Of­beldi sem sölu­vara undir­striki mikil­vægi sam­starfs þvert á landa­mæri

Þrír ungir karlar sæta ákæru grunaðir um aðild að máli þar sem kveikt var í bíl íslenskrar lögreglukonu í ágúst 2023. Dóms er að vænta í málinu en það er einkum athyglisvert fyrir þær sakir að talið er að þarna sé um að ræða mál þar sem glæpur var framinn samkvæmt pöntun gegn vilyrði um greiðslu. Markmiðið með slíkri aðferðafræði er að hylja slóðina að þeim sem upprunalega pantaði þjónustuna, það er glæpinn.

Þótt mál sem þessi séu algengari í nágrannalöndum en á Íslandi, þá þekkist aðferðafræðin hér. 

Glæpir sem virða engin landamæri

Mál af slíkum toga eru gott dæmi um mikilvægi lögreglusamstarfs þvert á landamæri að sögn framkvæmdastjóra Europol, og ekki síður í ljósi breytts öryggisumhverfis í Evrópu, þar sem mörkin á milli skipulagðrar brotastarfsemi, hryðjuverkastarfsemi og fjölþáttaógna verða æ óskýrari.

„Á Íslandi sjáum við að alvarlegum, skipulögðum glæpum fjölgar. Það er gefið að ekkert ríki getur lengur barist eitt gegn alvarlegum, skipulögðum glæpum, hryðjuverkum og netglæpum,“ segir Catherine De Bolle, framkvæmdastjóri Europol. Hún er stödd hér á landi í tengslum við Heimsþing kvenleiðtoga og hefur meðal annars átt fund með dómsmálaráðherra og tók þátt í pallborði með ráðherra og fráfarandi ríkislögreglustjóra í dag.

Hún segir að árangur lögreglusamstarfs með Íslandi hafi meðal annars sýnt sig í aðgerðum gegn skipulögðum glæpahópum sem meðal annars notfæra sér börn og ungmenni til að framkvæma glæpi.

„Þeir misnota stafrænt umhverfi eins og samfélagsmiðla og tölvuleiki til að ná til barna og reyna að fá þau til að fremja pyndingar og manndráp,“ nefnir De Bolle sem dæmi. „Þetta er vandamál á Íslandi og einnig í Evrópusambandinu.“

Ísland er meðal landa sem taka þátt í samstarfsverkefni Europol sem hefur það meðal annars að markmiði að deila þekkingu og þróa rannsóknaraðferðir til að uppræta slíka starfsemi. „Það kallast OFT Grimm. Við vinnum með Íslandi og margar handtökur hafa þegar átt sér stað. En þetta er ennþá vandamál,“ segir De Bolle.

Hvattur til að drepa sex ára systur sína

Það getur verið eðlismunur á þeim glæpum sem beinast geng börnum. Að ráða börn og ungmenni í „vinnu“ til að fremja glæpi er eitt, en nýlegt dæmi um íslenska stúlku, sem lenti í klóm svonefnds 764 hóps og vakti óhug á dögunum, er aðeins annars eðlis. De Bolle rifjar upp annað dæmi þar sem glæpamenn notfæra sér viðkvæma stöðu barns og vinna sér inn traust í gegnum samfélagsmiðla til að sannfæra barnið um að fremja ódæði.

Sjá einnig: Íslensk stúlka í klóm 764 hvött til sjálfskaða og ofbeldis

„Versta tilfellið, það er ekki íslenskt mál, var fjórtán ára drengur sem átti að drepa sex ára gamla systur sína. Markmiðið er að riðla stöðu fjölskyldunnar í löndunum. Við getum líka séð þetta sem fjölþáttaógn við friðsamleg samfélög okkar,“ segir De Bolle.