Fagleg endurskoðun heilsugæslunnar Sif Gylfadóttir og Unnur Pétursdóttir sjúkraþjálfarar M.Sc. skrifar 13. janúar 2011 05:45 Af hverju í ósköpunum er þetta ekki kennt áður en maður er búinn að eyðileggja á sér bakið?" var spurt eitt sinn í bakskóla sem sjúkraþjálfarar héldu fyrir þá sem höfðu farið í bakaðgerðir á Borgarspítalanum. Sjúkraþjálfararnir fullyrtu að það stæði til bóta, það væri verið að vinna í því að fá stöðugildi sjúkraþjálfara við heilsugæsluna svo hægt væri að sinna einmitt þessum forvarnarþætti. Þetta var í nóvember árið 1989. Árið 1990 voru sett lög á Alþingi um stöðugildi sjúkraþjálfara í heilsugæslu. Í dag hefur enn ekkert gerst í þeim efnum. Það má e.t.v. segja ráðamönnum til vorkunnar að fjárhagslegan ávinning forvarna hefur ætíð verið vandasamt að reikna út, því hver eru hin raunverulegu verðmæti lífsgæða, heilbrigðis og heilsu? Fagleg endurskoðun og umræða um þjónustuhlutverk og vinnuferla heilsugæslunnar er löngu þörf í ljósi þróunar á heilsufarslegum vanda og afleiddum fjárhagslegum byrðum heilbrigðiskerfisins. Í dag geisar faraldur lífsstílssjúkdóma, s.s. háþrýstings, ákveðinna tegunda krabbameina, sykursýki (gerð II) og ýmissa hjarta- og æðasjúkdóma, auk þunglyndis. Ofnæring, offita og hreyfingarleysi barna og fullorðinna hefur aukist síðustu ár. Þessir þættir auka áhættuna á fyrrnefndum sjúkdómum auk stoðkerfisvandamála og draga í mörgum tilfellum úr starfsorku. Rannsóknir síðasta áratugar hafa sýnt að draga má úr líkum á lífsstílssjúkdómum með heilbrigðum lífsháttum. Þar skiptir mestu máli líkamleg hreyfing, hollt mataræði og reykleysi. Rannsóknir hafa jafnframt sýnt að lyf geta ekki kallað fram jafn víðtæk áhrif og hreyfing til bættrar heilsu. Þó svo að lyf geti verið nauðsynleg og hjálpað til við t.d. að lækka háþrýsting og blóðsykur (áhættuþætti margra sjúkdóma) þá getur regluleg hreyfing ekki einungis gert slíkt hið sama, heldur einnig minnkað áhættu á öðrum lífsstílssjúkdómum svo sem ýmsum krabbameinum og stuðlað almennt að góðri heilsu og bættri líðan. Afleiðingar lífsstílssjúkdóma taka æ stærri toll af útgjöldum til heilbrigðismála. Þegar rætt er um skipulagningu og uppbyggingu heilsugæslunnar þurfa því að koma að fagaðilar með sérþekkingu á fyrsta og annars stigs forvörnum, heilsuhegðun og sértækum leiðum til bættrar heilsu landsmanna. Þar ætti þekking sjúkraþjálfara á almennri og sértækri líkamlegri hreyfingu að koma að góðum notum. Hreyfing, sem ráðlögð er sérstaklega samkvæmt niðurstöðu greiningar, getur snúið við þróun lífsstílssjúkdóma og viðhaldið heilsu fólks sem býr við langvinnan heilsubrest. Sjúkraþjálfarar eiga náið samstarf við lækna og eru þátttakendur í heildrænu mati á heilsufari fólks skv. ICF flokkunarkerfinu (International Classification of Functioning, Disability and Health), sem gefið er út af Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni. Sjúkraþjálfarar virkja fólk til bættrar heilsuhegðunar og ábyrgðar með því að fræða, ráðleggja, meta og greina hlutlægt, leggja upp áætlun í samvinnu við aðra fagaðila og fylgja henni eftir. Úrræðin eru byggð á rannsóknum á aðlögunarhæfni líkamans til bættrar líkamsstarfsemi með breyttri hegðun, hreyfingu og þjálfun. Þannig geta og ættu sjúkraþjálfarar einnig að vinna með öðrum fagaðilum í heilsugæslunni og vera hlekkur í því að veita heildstæða þjónustu sem er raunhæf, árangursrík og í takt við þarfir hvers einstaklings og vandamál 21. aldarinnar. Heilbrigðiskerfið á Íslandi miðast við að veita gæðaþjónustu sem er hagkvæm og árangursrík en kostnaður vegna veikinda og afleiðingar sjúkdóma og fötlunar er hins vegar stigvaxandi. Sjúkraþjálfarar hafa alla tíð notað nálgun sem er án lyfja og án skurðaðgerða, en lyf og skurðaðgerðir eru, eins og þekkt er, meðal dýrustu úrræða heilbrigðiskerfisins. Aðkoma sjúkraþjálfara með hlutlægu mati, fræðslu og leiðbeiningum í samræmi við niðurstöður mælinga, ávísun á skilgreind úrræði, stuðningur og handleiðsla með það að markmiði að fækka lífsstílssjúkdómum, er því í fullu samræmi við hlutverk heilsugæslunnar. Upplýst samfélag, hvetjandi umhverfi og fagleg þjónusta er grunnurinn að því að ná árangri. Sjúkraþjálfarar, með sinni sérþekkingu, geta lagt þung lóð á vogarskálarnar til að bæta heilsu landsmanna og lækka kostnað í heilbrigðiskerfinu. Nauðsynlegt er að nýta þá þekkingu sem er til í landinu til hagsbóta fyrir íbúa þess. Við höfum þá trú að með samstilltu átaki ætti íslenska þjóðin að geta orðið fyrirmynd annarra þjóða hvað varðar heilbrigði. Oft er það svo að þegar breytingar eða hagræðing eru nefndar bregðast heilbrigðisstarfsmenn hart við og mótmæla hástöfum. Það er ekkert undarlegt, gjarnan hefur þeirri umræðu fylgt krafan um aukið vinnuálag samfara kjaraskerðingu. Því er ekki úr vegi að fagstéttirnar taki nú frumkvæðið og ræði hvernig hægt sé að spyrna gegn heilsufarsvandanum, byggja upp þjónustu til bættrar heilsu landsmanna í ljósi takmarkaðra fjármuna, en jafnframt að gera heilsugæsluna að eftirsóknarverðum vinnustað þeirra fagstétta sem þar starfa. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Unnur Pétursdóttir Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Sjá meira
Af hverju í ósköpunum er þetta ekki kennt áður en maður er búinn að eyðileggja á sér bakið?" var spurt eitt sinn í bakskóla sem sjúkraþjálfarar héldu fyrir þá sem höfðu farið í bakaðgerðir á Borgarspítalanum. Sjúkraþjálfararnir fullyrtu að það stæði til bóta, það væri verið að vinna í því að fá stöðugildi sjúkraþjálfara við heilsugæsluna svo hægt væri að sinna einmitt þessum forvarnarþætti. Þetta var í nóvember árið 1989. Árið 1990 voru sett lög á Alþingi um stöðugildi sjúkraþjálfara í heilsugæslu. Í dag hefur enn ekkert gerst í þeim efnum. Það má e.t.v. segja ráðamönnum til vorkunnar að fjárhagslegan ávinning forvarna hefur ætíð verið vandasamt að reikna út, því hver eru hin raunverulegu verðmæti lífsgæða, heilbrigðis og heilsu? Fagleg endurskoðun og umræða um þjónustuhlutverk og vinnuferla heilsugæslunnar er löngu þörf í ljósi þróunar á heilsufarslegum vanda og afleiddum fjárhagslegum byrðum heilbrigðiskerfisins. Í dag geisar faraldur lífsstílssjúkdóma, s.s. háþrýstings, ákveðinna tegunda krabbameina, sykursýki (gerð II) og ýmissa hjarta- og æðasjúkdóma, auk þunglyndis. Ofnæring, offita og hreyfingarleysi barna og fullorðinna hefur aukist síðustu ár. Þessir þættir auka áhættuna á fyrrnefndum sjúkdómum auk stoðkerfisvandamála og draga í mörgum tilfellum úr starfsorku. Rannsóknir síðasta áratugar hafa sýnt að draga má úr líkum á lífsstílssjúkdómum með heilbrigðum lífsháttum. Þar skiptir mestu máli líkamleg hreyfing, hollt mataræði og reykleysi. Rannsóknir hafa jafnframt sýnt að lyf geta ekki kallað fram jafn víðtæk áhrif og hreyfing til bættrar heilsu. Þó svo að lyf geti verið nauðsynleg og hjálpað til við t.d. að lækka háþrýsting og blóðsykur (áhættuþætti margra sjúkdóma) þá getur regluleg hreyfing ekki einungis gert slíkt hið sama, heldur einnig minnkað áhættu á öðrum lífsstílssjúkdómum svo sem ýmsum krabbameinum og stuðlað almennt að góðri heilsu og bættri líðan. Afleiðingar lífsstílssjúkdóma taka æ stærri toll af útgjöldum til heilbrigðismála. Þegar rætt er um skipulagningu og uppbyggingu heilsugæslunnar þurfa því að koma að fagaðilar með sérþekkingu á fyrsta og annars stigs forvörnum, heilsuhegðun og sértækum leiðum til bættrar heilsu landsmanna. Þar ætti þekking sjúkraþjálfara á almennri og sértækri líkamlegri hreyfingu að koma að góðum notum. Hreyfing, sem ráðlögð er sérstaklega samkvæmt niðurstöðu greiningar, getur snúið við þróun lífsstílssjúkdóma og viðhaldið heilsu fólks sem býr við langvinnan heilsubrest. Sjúkraþjálfarar eiga náið samstarf við lækna og eru þátttakendur í heildrænu mati á heilsufari fólks skv. ICF flokkunarkerfinu (International Classification of Functioning, Disability and Health), sem gefið er út af Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni. Sjúkraþjálfarar virkja fólk til bættrar heilsuhegðunar og ábyrgðar með því að fræða, ráðleggja, meta og greina hlutlægt, leggja upp áætlun í samvinnu við aðra fagaðila og fylgja henni eftir. Úrræðin eru byggð á rannsóknum á aðlögunarhæfni líkamans til bættrar líkamsstarfsemi með breyttri hegðun, hreyfingu og þjálfun. Þannig geta og ættu sjúkraþjálfarar einnig að vinna með öðrum fagaðilum í heilsugæslunni og vera hlekkur í því að veita heildstæða þjónustu sem er raunhæf, árangursrík og í takt við þarfir hvers einstaklings og vandamál 21. aldarinnar. Heilbrigðiskerfið á Íslandi miðast við að veita gæðaþjónustu sem er hagkvæm og árangursrík en kostnaður vegna veikinda og afleiðingar sjúkdóma og fötlunar er hins vegar stigvaxandi. Sjúkraþjálfarar hafa alla tíð notað nálgun sem er án lyfja og án skurðaðgerða, en lyf og skurðaðgerðir eru, eins og þekkt er, meðal dýrustu úrræða heilbrigðiskerfisins. Aðkoma sjúkraþjálfara með hlutlægu mati, fræðslu og leiðbeiningum í samræmi við niðurstöður mælinga, ávísun á skilgreind úrræði, stuðningur og handleiðsla með það að markmiði að fækka lífsstílssjúkdómum, er því í fullu samræmi við hlutverk heilsugæslunnar. Upplýst samfélag, hvetjandi umhverfi og fagleg þjónusta er grunnurinn að því að ná árangri. Sjúkraþjálfarar, með sinni sérþekkingu, geta lagt þung lóð á vogarskálarnar til að bæta heilsu landsmanna og lækka kostnað í heilbrigðiskerfinu. Nauðsynlegt er að nýta þá þekkingu sem er til í landinu til hagsbóta fyrir íbúa þess. Við höfum þá trú að með samstilltu átaki ætti íslenska þjóðin að geta orðið fyrirmynd annarra þjóða hvað varðar heilbrigði. Oft er það svo að þegar breytingar eða hagræðing eru nefndar bregðast heilbrigðisstarfsmenn hart við og mótmæla hástöfum. Það er ekkert undarlegt, gjarnan hefur þeirri umræðu fylgt krafan um aukið vinnuálag samfara kjaraskerðingu. Því er ekki úr vegi að fagstéttirnar taki nú frumkvæðið og ræði hvernig hægt sé að spyrna gegn heilsufarsvandanum, byggja upp þjónustu til bættrar heilsu landsmanna í ljósi takmarkaðra fjármuna, en jafnframt að gera heilsugæsluna að eftirsóknarverðum vinnustað þeirra fagstétta sem þar starfa.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun