Skuldir sem þarf að greiða 24. júní 2010 06:00 Í Fréttablaðinu birtust tvær greinar þann 22. júní síðastliðinn. Annars vegar var um að ræða grein eftir Einar Huga Bjarnason og Björgvin Halldór Björnsson og hins vegar eftir einn lífsreyndasta þingmann þjóðarinnar, Kristin H. Gunnarson. Það er óhætt að segja að þar hafi skipst í tvö horn varðandi dóm Hæstaréttar þar sem lögmennirnir túlkuðu dóminn á þann hátt að hann væri skýr og vaxtakjörin sem um var samið skulu vera sú viðmiðun sem reikna skuli með. Þessi afstaða lögmannanna er rétt og þá ef bæði er litið til lögfræðinnar og fjármálafræðinnar en í þessum samningum er samið um breytilega LIBOR vexti í viðkomandi myntum auk vaxtaálags sem fjármálastofnunin ákvarðaði og miðaði þá, þegar samið var, við þá áhættu sem í bréfinu fólst og efni þess fólst miðað við mat á þeim tíma sem lánið var veitt, skuldabréfið útgefið og keypt af þessum aðilum. Á þessum tíma, sem lánin voru tekin, gat vel hugsast að fjármálastofnanirnar reiknuðu með að krónan myndi styrkjast. Þetta var áhætta sem fjármálastofnanirnar tóku, ekki almenningur. Nú hefur hins vegar komið í ljóst að flestar ef ekki allar fjármálastofnanirnar, sbr. rannsóknarskýrslu Alþingis, tóku stöðu gegn krónunni og véluðu lífeyrissjóðina með að taka stöðu með krónunni sem er líklega ein mesta skerðing sem lífeyrisþegar hafa orðið fyrir í áratugi. Bankarnir tóku því stöðu gegn viðskiptavinum sínum og hluthöfum og verða því stjórnir lífeyrissjóðanna að taka sig á og fara í tilsvarandi málaferli til að heimta leiðréttingu á því sem olli skerðingu lífeyrisréttinda landsmanna allra til langs tíma. Vandinn sem felst í grein Kristins H. Gunnarssonar, með fullri virðingu fyrir hans þætti á þingi um árabil, er mun dýpri en sá sem þar kemur fram. Í grunninn varpar greinin fram villu sem hefur lengi verið við lýði og varðar það að verðtrygging eigi að verða ríkjandi á Íslandi um ókomin ár og ef einn fær sanngjarna úrlausn fyrir dómi skal slíkri lögmætri leiðréttingu dreift á alla hina sem ekki eiga slíkt skilið. Hér skiptir miklu að verðtrygging veldur því að fjármálastofnanir og lífeyrissjóðir verða værukærir og það hefur sýnt sig í gegnum áratugina að þrátt fyrir stærð lífeyrissjóðina hafa réttindin verið skert þrátt fyrir nánast því áhættulausa ávöxtun. Hafa þeir aldrei átt að getað tapað nema með þátttöku í lélegum fjárfestingum eins og í bankakerfinu og með því að taka blindandi stöðu með krónunni þegar viðsemjendur þeirra, bankar sem þeir áttu sjálfir, véluðu þá í þessa gjörninga. Það sem veldur gremju almennings er að lífeyrissjóðirnir virðast ekki ætla að sækja réttindi lífeyrisþega á hendur bönkum, stjórnendum þeirra eða endurskoðendum. Hverju sætir? Það sem 68 kynslóð Kristins H. Gunnarssonar verður að gera sér grein fyrir, kynslóð sem fékk mikið „gefins" á verðbólguárunum, er að tími kæruleysislegs hjals um réttindi og skyldur sem eiga sér ekki stoð í lögum er liðinn. Hér er verið að tala um mun dýpri mál og varða þau réttindi, skyldur og eðlileg viðskipti. Á næstu misserum tekur við ný kynslóð á Alþingi sem mun ætlast til þess að Ísland verði alþjóðlegra og sterkara í alla staði. Vonandi að þingmenn landsins í dag hugi strax að breyttri stefnu í þessu efni en þannig eiga þeir einhvern möguleika á að fá sæti aftur á Alþingi Íslendinga. Það að rita greinar sem fela í sér vanþekkingu og takmarkaða sýn eru aðeins til þess að afvegaleiða umræðu sem er þegar komin á braut réttlætis og sanngirnis. Sem betur fer eru aðilar sem þessu halda fram fyrrverandi þingmenn. Einnig skal áréttað að almenningur á nú að slá skjaldborg um íslenska dómskerfið sem hefur nú aldeilis sannað sig sem sterkasta stoðin í stjórnkerfi Íslands. Sorglegt er að sjá viðbrögð seðlabankastjóra sem skóp það kerfi sem hrundi og stendur nú við hlið þeim sem fóru gegn almenningi og unnu gegn hagkerfinu, kerfi sem hann hannaði og ýtti úr vör sjálfur. Rétt væri að hann og margir aðrir gluggi í skýrslur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins frá árunum 1999 og 2001 til að rifja upp það sem löggjafinn þá raunverulega gerði til varnar heimilum og fyrirtækjum. Von greinarhöfundar er að almenningur standi saman um það sem rétt er í þessu efni svo réttmætir aðilar verði sóttir til saka og látnir gjalda gjörða sinna bæði í starfi og gagnvart lögum landsins. Með lögum skal land vort byggja og með ólögum eyða. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Isavia sóar fjármagni í eigin ímynd Skúli Gunnar Sigfússon Skoðun Munu næstu fjögur ár nægja? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Forseti ASÍ á skautum Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Vöruhúsið í Álfabakka - í boði hvers? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Ísland undaskilið alþjóðlegum kolefniskvóta Ólafur Ágúst Hraundal Skoðun Helvítis væl alltaf í þessum kalli Hólmgeir Baldursson Skoðun Þarf alltaf að vera vín? Guðmundur Stefán Gunnarsson Skoðun Yrkjum lífsgæði í Dölunum Björn Bjarki Þorsteinsson Skoðun Stórkostlega ungur Kristján Friðbert Friðbertsson Skoðun Tafir á réttlæti: Opin gagnrýni á kærunefnd jafnréttismála og eftirlit jafnréttisráðherra Erna Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Yrkjum lífsgæði í Dölunum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Átta hagnýt orkuverkefni Björn Hauksson skrifar Skoðun Vöruhúsið í Álfabakka - í boði hvers? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Forgangsröðum forgangsröðun Gylfi Ólafsson skrifar Skoðun Isavia sóar fjármagni í eigin ímynd Skúli Gunnar Sigfússon skrifar Skoðun Forseti ASÍ á skautum Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ísland undaskilið alþjóðlegum kolefniskvóta Ólafur Ágúst Hraundal skrifar Skoðun Munu næstu fjögur ár nægja? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Sníkjudýr? Efling afhjúpar eðli sitt Aðalgeir Ásvaldsson skrifar Skoðun Stórkostlega ungur Kristján Friðbert Friðbertsson skrifar Skoðun Gervigreind: Ný tímamót í mannlegri sögu Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Tafir á réttlæti: Opin gagnrýni á kærunefnd jafnréttismála og eftirlit jafnréttisráðherra Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þegar hið ósýnilega er loks viðurkennt sem veruleiki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Það næst ekki í lækni, það verður vonandi úrskurðað um andlát á morgun eða hinn Bjarki Oddsson skrifar Skoðun Helvítis væl alltaf í þessum kalli Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Þarf alltaf að vera vín? Guðmundur Stefán Gunnarsson skrifar Skoðun Að bera virðingu fyrir sjálfstæðisbaráttunni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Hvers konar friður? Hilmar Þór Hilmarsson, prófessor, inntur svara Andri Þorvarðarson skrifar Skoðun „Egó“, umhyggja og árangursríkasta áramótaheitið Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Þurr janúar. Er það ekki málið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Heiðarleg stjórnmál skila árangri - árangur Pírata í borgarstjórn 2024 Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Trú er holl Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Styrkjum stöðu sjúkraliða fyrir betri heilbrigðisþjónustu Sandra B. Franks skrifar Skoðun Sterk sveitarfélög skipta máli Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Undirgefni, trúleysi og tómarúm Einar Baldvin Árnason skrifar Skoðun Reistu hamingjunni heimili Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Það tapa allir á orkuskortinum Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun RÚV og litla vandamálið Ásgeir Sigurðsson skrifar Skoðun ESB aðild eða fylki í USA, eða bara gamla Ísland og blessuð krónan? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Takk Björgvin Njáll, eða þannig Ólafur Þór Ólafsson skrifar Sjá meira
Í Fréttablaðinu birtust tvær greinar þann 22. júní síðastliðinn. Annars vegar var um að ræða grein eftir Einar Huga Bjarnason og Björgvin Halldór Björnsson og hins vegar eftir einn lífsreyndasta þingmann þjóðarinnar, Kristin H. Gunnarson. Það er óhætt að segja að þar hafi skipst í tvö horn varðandi dóm Hæstaréttar þar sem lögmennirnir túlkuðu dóminn á þann hátt að hann væri skýr og vaxtakjörin sem um var samið skulu vera sú viðmiðun sem reikna skuli með. Þessi afstaða lögmannanna er rétt og þá ef bæði er litið til lögfræðinnar og fjármálafræðinnar en í þessum samningum er samið um breytilega LIBOR vexti í viðkomandi myntum auk vaxtaálags sem fjármálastofnunin ákvarðaði og miðaði þá, þegar samið var, við þá áhættu sem í bréfinu fólst og efni þess fólst miðað við mat á þeim tíma sem lánið var veitt, skuldabréfið útgefið og keypt af þessum aðilum. Á þessum tíma, sem lánin voru tekin, gat vel hugsast að fjármálastofnanirnar reiknuðu með að krónan myndi styrkjast. Þetta var áhætta sem fjármálastofnanirnar tóku, ekki almenningur. Nú hefur hins vegar komið í ljóst að flestar ef ekki allar fjármálastofnanirnar, sbr. rannsóknarskýrslu Alþingis, tóku stöðu gegn krónunni og véluðu lífeyrissjóðina með að taka stöðu með krónunni sem er líklega ein mesta skerðing sem lífeyrisþegar hafa orðið fyrir í áratugi. Bankarnir tóku því stöðu gegn viðskiptavinum sínum og hluthöfum og verða því stjórnir lífeyrissjóðanna að taka sig á og fara í tilsvarandi málaferli til að heimta leiðréttingu á því sem olli skerðingu lífeyrisréttinda landsmanna allra til langs tíma. Vandinn sem felst í grein Kristins H. Gunnarssonar, með fullri virðingu fyrir hans þætti á þingi um árabil, er mun dýpri en sá sem þar kemur fram. Í grunninn varpar greinin fram villu sem hefur lengi verið við lýði og varðar það að verðtrygging eigi að verða ríkjandi á Íslandi um ókomin ár og ef einn fær sanngjarna úrlausn fyrir dómi skal slíkri lögmætri leiðréttingu dreift á alla hina sem ekki eiga slíkt skilið. Hér skiptir miklu að verðtrygging veldur því að fjármálastofnanir og lífeyrissjóðir verða værukærir og það hefur sýnt sig í gegnum áratugina að þrátt fyrir stærð lífeyrissjóðina hafa réttindin verið skert þrátt fyrir nánast því áhættulausa ávöxtun. Hafa þeir aldrei átt að getað tapað nema með þátttöku í lélegum fjárfestingum eins og í bankakerfinu og með því að taka blindandi stöðu með krónunni þegar viðsemjendur þeirra, bankar sem þeir áttu sjálfir, véluðu þá í þessa gjörninga. Það sem veldur gremju almennings er að lífeyrissjóðirnir virðast ekki ætla að sækja réttindi lífeyrisþega á hendur bönkum, stjórnendum þeirra eða endurskoðendum. Hverju sætir? Það sem 68 kynslóð Kristins H. Gunnarssonar verður að gera sér grein fyrir, kynslóð sem fékk mikið „gefins" á verðbólguárunum, er að tími kæruleysislegs hjals um réttindi og skyldur sem eiga sér ekki stoð í lögum er liðinn. Hér er verið að tala um mun dýpri mál og varða þau réttindi, skyldur og eðlileg viðskipti. Á næstu misserum tekur við ný kynslóð á Alþingi sem mun ætlast til þess að Ísland verði alþjóðlegra og sterkara í alla staði. Vonandi að þingmenn landsins í dag hugi strax að breyttri stefnu í þessu efni en þannig eiga þeir einhvern möguleika á að fá sæti aftur á Alþingi Íslendinga. Það að rita greinar sem fela í sér vanþekkingu og takmarkaða sýn eru aðeins til þess að afvegaleiða umræðu sem er þegar komin á braut réttlætis og sanngirnis. Sem betur fer eru aðilar sem þessu halda fram fyrrverandi þingmenn. Einnig skal áréttað að almenningur á nú að slá skjaldborg um íslenska dómskerfið sem hefur nú aldeilis sannað sig sem sterkasta stoðin í stjórnkerfi Íslands. Sorglegt er að sjá viðbrögð seðlabankastjóra sem skóp það kerfi sem hrundi og stendur nú við hlið þeim sem fóru gegn almenningi og unnu gegn hagkerfinu, kerfi sem hann hannaði og ýtti úr vör sjálfur. Rétt væri að hann og margir aðrir gluggi í skýrslur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins frá árunum 1999 og 2001 til að rifja upp það sem löggjafinn þá raunverulega gerði til varnar heimilum og fyrirtækjum. Von greinarhöfundar er að almenningur standi saman um það sem rétt er í þessu efni svo réttmætir aðilar verði sóttir til saka og látnir gjalda gjörða sinna bæði í starfi og gagnvart lögum landsins. Með lögum skal land vort byggja og með ólögum eyða.
Tafir á réttlæti: Opin gagnrýni á kærunefnd jafnréttismála og eftirlit jafnréttisráðherra Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Tafir á réttlæti: Opin gagnrýni á kærunefnd jafnréttismála og eftirlit jafnréttisráðherra Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Það næst ekki í lækni, það verður vonandi úrskurðað um andlát á morgun eða hinn Bjarki Oddsson skrifar
Skoðun Hvers konar friður? Hilmar Þór Hilmarsson, prófessor, inntur svara Andri Þorvarðarson skrifar
Skoðun Heiðarleg stjórnmál skila árangri - árangur Pírata í borgarstjórn 2024 Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun ESB aðild eða fylki í USA, eða bara gamla Ísland og blessuð krónan? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar
Tafir á réttlæti: Opin gagnrýni á kærunefnd jafnréttismála og eftirlit jafnréttisráðherra Erna Guðmundsdóttir Skoðun