbyggingu sviðslista á Íslandi hlýtur að vera fyrir danslistina. Höfundur er formaður Félags íslenskra listdansara og forseti Sviðslistasambands Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Dans Menning Mest lesið „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Nýlega skrifaði ég pistil þar sem ég fagnaði fyrirhugaðri stækkun Þjóðleikhússins. Það er löngu tímabær fjárfesting í innviðum sviðslista og markar tímamót í menningarlífi þjóðarinnar. En þegar við horfum til framtíðar sviðslistanna er ekki síður mikilvægt að spyrja: hvað með dansinn? Danslistin hefur vaxið gríðarlega á Íslandi síðustu áratugina. Dansmenntun hefur styrkst, fjöldi listamanna og danshöfunda hefur aukist og íslenskar danssýningar hafa hlotið athygli bæði heima og erlendis. Þrátt fyrir þetta býr danslistin enn við skort á húsnæði og stuðningi, einkum í samanburði við önnur listform. Danshöfundar og dansarar þurfa að æfa í leigðum sölum sem eru oft óhentugir og ekki hannaðir með faglega dansstarfsemi í huga. Geymslu- og vinnuaðstaða fyrir leikmyndir, búninga og tæki er í raun engin. Þetta er staða sem aðrar sviðslistagreinar búa ekki við í sama mæli. Skorturinn á innviðum gerir starfsemina brothætta og takmarkar möguleika listamanna til að vinna stöðugt og af krafti hér heima. Dansinn getur ekki þrifist án rýmis og ef við ætlum að styðja við dansflokk á heimsmælikvarða sem Íslenski dansflokkurinn svo sannarlega er þá þurfum við að mæta þeim þörfum sem eru til staðar. Við þurfum ekki að horfa langt til að sjá áhrif þess að styðja við danslist á samfélagið. Í Danmörku, Noregi, Svíþjóð og Finnlandi eru danshús nú sjálfsagðir innviðir. Þau eru ekki aðeins æfinga- og sýningarrými heldur menningarhús sem efla samfélagið allt með sýningum, fræðslu, samstarfi við skóla og alþjóðlegum verkefnum. Það að tryggja dansinum viðunandi vinnuumhverfi myndi ekki eingöngu borga sig fyrir fámennan hóp listamanna. Þar væri hægt að byggja heimili fyrir danslistina og menningarhús fyrir samfélagið allt. Þar gætu áhorfendur notið nýrra sýninga, börn og ungmenni fengið fyrirmyndir í hreyfingu og sköpun, og listgreinar hist og unnið saman. Það gæti orðið vettvangur fyrir alþjóðleg verkefni og aukið sýnileika Íslands á menningarsviðinu. Útfærslan á þessum aðstæðum þarf að ráðast í samtali við vettvanginn í heild. Mikilvægt er að ákvarðanir séu ekki teknar án okkar, jafnvel þótt hagræðingarsjónarmið ráði för. Ætlum við að styrkja þær stoðir sem nú þegar eru til staðar eins og Dansverkstæðið, Íslenska dansflokkinn og nýtt rými Þjóðleikhússins þar sem mögulega verður pláss fyrir dans eða er þörf á að gera eitthvað annað? Danslistin er líkamsbundin, alþjóðleg og aðgengileg. Hún talar beint til fólks, óháð tungumáli. Það er löngu tímabært að hún fái rými sem endurspeglar vægi sitt í íslensku menningarlífi. En við þurfum líka að tala um dans, vekja athygli á listforminu og lyfta því upp. Nýlega var frumsýndur söngleikurinn Moulin Rouge í Borgarleikhúsinu, sannkölluð söngleikjaveisla þar sem söng-, dans- og leiklist fléttast saman í magnaða upplifun. Í gagnrýni um verkið sem birtist hér á Vísi nýlega er þó varla einu orði minnst á danshöfund, dansara eða þá töfra sem dansatriðin glæða verkinu.Það finnst mér undarlegt og merki um hvernig dansinn sé ekki talinn jafn á við önnur sviðslistaform. Það er kominn tími til að við tölum um dans og að dansinn verði jafngildur hluti af mengi sviðslista. Ég tel að næsta skref sé að sýna framtíðarsýn til langstíma og hefja aftur samtal um að leggja grunn að bættri aðstöðu fyrir danslistina. Við getum fagnað því að Þjóðleikhúsið stækkar og verði aðgengilegra– en það má ekki verða til þess að danslistin gleymist. Næsta skref í uppbyggingu sviðslista á Íslandi hlýtur að vera fyrir danslistina. Höfundur er formaður Félags íslenskra listdansara og forseti Sviðslistasambands Íslands.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun