Haukur Már Helgason: Réttlæti í plastdollu 8. maí 2010 06:00 Ákæru á hendur níu mótmælendum vetrarins 2008 til 2009 er ekki aðeins beint gegn læknanemanum, myndlistarmanninum, leikskólakennaranum, líftæknifræðingnum eða öðrum aðgerðasinnum í hópi sakborninga. Hún beinist gegn öllum þeim sem líta svo á að vald ríkisins sé háð vilja fólksins.16 ár Þvert á það sem ætla mætti af ónákvæmum fréttaflutningi flestra miðla snýst meginákæran ekki um bætur fyrir tognaðan þumal þingvarðar eða að í ryskingum var bitið í eyra lögreglumanns. Það er ekki fyrir þetta sem allt að 16 ára fangelsisdómur vofir yfir níu manns, heldur fyrir brot á 100. grein hegningarlaga, fyrir „árás á Alþingi". Í hverju fólst „árásin"? Jú, að ætla að hafa háreysti á opnum þingpöllum, í mótmælaskyni. Þingverðir lokuðu pöllunum, og meinuðu fólkinu aðgang. Lögregla var send á vettvang, króaði fólkið af í stiganum en hleypti því loks út. Að þetta atvik feli í sér árás á Alþingi, en það geri til dæmis ekki búsáhaldabyltingin í janúar 2009, þegar þúsundir rufu þinghald svo þingmenn voru fluttir burt í lögreglufylgd og ríkisstjórn féll, er taktísk túlkun atburða, ákvörðun um að ráðast á garðinn þar sem hann er lægstur. Ásetningurinn með ákærunni er útskúfun og refsing fárra, sem hótun til allra þeirra sem gætu viljað byrsta sig á ný. Einu sinni áður hefur verið ákært fyrir árás á Alþingi: eftir mótmælin við þinghúsið 30. mars 1949. Það var „trylltur hvítliðaskríll" samkvæmt Þjóðviljanum sem þá fékk lögreglukylfur til að berja „trylltan kommúnistaskríl", að sögn Morgunblaðsins. Tuttugu mótmælendur voru ákærðir og dæmdir. Sex þeirra misstu kosningarétt og kjörgengi. Um síðir var þeim öllum veitt full sakaruppgjöf, enda dómurinn skýrt mannréttindabrot. Tyftunin entist hins vegar í tæpan mannsaldur: þátttaka í mótmælum varð ekki almenn á ný þar til haustið 2008. Að stjórnvöld fari fram í órétti dregur þannig ekki úr getu þeirra til að kæfa andóf, brjóta vilja og vanvirða líf. Sviðsetning valdsins Um miðjan apríl 2010 mættu eitt hundrað manns á áhorfendabekk í Héraðsdómi til að fylgjast með framvindu dómsmálsins: mættu, horfðu, hlustuðu og þögðu. Dómari ákvað að við þetta yrði ekki unað. Þegar rétturinn kom næst saman, 30. apríl, hafði dómari takmarkað hverjir mega nýta sér stjórnarskrárvarinn rétt til að sækja opin réttarhöld: Þeir 25 sem fá sæti. Fjölmennt lögreglulið var á staðnum, til að sviðsetja það sem Stefán Eiríksson lögreglustjóri nefndi síðar um daginn „leikrit". Hlutverk lögreglu var að hleypa réttarhaldinu upp með því að handtaka tvo áhorfendur í salnum fyrir að vera tveimur of margir. Öllum var brugðið. Sumir grétu. „Þið leikið ykkar hlutverk," sagði lögreglustjóri að viðstöddum útvarpsmanni, „við leikum okkar." Verjandi fór þess á leit við dómarann að fenginn yrði stærri salur næst til að lögregla héldi ekki áfram að græta gesti réttarins að ósekju. Dómarinn svaraði: „Hér inni er það ég sem ræð," tók upp símtól, hringdi í afgreiðslu dómstólsins, heilsaði ritaranum og sagði: „Ætlarðu að taka frá sama sal fyrir mig 12. maí."Plastdolluríkið Guðmundur Andri Thorsson birti á dögunum grein þar sem hann rifjaði upp skýrslu Forsætisráðuneytisins um „ímynd Íslands" frá vorinu 2008, ímynd sem skyldi efla undir kjörorðinu „Kraftur, friður, frelsi". Í greininni sagði hann skýrsluna og ásetninginn að baki vera til marks um fasisma. Greinina nefndi hann raunar „Fasisminn í hlaðinu". Þessu orði hefur ekki verið beitt á prenti, um íslenskar valdastofnanir, langalengi. Guðmundur Andri sagðist feginn því að „áhugaleysi um sannleika, ást á klisjunni," væri liðin tíð. En það er hún ekki. Í byrjun maí kynnti Iðnaðarráðherra markaðsátak til að bregðast við ímyndarskaðanum sem gos undir Eyjafjallajökli hefur valdið Íslandi. 700 milljón króna áætlunin miðast við að nýta „tengslanet almennings" og fá alla Íslendinga til að „segja söguna eins og hún er - vinum okkar, samstarfsfólki og kunningjum í öðrum löndum … kynna kraftinn í stórbrotinni náttúru okkar, náttúrunni sem hefur gert okkur að því sem við erum." Til að „sýna hver við raunverulega erum og hvernig daglegt líf gengur fyrir sig á Íslandi". Það ætti ekki að koma á óvart að þetta verkefni, og önnur framundan, grundvallast á hugmyndum skýrslunnar vandræðalegu og hálf-fasísku. Áhugaleysi um sannleika, ást á klisjunni. Ef við stundum líf okkar sem Tupperware kynningu, getum við nú grætt á daginn og á kvöldin. Farsinn í hlaðinu Auðvitað heitir það ekki lygi að lofa vöru, heldur ímyndarsköpun. Það væri því ónákvæmt að tala um lygara, en þeir sem leggja harðast að sér við sköpun ímynda eiga stundum erfitt með að horfast í augu við raunveruleikann. Líklega voru ráðherrar að fara yfir plastdollukynninguna á ríkisstjórnarfundinum þann 30. apríl, á meðan áhugafólki um réttarfar var vísað frá sýningu vegna sætaskorts. Vegna þess að þar með var fólk á torginu þótti rétt að lauma ráðherrum bakdyramegin út úr Stjórnarráðinu og flytja þá burt í lögreglufylgd. Kannski eru stjórnvöld bara að grínast. Endurflytja gamlan harmleik sem farsa. Kannski segir dómarinn bara „Djók!" þann 12. maí, þegar rétturinn kemur næst saman. Ef ekki gæti þetta orðið ansi kostnaðarsamt. Þar sem sameiginlegur orðaforði ráðamanna snýst um plastdollur og peninga er rétt að þýða þetta svo það skiljist: pólitískar ofsóknir, mannréttindabrot og valdníðsla er ekki heppileg fyrir ímynd landsins. Gæti kostað monní, fleiri myndir af lundum, sundlaugum og sætum húsum. Til að dylja hver við raunverulega erum og hvernig daglegt líf gengur fyrir sig á Íslandi. Ljúga hærra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson Skoðun Skoðun Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Ákæru á hendur níu mótmælendum vetrarins 2008 til 2009 er ekki aðeins beint gegn læknanemanum, myndlistarmanninum, leikskólakennaranum, líftæknifræðingnum eða öðrum aðgerðasinnum í hópi sakborninga. Hún beinist gegn öllum þeim sem líta svo á að vald ríkisins sé háð vilja fólksins.16 ár Þvert á það sem ætla mætti af ónákvæmum fréttaflutningi flestra miðla snýst meginákæran ekki um bætur fyrir tognaðan þumal þingvarðar eða að í ryskingum var bitið í eyra lögreglumanns. Það er ekki fyrir þetta sem allt að 16 ára fangelsisdómur vofir yfir níu manns, heldur fyrir brot á 100. grein hegningarlaga, fyrir „árás á Alþingi". Í hverju fólst „árásin"? Jú, að ætla að hafa háreysti á opnum þingpöllum, í mótmælaskyni. Þingverðir lokuðu pöllunum, og meinuðu fólkinu aðgang. Lögregla var send á vettvang, króaði fólkið af í stiganum en hleypti því loks út. Að þetta atvik feli í sér árás á Alþingi, en það geri til dæmis ekki búsáhaldabyltingin í janúar 2009, þegar þúsundir rufu þinghald svo þingmenn voru fluttir burt í lögreglufylgd og ríkisstjórn féll, er taktísk túlkun atburða, ákvörðun um að ráðast á garðinn þar sem hann er lægstur. Ásetningurinn með ákærunni er útskúfun og refsing fárra, sem hótun til allra þeirra sem gætu viljað byrsta sig á ný. Einu sinni áður hefur verið ákært fyrir árás á Alþingi: eftir mótmælin við þinghúsið 30. mars 1949. Það var „trylltur hvítliðaskríll" samkvæmt Þjóðviljanum sem þá fékk lögreglukylfur til að berja „trylltan kommúnistaskríl", að sögn Morgunblaðsins. Tuttugu mótmælendur voru ákærðir og dæmdir. Sex þeirra misstu kosningarétt og kjörgengi. Um síðir var þeim öllum veitt full sakaruppgjöf, enda dómurinn skýrt mannréttindabrot. Tyftunin entist hins vegar í tæpan mannsaldur: þátttaka í mótmælum varð ekki almenn á ný þar til haustið 2008. Að stjórnvöld fari fram í órétti dregur þannig ekki úr getu þeirra til að kæfa andóf, brjóta vilja og vanvirða líf. Sviðsetning valdsins Um miðjan apríl 2010 mættu eitt hundrað manns á áhorfendabekk í Héraðsdómi til að fylgjast með framvindu dómsmálsins: mættu, horfðu, hlustuðu og þögðu. Dómari ákvað að við þetta yrði ekki unað. Þegar rétturinn kom næst saman, 30. apríl, hafði dómari takmarkað hverjir mega nýta sér stjórnarskrárvarinn rétt til að sækja opin réttarhöld: Þeir 25 sem fá sæti. Fjölmennt lögreglulið var á staðnum, til að sviðsetja það sem Stefán Eiríksson lögreglustjóri nefndi síðar um daginn „leikrit". Hlutverk lögreglu var að hleypa réttarhaldinu upp með því að handtaka tvo áhorfendur í salnum fyrir að vera tveimur of margir. Öllum var brugðið. Sumir grétu. „Þið leikið ykkar hlutverk," sagði lögreglustjóri að viðstöddum útvarpsmanni, „við leikum okkar." Verjandi fór þess á leit við dómarann að fenginn yrði stærri salur næst til að lögregla héldi ekki áfram að græta gesti réttarins að ósekju. Dómarinn svaraði: „Hér inni er það ég sem ræð," tók upp símtól, hringdi í afgreiðslu dómstólsins, heilsaði ritaranum og sagði: „Ætlarðu að taka frá sama sal fyrir mig 12. maí."Plastdolluríkið Guðmundur Andri Thorsson birti á dögunum grein þar sem hann rifjaði upp skýrslu Forsætisráðuneytisins um „ímynd Íslands" frá vorinu 2008, ímynd sem skyldi efla undir kjörorðinu „Kraftur, friður, frelsi". Í greininni sagði hann skýrsluna og ásetninginn að baki vera til marks um fasisma. Greinina nefndi hann raunar „Fasisminn í hlaðinu". Þessu orði hefur ekki verið beitt á prenti, um íslenskar valdastofnanir, langalengi. Guðmundur Andri sagðist feginn því að „áhugaleysi um sannleika, ást á klisjunni," væri liðin tíð. En það er hún ekki. Í byrjun maí kynnti Iðnaðarráðherra markaðsátak til að bregðast við ímyndarskaðanum sem gos undir Eyjafjallajökli hefur valdið Íslandi. 700 milljón króna áætlunin miðast við að nýta „tengslanet almennings" og fá alla Íslendinga til að „segja söguna eins og hún er - vinum okkar, samstarfsfólki og kunningjum í öðrum löndum … kynna kraftinn í stórbrotinni náttúru okkar, náttúrunni sem hefur gert okkur að því sem við erum." Til að „sýna hver við raunverulega erum og hvernig daglegt líf gengur fyrir sig á Íslandi". Það ætti ekki að koma á óvart að þetta verkefni, og önnur framundan, grundvallast á hugmyndum skýrslunnar vandræðalegu og hálf-fasísku. Áhugaleysi um sannleika, ást á klisjunni. Ef við stundum líf okkar sem Tupperware kynningu, getum við nú grætt á daginn og á kvöldin. Farsinn í hlaðinu Auðvitað heitir það ekki lygi að lofa vöru, heldur ímyndarsköpun. Það væri því ónákvæmt að tala um lygara, en þeir sem leggja harðast að sér við sköpun ímynda eiga stundum erfitt með að horfast í augu við raunveruleikann. Líklega voru ráðherrar að fara yfir plastdollukynninguna á ríkisstjórnarfundinum þann 30. apríl, á meðan áhugafólki um réttarfar var vísað frá sýningu vegna sætaskorts. Vegna þess að þar með var fólk á torginu þótti rétt að lauma ráðherrum bakdyramegin út úr Stjórnarráðinu og flytja þá burt í lögreglufylgd. Kannski eru stjórnvöld bara að grínast. Endurflytja gamlan harmleik sem farsa. Kannski segir dómarinn bara „Djók!" þann 12. maí, þegar rétturinn kemur næst saman. Ef ekki gæti þetta orðið ansi kostnaðarsamt. Þar sem sameiginlegur orðaforði ráðamanna snýst um plastdollur og peninga er rétt að þýða þetta svo það skiljist: pólitískar ofsóknir, mannréttindabrot og valdníðsla er ekki heppileg fyrir ímynd landsins. Gæti kostað monní, fleiri myndir af lundum, sundlaugum og sætum húsum. Til að dylja hver við raunverulega erum og hvernig daglegt líf gengur fyrir sig á Íslandi. Ljúga hærra.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun