60 eða 600 þúsund tonn? Álfheiður Ingadóttir skrifar 23. nóvember 2006 00:01 Norsk Hydro hefur tilkynnt að nú vilji fyrirtækið koma aftur til fyrirheitna landsins Íslands og reisa hér 600 þúsund tonna álver. Í fyrsta áfanga, segja þeir, myndu 250-300 þúsund tonn duga. Í utandagskrárumræðum á alþingi þriðjudaginn 13. nóvember vakti ég athygli á áformum um byggingu álvers í Þorlákshöfn. Þar hefur Arctus efh. fengið 150 hektara lóð undir 60 þúsund tonna álver og áltæknigarð norðan Suðurstrandarvegar. Það er reyndar ekki mjög sannfærandi að segjast ætla að reisa 60 þúsund tonna álver, sem alls ekki er talin hagkvæm stærð eins og sést best af áformum Norsk Hydro og fyrirætlunum um önnur ný álver og stækkun álvera á landinu. Þannig þykja 250 þúsund tonn lágmark í fyrsta áfanga í Helguvík og Húsavík og í Straumsvík og Hvalfirði ætla menn að stækka í 460 þúsund og 300 þúsund tonn. Fjarðaál í Reyðarfirði verður 346 þúsund tonn. 60 þúsund tonna álver þarf um 120 MW af orku, en Ólafur Áki Ragnarsson, sveitarstjóri Ölfuss, segir hins vegar að til verkefnisins þurfi 300 MW og að sú orka verði tilbúin til afhendingar á árinu 2011 eða 2012, eftir fimm eða sex ár. En hvar á að taka þessa orku? Í bæklingnum „Suðurland tækifæranna", sem sveitarfélagið Ölfus hefur gefið út, eru á bls. 8 taldir upp þeir virkjunarkostir sem til greina koma: Markarfljót 105 MW, Skaftárvirkjun 140 MW, Kerlingarfjöll 75 MW, Torfajökull 700 MW og Krýsuvíkursvæðið 300 MW. Samtals yfir 1400 MW sem gætu dugað til framleiðslu á 6-700 þúsund tonnum af áli á ári. Hvaða heimild hefur sveitarfélagið Ölfus til þess að falbjóða Kerlingarfjöll eða Langasjó? Eða Markarfljót sem lenti neðst á öllum listum rammaáætlunar í flokkun vatnsaflsvirkjana vegna gríðarlegra umhverfisáhrifa? Eiga Þorlákshafnarbúar kannski Langasjó og Kerlingarfjöll? Nei, þessar náttúruperlur eigum við Íslendingar sameiginlega og berum ábyrgð á þeim gagnvart komandi kynslóðum og öllum heiminum. 200-300 manna vinnustaður hér eða þar getur aldrei réttlætt eyðileggingu þeirra. Á „Suðurlandi tækifæranna" hafa verið reistar stærstu virkjanir landsins. Þar hafa menn framleitt orku til nota í stóriðju á Suðvesturhorninu og inn á landsnetið fyrir almenningsveitur um land allt. Sunnlendingar sjálfir hafa fyrst og fremst nýtt raforku og jarðhita til þess að fullvinna afurðir úr landbúnaði í t.d. Sláturfélagi Suðurlands, Mjólkurbúi Flóamanna, kartöfluframleiðslu í Þykkvabæ og grænmetisræktun upp um allar sveitir. Þetta er sú fullvinnsla sem hefur einkennt atvinnulíf á Suðurlandi og það er dapurlegt ef forsvarsmenn blómlegra byggða til sjávar og sveita eru nú slegnir álblindu og sjá ekkert betra framundan en álbræðslu og fullvinnslu á áli. En það er að nokkru leyti skiljanlegt. Á Iðnþingi 2005 stærði þáverandi iðnaðarráðherra sig af því að nú hillti undir að álframleiðsla á landinu þrefaldaðist. „Það hefur tekið heil 50 ár að ná þessum árangri og endurspeglast hann hvað best í því að nú hafa sex heimsþekkt álfyrirtæki sýnt áhuga á að fjárfesta í nýjum álverum á Íslandi á næstu árum." (Úr ræðu Valgerðar Sverrisdóttur iðnaðar- og viðskiptaráðherra á Iðnþingi 2005). Sveitarstjórnin í Ölfusi er einfaldlega að bregðast við þessari brýningu stjórnvalda um framhaldslíf stóriðjustefnunnar. Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra sagði í utandagskrárumræðum á Alþingi að ráðuneytið ætti enga aðild að álveri í Þorlákshöfn, það væri á vegum annarra í samræmi við að „tímabili virkrar stóriðjustefnu" væri lokið. Iðnaðarráðherra varpaði þannig frá sér ábyrgð á nýrri stóriðju yfir á sveitarfélög og orkufyrirtæki. Það eru nýju fötin Framsóknar. Sveitarstjórnir í litlum og meðalstórum sveitarfélögum, sem venjulega eiga nóg með að reka leikskólann og skólann í plássinu, eiga nú að setjast að samningaborði með erlendum stórfyrirtækjum um ný álver. Stjórnvöld eru stikkfrí. „Tímabili virkrar stóriðjustefnu er lokið" - eða hvað? Það á bara eftir að ræsa á Reyðarfirði, það á bara eftir að byggja á Húsavík, það á bara eftir að byggja í Helguvík, það á bara eftir að stækka í Straumsvík, það á bara eftir að stækka í Hvalfirði og svo á bara eftir að reisa svo sem eins og eitt álver við Þorlákshöfn. Og svo kannski eitt fyrir Norsk Hydro. Iðnaðarráðherra hefur sagt í fjölmiðlum að Norsk Hydro hafi ekki talað við sig um 600 þúsund tonna álver og 1000 - 1200 MW orkuöflun sem til þarf, ekki frekar en um áform um byggingu álvers við Þorlákshöfn. Hann og aðrir stjórnarliðar, Árni Mathiesen og Guðlaugur Þór Þórðarson, sögðu þar sakleysislega könnun á ferð; viðskiptahugmynd á frumstigi sem ætti lítið erindi á alþingi. Þetta er rangt. Álversáform í Þorlákshöfn er ekki afmarkað lítið mál, heldur hluti af stóriðjustefnunni sem er brýnt að líta á heildstætt: Áhrif hennar á náttúruna, á efnahagsmálin og á atvinnulífið, það þenslufyllerí sem menn eru í og ætla greinilega að halda áfram. Nú stendur til að fá sér einn stróriðjuafrétt-ara á Suðurlandi, drekkja Langasjó, Kerlingarfjöllum og Markarfljóti. Stóriðjustefnan er sprelllifandi sem aldrei fyrr. Eitt af þeim „heimsþekktu fyrirtækjum" sem fyrrverandi iðnaðarráðherra nefndi á Iðnþingi 2005 og sýnt höfðu áhuga á byggja ný álver á Íslandi er Rusal, en Rusal átti 80% í Atlantsáli sem á sínum tíma reyndi að reisa álver á Húsavík. En af hverju að nefna þetta fyrirtæki, sem menn keppast um að sverja af sér? Jú, vegna þess að hin 20% í Atlantsáli átti Jón Hjaltalín Magnússon verkfræðingur, en hann á einmitt hlut í og er talsmaður Arctec, sem nú hefur fengið úthlutað lóð undir álver við Þorlákshöfn. Fram hefur komið að Arctec ehf. er í samvinnu við erlend stórfyrirtæki í áliðnaði, m.a. í Bandaríkjunum og Asíu. En hverjir eiga Arctec? Við því hafa engin svör fengist. En kannski það sé falt, vilji Norsk Hydro kaupa. Höfundur er varaþingmaður VG. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðanir Skoðun Mest lesið Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason skrifar Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Skoðun Hver er að væla? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Tár, kvár og kvennafrídagurinn Kristína Ösp Steinke skrifar Skoðun Skattaæfingar tengdar landbúnaðarstarfsemi Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Sjá meira
Norsk Hydro hefur tilkynnt að nú vilji fyrirtækið koma aftur til fyrirheitna landsins Íslands og reisa hér 600 þúsund tonna álver. Í fyrsta áfanga, segja þeir, myndu 250-300 þúsund tonn duga. Í utandagskrárumræðum á alþingi þriðjudaginn 13. nóvember vakti ég athygli á áformum um byggingu álvers í Þorlákshöfn. Þar hefur Arctus efh. fengið 150 hektara lóð undir 60 þúsund tonna álver og áltæknigarð norðan Suðurstrandarvegar. Það er reyndar ekki mjög sannfærandi að segjast ætla að reisa 60 þúsund tonna álver, sem alls ekki er talin hagkvæm stærð eins og sést best af áformum Norsk Hydro og fyrirætlunum um önnur ný álver og stækkun álvera á landinu. Þannig þykja 250 þúsund tonn lágmark í fyrsta áfanga í Helguvík og Húsavík og í Straumsvík og Hvalfirði ætla menn að stækka í 460 þúsund og 300 þúsund tonn. Fjarðaál í Reyðarfirði verður 346 þúsund tonn. 60 þúsund tonna álver þarf um 120 MW af orku, en Ólafur Áki Ragnarsson, sveitarstjóri Ölfuss, segir hins vegar að til verkefnisins þurfi 300 MW og að sú orka verði tilbúin til afhendingar á árinu 2011 eða 2012, eftir fimm eða sex ár. En hvar á að taka þessa orku? Í bæklingnum „Suðurland tækifæranna", sem sveitarfélagið Ölfus hefur gefið út, eru á bls. 8 taldir upp þeir virkjunarkostir sem til greina koma: Markarfljót 105 MW, Skaftárvirkjun 140 MW, Kerlingarfjöll 75 MW, Torfajökull 700 MW og Krýsuvíkursvæðið 300 MW. Samtals yfir 1400 MW sem gætu dugað til framleiðslu á 6-700 þúsund tonnum af áli á ári. Hvaða heimild hefur sveitarfélagið Ölfus til þess að falbjóða Kerlingarfjöll eða Langasjó? Eða Markarfljót sem lenti neðst á öllum listum rammaáætlunar í flokkun vatnsaflsvirkjana vegna gríðarlegra umhverfisáhrifa? Eiga Þorlákshafnarbúar kannski Langasjó og Kerlingarfjöll? Nei, þessar náttúruperlur eigum við Íslendingar sameiginlega og berum ábyrgð á þeim gagnvart komandi kynslóðum og öllum heiminum. 200-300 manna vinnustaður hér eða þar getur aldrei réttlætt eyðileggingu þeirra. Á „Suðurlandi tækifæranna" hafa verið reistar stærstu virkjanir landsins. Þar hafa menn framleitt orku til nota í stóriðju á Suðvesturhorninu og inn á landsnetið fyrir almenningsveitur um land allt. Sunnlendingar sjálfir hafa fyrst og fremst nýtt raforku og jarðhita til þess að fullvinna afurðir úr landbúnaði í t.d. Sláturfélagi Suðurlands, Mjólkurbúi Flóamanna, kartöfluframleiðslu í Þykkvabæ og grænmetisræktun upp um allar sveitir. Þetta er sú fullvinnsla sem hefur einkennt atvinnulíf á Suðurlandi og það er dapurlegt ef forsvarsmenn blómlegra byggða til sjávar og sveita eru nú slegnir álblindu og sjá ekkert betra framundan en álbræðslu og fullvinnslu á áli. En það er að nokkru leyti skiljanlegt. Á Iðnþingi 2005 stærði þáverandi iðnaðarráðherra sig af því að nú hillti undir að álframleiðsla á landinu þrefaldaðist. „Það hefur tekið heil 50 ár að ná þessum árangri og endurspeglast hann hvað best í því að nú hafa sex heimsþekkt álfyrirtæki sýnt áhuga á að fjárfesta í nýjum álverum á Íslandi á næstu árum." (Úr ræðu Valgerðar Sverrisdóttur iðnaðar- og viðskiptaráðherra á Iðnþingi 2005). Sveitarstjórnin í Ölfusi er einfaldlega að bregðast við þessari brýningu stjórnvalda um framhaldslíf stóriðjustefnunnar. Jón Sigurðsson iðnaðarráðherra sagði í utandagskrárumræðum á Alþingi að ráðuneytið ætti enga aðild að álveri í Þorlákshöfn, það væri á vegum annarra í samræmi við að „tímabili virkrar stóriðjustefnu" væri lokið. Iðnaðarráðherra varpaði þannig frá sér ábyrgð á nýrri stóriðju yfir á sveitarfélög og orkufyrirtæki. Það eru nýju fötin Framsóknar. Sveitarstjórnir í litlum og meðalstórum sveitarfélögum, sem venjulega eiga nóg með að reka leikskólann og skólann í plássinu, eiga nú að setjast að samningaborði með erlendum stórfyrirtækjum um ný álver. Stjórnvöld eru stikkfrí. „Tímabili virkrar stóriðjustefnu er lokið" - eða hvað? Það á bara eftir að ræsa á Reyðarfirði, það á bara eftir að byggja á Húsavík, það á bara eftir að byggja í Helguvík, það á bara eftir að stækka í Straumsvík, það á bara eftir að stækka í Hvalfirði og svo á bara eftir að reisa svo sem eins og eitt álver við Þorlákshöfn. Og svo kannski eitt fyrir Norsk Hydro. Iðnaðarráðherra hefur sagt í fjölmiðlum að Norsk Hydro hafi ekki talað við sig um 600 þúsund tonna álver og 1000 - 1200 MW orkuöflun sem til þarf, ekki frekar en um áform um byggingu álvers við Þorlákshöfn. Hann og aðrir stjórnarliðar, Árni Mathiesen og Guðlaugur Þór Þórðarson, sögðu þar sakleysislega könnun á ferð; viðskiptahugmynd á frumstigi sem ætti lítið erindi á alþingi. Þetta er rangt. Álversáform í Þorlákshöfn er ekki afmarkað lítið mál, heldur hluti af stóriðjustefnunni sem er brýnt að líta á heildstætt: Áhrif hennar á náttúruna, á efnahagsmálin og á atvinnulífið, það þenslufyllerí sem menn eru í og ætla greinilega að halda áfram. Nú stendur til að fá sér einn stróriðjuafrétt-ara á Suðurlandi, drekkja Langasjó, Kerlingarfjöllum og Markarfljóti. Stóriðjustefnan er sprelllifandi sem aldrei fyrr. Eitt af þeim „heimsþekktu fyrirtækjum" sem fyrrverandi iðnaðarráðherra nefndi á Iðnþingi 2005 og sýnt höfðu áhuga á byggja ný álver á Íslandi er Rusal, en Rusal átti 80% í Atlantsáli sem á sínum tíma reyndi að reisa álver á Húsavík. En af hverju að nefna þetta fyrirtæki, sem menn keppast um að sverja af sér? Jú, vegna þess að hin 20% í Atlantsáli átti Jón Hjaltalín Magnússon verkfræðingur, en hann á einmitt hlut í og er talsmaður Arctec, sem nú hefur fengið úthlutað lóð undir álver við Þorlákshöfn. Fram hefur komið að Arctec ehf. er í samvinnu við erlend stórfyrirtæki í áliðnaði, m.a. í Bandaríkjunum og Asíu. En hverjir eiga Arctec? Við því hafa engin svör fengist. En kannski það sé falt, vilji Norsk Hydro kaupa. Höfundur er varaþingmaður VG.
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir Skoðun