Er kominn tími til að halda "stéttabaráttudag"? 1. nóvember 2005 06:00 Það er kannski að bera í bakkafullan lækinn en þó ekki of seint í rassinn gripið því sjaldan er góð vísa of oft kveðin eins og þar stendur. Nú hafa íslenskar konur fagnað því að fyrir þrjátíu árum stóðu þær upp frá vinnu sinni, í hverju sem hún var fólgin, og gengu út, tóku sér frí og ræddu stöðu sína. Þetta var ótrúlegur dagur, bæði fyrir þrjátíu árum og núna. Mikilvægasti árangur dagsins þá og nú er kannski sú umræða sem hann skapaði. Inni á heimilum, á vinnustöðum og í skólastofum ræddu Íslendingar stöðu kvenna í samfélaginu. Slík umræða vekur yfirleitt fleiri spurningar en hún svarar. Það er enginn vafi á því að mikill árangur hefur náðst hvað varðar jafnrétti kvenna og karla. Það er ótrúlega stutt síðan konur höfðu ekki kosningarétt, voru í raun ekki fjárráða, höfðu engan rétt til náms og svo mætti lengi telja. Konur hafa látið að sér kveða á öllum sviðum samfélagsins þótt enn finnist ýmsum á vanta að nóg sé að gert. Við vitum að mun færri konur eru í stjórnunarstöðum í atvinnulífinu, færri konur en karlar ráðherrar o.s.frv. En þó virðast konur enn stjórna mikilvægustu fyrirtækjum landsins; heimilunum. A.m.k. er svo að heyra á konunum sjálfum. Það skiptir auðvitað ekki máli hver vinnur störfin inni á heimilinu, svo fremi sem þar er samkomulag um og verkefnum réttlátlega skipt niður á vinnubæra heimilismenn. Það skiptir hins vegar máli að þessi mikilvægu störf fáist metin. Og þar stendur hnífurinn í kúnni. Þau störf sem eru kannski mikilvægust í samfélaginu eru minnst metin. Nýtur heimavinnandi fólk einhverra réttinda? Eru heimilisstörf metin til lífeyrisréttinda, orlofs, veikindaréttar o.s.frv.? Er frí um helgar? Væntanlega gilda sömu reglur, hvort sem sá heimavinnandi er karl eða kona. Sennilega eru engin störf í samfélaginu eins virðisaukaskapandi og rekstur heimilis. Þar er rekið heilt fyrirtæki sem kemst ekki upp með að skipta um kennitölu ef illa fer í rekstri. Þar er ekki hægt að keyra allt um koll og byrja svo bara aftur með hreint borð. Og þar eru aldir upp þeir einstaklingar sem taka við samfélaginu þegar fram líða stundir. Þar eru líka framleidd matvæli, fatnaður og ýmislegt fleira sem augljóslega er virðisaukaskapandi. Þessi störf eru harla lítils eða jafnvel einskis metin. Karlar og konur fá sömu laun fyrir sömu vinnu á þeim vinnustöðum sem ég þekki til. Það er svo önnur saga að kynin vinna ekki endilega sömu vinnu, karlar eru oftar í stjórnunarstöðum. En leikskólakennarar, grunnskólakennarar og starfsfólk í umönnunarstörfum fær sömu laun, hvort sem þau eru unnin af körlum eða konum. Þessi störf eru hins vegar á vitlausum stað í launastiga samfélagsins. Hvernig er hægt að réttlæta það að grunnskólakennari með margra ára starfsreynslu skuli vera innan við hálfdrættingur á við meðaljóninn í Kaupþingi í launum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé verðmætara að forrita tölvur en sinna leikskólabörnum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé mikilvægara að stýra banka en sinna sjúkum ættingjum okkar og vinum? Við þurfum að gjörbreyta verðmætamati og forgangsröðun. Við þurfum að setja heimilið og mannauðinn í forgrunn. Ef heimilið fer úr lagi verður annað harla lítils virði og titlatog hjóm eitt. Kannski konur hafi verið of uppteknar af því að ná stöðu karlmannsins á kostnað virðingar fyrir þeim störfum sem þær gegndu almennt og gegna raunar enn Mikilvægast er þó að fólk eigi val, karlar jafnt sem konur, og sitji við sama borð. Það þarf að vera aðgengilegt og njóta virðingar að sinna heimili og börnum. Hér njóta karlar ekki jafnréttis. Það er ótrúlegt að það skuli gerast árið 2005 að karlar verði fyrir aðkasti fyrir að taka leyfi vegna fæðingar barns, jafnvel frá vinnuveitendum sínum. Störf þeirra og mikilvægi sem heimilisfeður virðist lítils metið. Það er t.d. langsótt réttlæti í því að karlmaður á besta aldri fái það einskis metið til bóta að hann getur ekki haldið á börnum sínum vegna skaða sem hann varð fyrir. Kannski næsti baráttudagur verði "stéttabaráttudagur". Kannski kominn sé tími til að berjast fyrir því að sjúkraliðar og leikskólakennarar raðist ofar en forritarar og bankastjórar í launastiganum og heimilisrekstur með öllu því sem honum tilheyrir verði metinn að verðleikum. Núverandi launamunur og röðun milli stétta, burtséð frá því hvort karlar eða konur vinna störfin, eru ekki réttlát. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
Það er kannski að bera í bakkafullan lækinn en þó ekki of seint í rassinn gripið því sjaldan er góð vísa of oft kveðin eins og þar stendur. Nú hafa íslenskar konur fagnað því að fyrir þrjátíu árum stóðu þær upp frá vinnu sinni, í hverju sem hún var fólgin, og gengu út, tóku sér frí og ræddu stöðu sína. Þetta var ótrúlegur dagur, bæði fyrir þrjátíu árum og núna. Mikilvægasti árangur dagsins þá og nú er kannski sú umræða sem hann skapaði. Inni á heimilum, á vinnustöðum og í skólastofum ræddu Íslendingar stöðu kvenna í samfélaginu. Slík umræða vekur yfirleitt fleiri spurningar en hún svarar. Það er enginn vafi á því að mikill árangur hefur náðst hvað varðar jafnrétti kvenna og karla. Það er ótrúlega stutt síðan konur höfðu ekki kosningarétt, voru í raun ekki fjárráða, höfðu engan rétt til náms og svo mætti lengi telja. Konur hafa látið að sér kveða á öllum sviðum samfélagsins þótt enn finnist ýmsum á vanta að nóg sé að gert. Við vitum að mun færri konur eru í stjórnunarstöðum í atvinnulífinu, færri konur en karlar ráðherrar o.s.frv. En þó virðast konur enn stjórna mikilvægustu fyrirtækjum landsins; heimilunum. A.m.k. er svo að heyra á konunum sjálfum. Það skiptir auðvitað ekki máli hver vinnur störfin inni á heimilinu, svo fremi sem þar er samkomulag um og verkefnum réttlátlega skipt niður á vinnubæra heimilismenn. Það skiptir hins vegar máli að þessi mikilvægu störf fáist metin. Og þar stendur hnífurinn í kúnni. Þau störf sem eru kannski mikilvægust í samfélaginu eru minnst metin. Nýtur heimavinnandi fólk einhverra réttinda? Eru heimilisstörf metin til lífeyrisréttinda, orlofs, veikindaréttar o.s.frv.? Er frí um helgar? Væntanlega gilda sömu reglur, hvort sem sá heimavinnandi er karl eða kona. Sennilega eru engin störf í samfélaginu eins virðisaukaskapandi og rekstur heimilis. Þar er rekið heilt fyrirtæki sem kemst ekki upp með að skipta um kennitölu ef illa fer í rekstri. Þar er ekki hægt að keyra allt um koll og byrja svo bara aftur með hreint borð. Og þar eru aldir upp þeir einstaklingar sem taka við samfélaginu þegar fram líða stundir. Þar eru líka framleidd matvæli, fatnaður og ýmislegt fleira sem augljóslega er virðisaukaskapandi. Þessi störf eru harla lítils eða jafnvel einskis metin. Karlar og konur fá sömu laun fyrir sömu vinnu á þeim vinnustöðum sem ég þekki til. Það er svo önnur saga að kynin vinna ekki endilega sömu vinnu, karlar eru oftar í stjórnunarstöðum. En leikskólakennarar, grunnskólakennarar og starfsfólk í umönnunarstörfum fær sömu laun, hvort sem þau eru unnin af körlum eða konum. Þessi störf eru hins vegar á vitlausum stað í launastiga samfélagsins. Hvernig er hægt að réttlæta það að grunnskólakennari með margra ára starfsreynslu skuli vera innan við hálfdrættingur á við meðaljóninn í Kaupþingi í launum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé verðmætara að forrita tölvur en sinna leikskólabörnum? Hvernig er hægt að réttlæta að það sé mikilvægara að stýra banka en sinna sjúkum ættingjum okkar og vinum? Við þurfum að gjörbreyta verðmætamati og forgangsröðun. Við þurfum að setja heimilið og mannauðinn í forgrunn. Ef heimilið fer úr lagi verður annað harla lítils virði og titlatog hjóm eitt. Kannski konur hafi verið of uppteknar af því að ná stöðu karlmannsins á kostnað virðingar fyrir þeim störfum sem þær gegndu almennt og gegna raunar enn Mikilvægast er þó að fólk eigi val, karlar jafnt sem konur, og sitji við sama borð. Það þarf að vera aðgengilegt og njóta virðingar að sinna heimili og börnum. Hér njóta karlar ekki jafnréttis. Það er ótrúlegt að það skuli gerast árið 2005 að karlar verði fyrir aðkasti fyrir að taka leyfi vegna fæðingar barns, jafnvel frá vinnuveitendum sínum. Störf þeirra og mikilvægi sem heimilisfeður virðist lítils metið. Það er t.d. langsótt réttlæti í því að karlmaður á besta aldri fái það einskis metið til bóta að hann getur ekki haldið á börnum sínum vegna skaða sem hann varð fyrir. Kannski næsti baráttudagur verði "stéttabaráttudagur". Kannski kominn sé tími til að berjast fyrir því að sjúkraliðar og leikskólakennarar raðist ofar en forritarar og bankastjórar í launastiganum og heimilisrekstur með öllu því sem honum tilheyrir verði metinn að verðleikum. Núverandi launamunur og röðun milli stétta, burtséð frá því hvort karlar eða konur vinna störfin, eru ekki réttlát.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar