Skynsemi eða óráðsía Þröstur Ólafsson skrifar 1. desember 2010 05:00 Landsmenn hafa undanfarnar vikur orðið áheyrendur fordæmalausrar ofsóknarkrossferðar á hendur þeim fyrirætlunum að taka til í fjármálum ríkisins. Heilu auglýsingatímar ríkisútvarpsins hafa verið lagðir undir fádæma herferð byggðarlaga með undirleik frá háværum en hjáróma kveinstöfum um auðn og héraðsbrest. Þetta hefur ekki verið skemmtilegt útvarpsefni. Tilefnið er sparnaðaráform ríkisstjórnarinnar sem nauðbeygð þarf að draga saman ríkisútgjöld og hætta að auka skuldir erlendis. Skuldir eru dýrar auk þess sem þær skerða sjálfstæði landsins. Ef tekið er lán í banka þarf að reiða fram veð. Erlendir lánveitendur ríkja taka ekki veð í landinu, en binda lán skilyrðum. Á gildistíma lánsins verður að hlíta skilmálunum. Svo einfalt er það. Íslendingar eru skuldug þjóð og greiða háa vexti. Það eru peningar sem hægt væri að nota margvíslega innanlands. Það verður að losna við drápsklyfjar erlendra vaxtagreiðslna sem allra fyrst. Það er að lokum hagkvæmara fyrir alla að taka því óhjákvæmilega strax, í stað þess að draga það á langinn og vekja falskar vonir. Við verðum að draga hratt úr útgjöldum ríkisins. Örþjóð með mikla yfirbyggingu Landsbyggðin virðist ekki ætla að verða með í þessari fjárhagslegu heilbrigðisaðgerð. Þaðan koma hávær, en ekki að sama skapi hljómfögur skilaboð, um að ríkið verði jú að spara bara ekki hjá þeim. Á bólguárunum þöndust ríkisútgjöld út. Bæði heilbrigðis- og menntamál fengu sinn skammt af froðupeningunum. Sjúkrastofnanir stækkuðu og nýir framhaldsskólar og háskólar/ háskóladeildir spruttu upp eins og gorkúlur. Svipað má segja um sendiráð,svo dæmi séu tekin af handahófi. Þegar froðan fjaraði út og hrunið kom, mátti öllum verða ljóst að það sem blásið hafði út á bólguárunum hlaut að koðna í eðlilegra árferði. Við erum 300 þúsund sálna þjóðarkríli í nokkuð stóru landi. Vinnufærar hendur ná sennilega ekki 200 þús. manns. Það sem úrslitum ræður um framtíð þjóðarinnar, er hvort okkur tekst að byggja upp farsælt velferðarsamfélag á grundvelli sjálfbærs atvinnulífs. Mikilvægur þáttur þess er jafnvægi í ríkisfjármálum. Hver er eðlilegur fjöldi og umfang stjórnarstofnana? Hvað þolir eðlilegur ríkisrekstur örþjóðar mörg sjúkrahús? Hvað ber hann marga framhaldsskóla eða háskóla? Hve mörg sendiráð á þjóð sem er á stærð við Malmö að reka? Höfum við efni á að reka sendiráð í Japan, á Indlandi, í Kanada o.s.frv.? Kannski hrunið muni kenna okkur að sníða okkur stakk eftir vexti? Ég er því miður ekki viss. Skerum upp - ekki niður Yfirbygging þjóðfélagsins hefur hlaðist upp með árunum. Hún stendur rekstri grunnstoða samfélagsins fyrir þrifum. Hana verður að skera upp. Við stöndum frammi fyrir því að velja á milli þess að skera niður alls staðar; veikja allar stofnanir ríkisins, þannig að afköst þeirra og gæði verða veikburða, eða ganga í heildaruppstokkun á ríkisrekstrinum. Hvað þýðir það ef Landspítalinn verður skorinn það mikið niður að hann geti ekki staðið undir því að vera vandað sjúkrahús, með hæfa lækna og nútímatækni. Ef Landspítalinn drabbast niður, tæki úreldast og hæfustu læknarnir flýja land, þá dugar lítt að vísa á vannýtta skurðstofu á Húsavík. Auðvelt er að koma okkur í þá stöðu að þurfa að senda sjúklinga úr landi. Það er dýrara en að senda lækni frá Reykjavík til Vestmanneyja. Við megum vera stolt af því að geta rekið eitt, svo ekki sé talað um tvö, nútímaleg sjúkrahús á landinu, ásamt góðri heilsugæslu. Sama gildir um háskóla. Við verðum að hlúa að Háskóla Íslands til að eiga a.m.k eina menntastofnun sem veitir haldgóða menntun. Ef við höfum efni á tveimur er enn betra. Við höfum hins vegar ekki efni á að reka sjö háskóla, ekki frekar en Malmö. Við verðum að velja. Ekki milli þessara gildis- og tilfinningahlöðnu átakahugtaka dreifbýli og Reykjavík, heldur á milli skynsemi og óráðsíu. Ef við kjósum skynsemi þá verðum við að hlúa að kjarnastarfsemi ríkisins, óháð því hvar hún er niðurkomin. Ríkinu verður aldrei beitt til lengdar til að halda uppi atvinnu um allt land. Það getur heldur ekki verið hlutverk þess. Við búum í auðugu landi. Með skynsemi getum við búið okkur öllum, óháð búsetu, bjarta og örugga framtíð. Af óráðsíunni höfum við dapra reynslu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Ólafsson Mest lesið Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Sjá meira
Landsmenn hafa undanfarnar vikur orðið áheyrendur fordæmalausrar ofsóknarkrossferðar á hendur þeim fyrirætlunum að taka til í fjármálum ríkisins. Heilu auglýsingatímar ríkisútvarpsins hafa verið lagðir undir fádæma herferð byggðarlaga með undirleik frá háværum en hjáróma kveinstöfum um auðn og héraðsbrest. Þetta hefur ekki verið skemmtilegt útvarpsefni. Tilefnið er sparnaðaráform ríkisstjórnarinnar sem nauðbeygð þarf að draga saman ríkisútgjöld og hætta að auka skuldir erlendis. Skuldir eru dýrar auk þess sem þær skerða sjálfstæði landsins. Ef tekið er lán í banka þarf að reiða fram veð. Erlendir lánveitendur ríkja taka ekki veð í landinu, en binda lán skilyrðum. Á gildistíma lánsins verður að hlíta skilmálunum. Svo einfalt er það. Íslendingar eru skuldug þjóð og greiða háa vexti. Það eru peningar sem hægt væri að nota margvíslega innanlands. Það verður að losna við drápsklyfjar erlendra vaxtagreiðslna sem allra fyrst. Það er að lokum hagkvæmara fyrir alla að taka því óhjákvæmilega strax, í stað þess að draga það á langinn og vekja falskar vonir. Við verðum að draga hratt úr útgjöldum ríkisins. Örþjóð með mikla yfirbyggingu Landsbyggðin virðist ekki ætla að verða með í þessari fjárhagslegu heilbrigðisaðgerð. Þaðan koma hávær, en ekki að sama skapi hljómfögur skilaboð, um að ríkið verði jú að spara bara ekki hjá þeim. Á bólguárunum þöndust ríkisútgjöld út. Bæði heilbrigðis- og menntamál fengu sinn skammt af froðupeningunum. Sjúkrastofnanir stækkuðu og nýir framhaldsskólar og háskólar/ háskóladeildir spruttu upp eins og gorkúlur. Svipað má segja um sendiráð,svo dæmi séu tekin af handahófi. Þegar froðan fjaraði út og hrunið kom, mátti öllum verða ljóst að það sem blásið hafði út á bólguárunum hlaut að koðna í eðlilegra árferði. Við erum 300 þúsund sálna þjóðarkríli í nokkuð stóru landi. Vinnufærar hendur ná sennilega ekki 200 þús. manns. Það sem úrslitum ræður um framtíð þjóðarinnar, er hvort okkur tekst að byggja upp farsælt velferðarsamfélag á grundvelli sjálfbærs atvinnulífs. Mikilvægur þáttur þess er jafnvægi í ríkisfjármálum. Hver er eðlilegur fjöldi og umfang stjórnarstofnana? Hvað þolir eðlilegur ríkisrekstur örþjóðar mörg sjúkrahús? Hvað ber hann marga framhaldsskóla eða háskóla? Hve mörg sendiráð á þjóð sem er á stærð við Malmö að reka? Höfum við efni á að reka sendiráð í Japan, á Indlandi, í Kanada o.s.frv.? Kannski hrunið muni kenna okkur að sníða okkur stakk eftir vexti? Ég er því miður ekki viss. Skerum upp - ekki niður Yfirbygging þjóðfélagsins hefur hlaðist upp með árunum. Hún stendur rekstri grunnstoða samfélagsins fyrir þrifum. Hana verður að skera upp. Við stöndum frammi fyrir því að velja á milli þess að skera niður alls staðar; veikja allar stofnanir ríkisins, þannig að afköst þeirra og gæði verða veikburða, eða ganga í heildaruppstokkun á ríkisrekstrinum. Hvað þýðir það ef Landspítalinn verður skorinn það mikið niður að hann geti ekki staðið undir því að vera vandað sjúkrahús, með hæfa lækna og nútímatækni. Ef Landspítalinn drabbast niður, tæki úreldast og hæfustu læknarnir flýja land, þá dugar lítt að vísa á vannýtta skurðstofu á Húsavík. Auðvelt er að koma okkur í þá stöðu að þurfa að senda sjúklinga úr landi. Það er dýrara en að senda lækni frá Reykjavík til Vestmanneyja. Við megum vera stolt af því að geta rekið eitt, svo ekki sé talað um tvö, nútímaleg sjúkrahús á landinu, ásamt góðri heilsugæslu. Sama gildir um háskóla. Við verðum að hlúa að Háskóla Íslands til að eiga a.m.k eina menntastofnun sem veitir haldgóða menntun. Ef við höfum efni á tveimur er enn betra. Við höfum hins vegar ekki efni á að reka sjö háskóla, ekki frekar en Malmö. Við verðum að velja. Ekki milli þessara gildis- og tilfinningahlöðnu átakahugtaka dreifbýli og Reykjavík, heldur á milli skynsemi og óráðsíu. Ef við kjósum skynsemi þá verðum við að hlúa að kjarnastarfsemi ríkisins, óháð því hvar hún er niðurkomin. Ríkinu verður aldrei beitt til lengdar til að halda uppi atvinnu um allt land. Það getur heldur ekki verið hlutverk þess. Við búum í auðugu landi. Með skynsemi getum við búið okkur öllum, óháð búsetu, bjarta og örugga framtíð. Af óráðsíunni höfum við dapra reynslu.
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun