Kostir við Ingólfstorg og nágrenni Hjálmar Sveinsson skrifar 26. júlí 2012 06:00 Reykjavíkurborg efndi síðasta haust, í samvinnu við arkitektafélag Íslands, til opinnar alþjóðlegrar samkeppni um skipulag og uppbyggingu á svæði í miðborginni sem teygir sig frá Ingólfstorgi að Kirkjustræti. 68 arkitektar og arkitektateymi tóku þátt. Sá sem hér skrifar sat í dómnefndinni. Niðurstaða liggur nú fyrir og um hana er deilt á síðum Fréttablaðsins og víðar. Eins og von er. SamkeppniskosturinnÍ nokkur ár hafa staðið deilur vegna þess að eigandi húsanna við Vallarstræti og Thorvaldsenstræti vill nýta þær byggingarheimildir sem gildandi deiliskipulag, svokallað Kvosarskipulag, færir honum. Borgin hafði nokkra valkosti: Hún gat leyft húseigandanum að byggja það sem deiliskipulagið heimilar. Í öðru lagi gat hún afturkallað byggingarheimildir sem hún sjálf hafði úthlutað og mætt eigandanum með í dómsölum. Þar reynir á svokallaða „hlutlæga bótaskyldu“. Það þýðir að borgin getur ekki fellt niður byggingarheimildir nema að taka þá áhættu að þurfa að borga áætlað andvirði þess byggingarmagns sem var heimilað í gildandi deiliskipulagi. Það leiðir meðal annars til þess að byggingarheimildir verða að verðmætri söluvöru. Þetta er afleit lögfræði en nokkrir hæstaréttadómar virðast staðfesta þennan alíslenska skilning á bótaskyldu. Borgin hefur í áraraðir reynt að fá þessari grein í skipulagslögum breytt, án árangurs. Þriðji kosturinn var opin samkeppni. Ég tel að þetta hafi verið skynsamleg leið. Samkeppnin hefur sett fókus á þetta svæði í Kvosinni sem hefur verið niðurnítt og lífvana árum og áratugum saman. Að mínu mati er óbreytt ástand þarna ótækt og ekki sæmandi höfuðborginni. Samkeppnin skapar meiri þekkingu á svæðinu, eflir umræðu og veltir upp óvæntum hugmyndum og lausnum. Í því felast mikilvæg tækifæri fyrir borgina. Forsendur og markmiðSumum finnst að hagsmunir eiganda húsanna við Vallarstræti og Thorvaldsenstræti vegi of þungt. Það eru réttmætar áhyggjur vegna þess að þetta er svo mikilvægur staður í borginni. En mikilvæg forsenda samkeppnisleiðarinnar er auðvitað sú að húseigandinn sé með í ráðum. Hann hefur skýran ráðstöfunarrétt yfir sínum húsum. Ekki þó ótakmarkaðan. Ekki kemur til greina að taka húsin eignanámi eða að borgin reyni að kaupa þau fyrir hundruð milljóna. Það mun vera einstakt hér á landi að einstaklingur setji skipulag á sínum eignum í opna, alþjóðlega samkeppni. Það er líka athyglisvert að verðlaunatillagan færir eigandanum minna byggingarmagn en deiliskipulagið heimilar. Ástæðan er sú að í forsendum keppninnar var ekki farið fram á að tillögurnar uppfylltu þær heimildir. Markmið samkeppninnar var ekki að þjóna úreltu skipulagi og ýtrustu kröfum eigandans, eins og sumir hafa fullyrt eða látið í veðri vaka. Markmiðið var að gera þetta svæði í hjarta borgarinnar meira aðlaðandi og auðugra af mannlífi. Húseigandinn gætir sinna hagsmuna og hann metur hvenær gengið er á lögvarinn rétt sinn. Hann er örugglega fullfær um það. Að sama skapi hlýtur borgin að árétta að eigandinn tók ákveðna áhættu þegar hann keypti nánast öll húsin á reitnum. Þeirri áhættu má ekki velta yfir á borgina. ByggðamynsturÉg tel að verðlaunatillagan byggi á skarpri greiningu og djúpri þekkingu á byggðamynstri í Kvosinni og hinum ósamstæða húsaklasa á Landsímareitnum og nágrenni. Þarna er alfarið snúið frá þeirri hefð, sem hér hefur lengi ríkt, að rífa allt sem fyrir er og byggja allt frá grunni. Skúlagötuskipulagið og Höfðatorgsreiturinn eru skýrt dæmi um þá stefnu. Samkvæmt verðlaunatillögu ASK-arkitekta er ekkert rifið nema „Nasasalurinn“ sem verður þó endurbyggður á sama stað, hugsanlega í upprunalegri mynd. Landsímahúsið verður endurnýtt sem hótel og tyllt ofan á það mansard-þakhæð, eins og við sjáum á Hótel Borg beint á móti. Við Kirkjustræti er gert ráð fyrir þriggja til fjögurra hæða viðbyggingu þar sem bílastæðið er núna. Tillagan gerir enn fremur ráð fyrir að byggð verði hús með bröttu þaki milli gömlu timburhúsanna við Vallarstræti. Þar verður verslun, þjónusta, skrifstofur, en ekki hótel. Og svo er það þriggja hæða menningarhús með almenningsgarði á annarri hæð sem tillagan gerir ráð fyrir að rísi á gamla Hótel-Íslandsreitnum á suðurhluta Ingólfstorgs. Tveir fyrirvararMikilvægt er að árétta að í umsögn sinni setti dómnefnd fram tvo fyrirvara. Í fyrsta lagi er menningarhúsið tekið út fyrir sviga og bent á að það sé á borgarlandi og tengist hóteláformum ekki neitt. Það þýðir að borgin ræður því alfarið hvenær og hvort þetta hús verður byggt. Telja má ólíklegt að það verði alveg á næstunni. Kannski verður það aldrei, sem mér þætti synd því mér finnst hugmyndin góð. Í öðru lagi segir í umsögninni að helsti veikleiki tillögunnar sé viðbyggingin sem rís á bílastæðinu við Kirkjustræti. Sagt er að endurskoða þurfi útfærslu þess og ásýnd gagnvart Austuvelli, Kirkjustræti og Víkurgarði. Það er stór kostur við verðlaunatillöguna að hún er áfangaskipt. Það þýðir að hægt er að taka eitt skref í einu. Ég trúi því einlæglega að tillagan geti orðið grundvöllur að skipulagi og uppbyggingu sem mun styrkja þjónustu í hjarta miðborgarinnar, auðga mannlífið og bæta ásýnd gatna, torga og húsa. Að lokum skal undirstrikað að á fundi húsfriðunarnefndar í júlíbyrjun var samþykkt bókun þar sem segir að byggingarmagnið eins og það er sýnt í verðlaunatillögunni geti fallið vel að núverandi byggð við Ingólfstorg og nágrenni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hjálmar Sveinsson Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Sjá meira
Reykjavíkurborg efndi síðasta haust, í samvinnu við arkitektafélag Íslands, til opinnar alþjóðlegrar samkeppni um skipulag og uppbyggingu á svæði í miðborginni sem teygir sig frá Ingólfstorgi að Kirkjustræti. 68 arkitektar og arkitektateymi tóku þátt. Sá sem hér skrifar sat í dómnefndinni. Niðurstaða liggur nú fyrir og um hana er deilt á síðum Fréttablaðsins og víðar. Eins og von er. SamkeppniskosturinnÍ nokkur ár hafa staðið deilur vegna þess að eigandi húsanna við Vallarstræti og Thorvaldsenstræti vill nýta þær byggingarheimildir sem gildandi deiliskipulag, svokallað Kvosarskipulag, færir honum. Borgin hafði nokkra valkosti: Hún gat leyft húseigandanum að byggja það sem deiliskipulagið heimilar. Í öðru lagi gat hún afturkallað byggingarheimildir sem hún sjálf hafði úthlutað og mætt eigandanum með í dómsölum. Þar reynir á svokallaða „hlutlæga bótaskyldu“. Það þýðir að borgin getur ekki fellt niður byggingarheimildir nema að taka þá áhættu að þurfa að borga áætlað andvirði þess byggingarmagns sem var heimilað í gildandi deiliskipulagi. Það leiðir meðal annars til þess að byggingarheimildir verða að verðmætri söluvöru. Þetta er afleit lögfræði en nokkrir hæstaréttadómar virðast staðfesta þennan alíslenska skilning á bótaskyldu. Borgin hefur í áraraðir reynt að fá þessari grein í skipulagslögum breytt, án árangurs. Þriðji kosturinn var opin samkeppni. Ég tel að þetta hafi verið skynsamleg leið. Samkeppnin hefur sett fókus á þetta svæði í Kvosinni sem hefur verið niðurnítt og lífvana árum og áratugum saman. Að mínu mati er óbreytt ástand þarna ótækt og ekki sæmandi höfuðborginni. Samkeppnin skapar meiri þekkingu á svæðinu, eflir umræðu og veltir upp óvæntum hugmyndum og lausnum. Í því felast mikilvæg tækifæri fyrir borgina. Forsendur og markmiðSumum finnst að hagsmunir eiganda húsanna við Vallarstræti og Thorvaldsenstræti vegi of þungt. Það eru réttmætar áhyggjur vegna þess að þetta er svo mikilvægur staður í borginni. En mikilvæg forsenda samkeppnisleiðarinnar er auðvitað sú að húseigandinn sé með í ráðum. Hann hefur skýran ráðstöfunarrétt yfir sínum húsum. Ekki þó ótakmarkaðan. Ekki kemur til greina að taka húsin eignanámi eða að borgin reyni að kaupa þau fyrir hundruð milljóna. Það mun vera einstakt hér á landi að einstaklingur setji skipulag á sínum eignum í opna, alþjóðlega samkeppni. Það er líka athyglisvert að verðlaunatillagan færir eigandanum minna byggingarmagn en deiliskipulagið heimilar. Ástæðan er sú að í forsendum keppninnar var ekki farið fram á að tillögurnar uppfylltu þær heimildir. Markmið samkeppninnar var ekki að þjóna úreltu skipulagi og ýtrustu kröfum eigandans, eins og sumir hafa fullyrt eða látið í veðri vaka. Markmiðið var að gera þetta svæði í hjarta borgarinnar meira aðlaðandi og auðugra af mannlífi. Húseigandinn gætir sinna hagsmuna og hann metur hvenær gengið er á lögvarinn rétt sinn. Hann er örugglega fullfær um það. Að sama skapi hlýtur borgin að árétta að eigandinn tók ákveðna áhættu þegar hann keypti nánast öll húsin á reitnum. Þeirri áhættu má ekki velta yfir á borgina. ByggðamynsturÉg tel að verðlaunatillagan byggi á skarpri greiningu og djúpri þekkingu á byggðamynstri í Kvosinni og hinum ósamstæða húsaklasa á Landsímareitnum og nágrenni. Þarna er alfarið snúið frá þeirri hefð, sem hér hefur lengi ríkt, að rífa allt sem fyrir er og byggja allt frá grunni. Skúlagötuskipulagið og Höfðatorgsreiturinn eru skýrt dæmi um þá stefnu. Samkvæmt verðlaunatillögu ASK-arkitekta er ekkert rifið nema „Nasasalurinn“ sem verður þó endurbyggður á sama stað, hugsanlega í upprunalegri mynd. Landsímahúsið verður endurnýtt sem hótel og tyllt ofan á það mansard-þakhæð, eins og við sjáum á Hótel Borg beint á móti. Við Kirkjustræti er gert ráð fyrir þriggja til fjögurra hæða viðbyggingu þar sem bílastæðið er núna. Tillagan gerir enn fremur ráð fyrir að byggð verði hús með bröttu þaki milli gömlu timburhúsanna við Vallarstræti. Þar verður verslun, þjónusta, skrifstofur, en ekki hótel. Og svo er það þriggja hæða menningarhús með almenningsgarði á annarri hæð sem tillagan gerir ráð fyrir að rísi á gamla Hótel-Íslandsreitnum á suðurhluta Ingólfstorgs. Tveir fyrirvararMikilvægt er að árétta að í umsögn sinni setti dómnefnd fram tvo fyrirvara. Í fyrsta lagi er menningarhúsið tekið út fyrir sviga og bent á að það sé á borgarlandi og tengist hóteláformum ekki neitt. Það þýðir að borgin ræður því alfarið hvenær og hvort þetta hús verður byggt. Telja má ólíklegt að það verði alveg á næstunni. Kannski verður það aldrei, sem mér þætti synd því mér finnst hugmyndin góð. Í öðru lagi segir í umsögninni að helsti veikleiki tillögunnar sé viðbyggingin sem rís á bílastæðinu við Kirkjustræti. Sagt er að endurskoða þurfi útfærslu þess og ásýnd gagnvart Austuvelli, Kirkjustræti og Víkurgarði. Það er stór kostur við verðlaunatillöguna að hún er áfangaskipt. Það þýðir að hægt er að taka eitt skref í einu. Ég trúi því einlæglega að tillagan geti orðið grundvöllur að skipulagi og uppbyggingu sem mun styrkja þjónustu í hjarta miðborgarinnar, auðga mannlífið og bæta ásýnd gatna, torga og húsa. Að lokum skal undirstrikað að á fundi húsfriðunarnefndar í júlíbyrjun var samþykkt bókun þar sem segir að byggingarmagnið eins og það er sýnt í verðlaunatillögunni geti fallið vel að núverandi byggð við Ingólfstorg og nágrenni.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun