Bankasamband bætist við innri markað Evrópu Kristrún Heimisdóttir skrifar 1. desember 2012 08:00 Bráðum verða liðin fjögur ár frá því að Evrópusambandið og aðildarríki innri markaðarins voru fyrst slegin ofsahræðslu við algjört bankahrun. Á leiðtogafundi stærstu Evrópuríkja í París 4. október 2008 náðist ekki samkomulag um samræmdar aðgerðir. Þann 6. október komst Ísland í eldlínu kreppunnar vegna setningar neyðarlaga sem ríkisstjórnir umhverfis okkur brugðust ókvæða við. Allir þekkja framhaldið á Íslandi en í Evrópu varð bankakreppa að ríkisskuldakreppu og svo aftur að háskalegri bankakreppu þannig að valdamestu menn hafa viðurkennt að oftar en einu sinni síðustu misseri hafi litlu munað að ekki yrði allsherjarhrun. Á áðurnefndum leiðtogafundi í París 4. október 2008 vildi Frakkland sameiginlegan bankabjörgunarsjóð Evrópu en Þýskaland svaraði „hvert land fyrir sig". Daginn eftir, sunnudaginn 5. október, gáfu ríkin yfirlýsingar út og suður um tryggingu innistæðna í bönkum en náðu engri sameiginlegri afstöðu.Hvert ríki bjargaði sér. Dæmi þar um er Danmörk sem gaf þessa daga út yfirlýsingu um aukna tryggingu innstæðna. Fyrst nú fyrir nokkrum dögum varð opinbert í Danmörku hversu hætt danska bankakerfið í heild sinni stóð haustið 2008. Þá sýndi danska sjónvarpið DR þjóð sinni hvað í raun gerðist þar í landi fyrir fjórum árum þegar danski efnahags- og viðskiptaráðherrann í þverpólitísku en háleynilegu samráði stýrði björgun Danske Bank á þeirri forsendu að félli sá eini banki myndi allt bankakerfi Danmerkur hrynja. Fulltrúi danskra jafnaðarmanna í samráðinu kallaði björgunina í þætti DR umfangsmestu ríkisábyrgðaryfirlýsingu allra tíma en hún reyndist samt ekki vera nóg. Á síðustu fjórum árum hafa Danir bjargað hverjum bankanum á fætur öðrum með endurteknu opinberu inngripi – svonefndum „bankapökkum" sem bera hver sitt númer.Bankakreppan enn óleyst Bankakreppa Evrópu frá 2008 er enn óleyst. Efnahagsreikningar banka sýna sem bókfærða eign óinnheimtanlegar kröfur sem margítrekuð álagspróf á Evrópuvísu nægja engan veginn til að uppræta. Ríkissjóðirnir hafa bjargað bönkum og reitt sjálfa sig á slig og geta það ekki áfram. Kreppan í heiminum er orðin að „the great recession" eða „niðursveiflunni miklu." Síðasta vor var ástandið frá 2008 komið aftur. Heimsfjölmiðar lýstu viðskiptastríði Evrópuríkja vegna bankastarfsemi yfir landamæri. Hvert ríki varði sjálft sig og samskiptin hrundu vegna fjármagnsflutninga „heim" úr útibúum erlendis, óskýrra marka á bankaeftirliti milli ríkja og óvissu um innistæðutryggingar. Það ástand þekkir enginn betur en Íslendingar. Gordon Brown þakkaði sjálfum sér að hafa bjargað heiminum 2008. Reynslan hefur sýnt hvað hann hafði rangt fyrir sér.Nauðsynlegt samband Fyrir nokkrum vikum birtist opinberlega tillaga framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins að reglugerð um svonefnt bankasamband Evrópu. Átökin um efni hennar eru hörð. Hún er lögð fram vegna þess að nauðsyn brýtur lög. Efni hennar hefði eitt sinn verið talið óhugsandi en ekki lengur. Og efni hennar setur stöðu Íslands haustið 2008 í nýtt ljós. Burðarvirkið er sameiginlegt evrópskt innistæðutryggingakerfi og bankaeftirlit, hratt inngrip í banka, skjót gjaldþrotameðferð banka, nákvæm fyrirmæli um samstarf þvert yfir landamæri og víðtækt hlutverk Seðlabanka Evrópu til að stjórna neyðarviðbrögðum. Bankasamband Evrópu yrði hluti af innri markaði Evrópusambandsins sem Ísland bæði var og er hluti af. Í reglugerðinni segir að núverandi stjórnvöld á innri markaðnum, hvort sem er yfirþjóðleg eða í hverju landi, hafi ekki nægar heimildir til snemmbærs inngrips og skipta á bönkum til að geta tryggt fjármálastöðugleika. Um leið sé ljóst að til þess að ná efnahagsbata verði að viðhalda sameiginlegum innri bankamarkaði og enginn annar kostur í boði en sá að styrkja þennan markað með skýrari leikreglum sem skapa öryggi. Þetta hafi reynst mjög erfitt síðustu ár. Gögn sanni að samruni bankamarkaða í ESB sé að stöðvast. Alþjóðlegar bankasamsteypur ráði stórum hluta markaða ríkja og starfsemi lánastofnana dreifist víða á margslunginn hátt. Engu að síður sé mat á greiðslufærni lánastofnana enn nátengt því ríki þar sem bankasamsteypur og lánastofnanir voru upphaflega settar á fót. Óvissa um sjálfbærni opinberra skulda, hagvaxtarhorfur og lífvænleika lánastofnana myndi vítahring á mörkuðum sem verði að brjótast út úr. Vandi í einu ríki geti hvenær sem er orðið vandi annarra ríkja. Bankar séu í hættu og fjármálastöðugleiki óviss. Eina lausnin sé bankasamband. Eftirlitið verði að vera yfirþjóðlegt svo gerlegt verði að ná sameiginlegum skilningi á styrk bankakerfa um alla Evrópu. Til þess séu þessar nýju reglur að eftirlitsaðilar læri lexíuna frá fjármálakreppu síðustu ára og geti fylgst með mjög flóknum fyrirtækjum með samtengdan rekstur yfir landamæri.Ísland og bankasambandið Segja má að reglugerðin um bankasambandið sprengi hefðbundna hugsun svo upp að aldrei verði aftur snúið. Lýsingin á forsendum og tilgangi reglnanna er eins og atvikalýsing um Íslandskreppuna 2008. Nýju yfirþjóðlegu valdheimildirnar eru upptalning á því sem vantaði þegar Ísland stóð í sporum ríkis á innri markaðnum með fullt frelsi bankafyrirtækja til starfsemi hvar sem var. Kaupþing, Landsbankinn og Glitnir voru bankar sem störfuðu þvert á landamæri og voru hluti af innri bankamarkaði Evrópu. Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins segir í tillögu sinni að reglugerð um Bankasamband Evrópu að valdheimildir skorti til að grípa inn í starfsemi banka á innri markaðnum nógu snemma til að þeir veikleikar þeirra nái aldrei að ógna fjármálastöðugleika. Það sama sögðu þeir embættismenn íslenskra stjórnvalda 2008 sem komu fyrir landsdóm. Ef reglugerðin hefði verið komin til framkvæmda 2008 hefði aldrei orðið Icesave-mál og hinum alþjóðlegu bönkum með uppruna á Íslandi verið sett alþjóðleg mörk miklu fyrr af fullu valdi yfirþjóðlegrar stofnunar. Í þessu ljósi ætti ríkisstjórn Íslands að fagna sérstaklega framkomnum tillögum í ljósi reynslu landsins og leggja áherslu á skilyrðislausan rétt minni ríkja til að verja fjármálastöðugleika sinn eins og Ísland gerði með neyðarlögum. Almenningur beitti sínu afli ítrekað í Icesave-málinu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Er krónan að valda átökum á milli kynslóða? Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Bóf-ar(ion)? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Þetta er ekki allt að koma með fjárlagafrumvarpinu Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Sjá meira
Bráðum verða liðin fjögur ár frá því að Evrópusambandið og aðildarríki innri markaðarins voru fyrst slegin ofsahræðslu við algjört bankahrun. Á leiðtogafundi stærstu Evrópuríkja í París 4. október 2008 náðist ekki samkomulag um samræmdar aðgerðir. Þann 6. október komst Ísland í eldlínu kreppunnar vegna setningar neyðarlaga sem ríkisstjórnir umhverfis okkur brugðust ókvæða við. Allir þekkja framhaldið á Íslandi en í Evrópu varð bankakreppa að ríkisskuldakreppu og svo aftur að háskalegri bankakreppu þannig að valdamestu menn hafa viðurkennt að oftar en einu sinni síðustu misseri hafi litlu munað að ekki yrði allsherjarhrun. Á áðurnefndum leiðtogafundi í París 4. október 2008 vildi Frakkland sameiginlegan bankabjörgunarsjóð Evrópu en Þýskaland svaraði „hvert land fyrir sig". Daginn eftir, sunnudaginn 5. október, gáfu ríkin yfirlýsingar út og suður um tryggingu innistæðna í bönkum en náðu engri sameiginlegri afstöðu.Hvert ríki bjargaði sér. Dæmi þar um er Danmörk sem gaf þessa daga út yfirlýsingu um aukna tryggingu innstæðna. Fyrst nú fyrir nokkrum dögum varð opinbert í Danmörku hversu hætt danska bankakerfið í heild sinni stóð haustið 2008. Þá sýndi danska sjónvarpið DR þjóð sinni hvað í raun gerðist þar í landi fyrir fjórum árum þegar danski efnahags- og viðskiptaráðherrann í þverpólitísku en háleynilegu samráði stýrði björgun Danske Bank á þeirri forsendu að félli sá eini banki myndi allt bankakerfi Danmerkur hrynja. Fulltrúi danskra jafnaðarmanna í samráðinu kallaði björgunina í þætti DR umfangsmestu ríkisábyrgðaryfirlýsingu allra tíma en hún reyndist samt ekki vera nóg. Á síðustu fjórum árum hafa Danir bjargað hverjum bankanum á fætur öðrum með endurteknu opinberu inngripi – svonefndum „bankapökkum" sem bera hver sitt númer.Bankakreppan enn óleyst Bankakreppa Evrópu frá 2008 er enn óleyst. Efnahagsreikningar banka sýna sem bókfærða eign óinnheimtanlegar kröfur sem margítrekuð álagspróf á Evrópuvísu nægja engan veginn til að uppræta. Ríkissjóðirnir hafa bjargað bönkum og reitt sjálfa sig á slig og geta það ekki áfram. Kreppan í heiminum er orðin að „the great recession" eða „niðursveiflunni miklu." Síðasta vor var ástandið frá 2008 komið aftur. Heimsfjölmiðar lýstu viðskiptastríði Evrópuríkja vegna bankastarfsemi yfir landamæri. Hvert ríki varði sjálft sig og samskiptin hrundu vegna fjármagnsflutninga „heim" úr útibúum erlendis, óskýrra marka á bankaeftirliti milli ríkja og óvissu um innistæðutryggingar. Það ástand þekkir enginn betur en Íslendingar. Gordon Brown þakkaði sjálfum sér að hafa bjargað heiminum 2008. Reynslan hefur sýnt hvað hann hafði rangt fyrir sér.Nauðsynlegt samband Fyrir nokkrum vikum birtist opinberlega tillaga framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins að reglugerð um svonefnt bankasamband Evrópu. Átökin um efni hennar eru hörð. Hún er lögð fram vegna þess að nauðsyn brýtur lög. Efni hennar hefði eitt sinn verið talið óhugsandi en ekki lengur. Og efni hennar setur stöðu Íslands haustið 2008 í nýtt ljós. Burðarvirkið er sameiginlegt evrópskt innistæðutryggingakerfi og bankaeftirlit, hratt inngrip í banka, skjót gjaldþrotameðferð banka, nákvæm fyrirmæli um samstarf þvert yfir landamæri og víðtækt hlutverk Seðlabanka Evrópu til að stjórna neyðarviðbrögðum. Bankasamband Evrópu yrði hluti af innri markaði Evrópusambandsins sem Ísland bæði var og er hluti af. Í reglugerðinni segir að núverandi stjórnvöld á innri markaðnum, hvort sem er yfirþjóðleg eða í hverju landi, hafi ekki nægar heimildir til snemmbærs inngrips og skipta á bönkum til að geta tryggt fjármálastöðugleika. Um leið sé ljóst að til þess að ná efnahagsbata verði að viðhalda sameiginlegum innri bankamarkaði og enginn annar kostur í boði en sá að styrkja þennan markað með skýrari leikreglum sem skapa öryggi. Þetta hafi reynst mjög erfitt síðustu ár. Gögn sanni að samruni bankamarkaða í ESB sé að stöðvast. Alþjóðlegar bankasamsteypur ráði stórum hluta markaða ríkja og starfsemi lánastofnana dreifist víða á margslunginn hátt. Engu að síður sé mat á greiðslufærni lánastofnana enn nátengt því ríki þar sem bankasamsteypur og lánastofnanir voru upphaflega settar á fót. Óvissa um sjálfbærni opinberra skulda, hagvaxtarhorfur og lífvænleika lánastofnana myndi vítahring á mörkuðum sem verði að brjótast út úr. Vandi í einu ríki geti hvenær sem er orðið vandi annarra ríkja. Bankar séu í hættu og fjármálastöðugleiki óviss. Eina lausnin sé bankasamband. Eftirlitið verði að vera yfirþjóðlegt svo gerlegt verði að ná sameiginlegum skilningi á styrk bankakerfa um alla Evrópu. Til þess séu þessar nýju reglur að eftirlitsaðilar læri lexíuna frá fjármálakreppu síðustu ára og geti fylgst með mjög flóknum fyrirtækjum með samtengdan rekstur yfir landamæri.Ísland og bankasambandið Segja má að reglugerðin um bankasambandið sprengi hefðbundna hugsun svo upp að aldrei verði aftur snúið. Lýsingin á forsendum og tilgangi reglnanna er eins og atvikalýsing um Íslandskreppuna 2008. Nýju yfirþjóðlegu valdheimildirnar eru upptalning á því sem vantaði þegar Ísland stóð í sporum ríkis á innri markaðnum með fullt frelsi bankafyrirtækja til starfsemi hvar sem var. Kaupþing, Landsbankinn og Glitnir voru bankar sem störfuðu þvert á landamæri og voru hluti af innri bankamarkaði Evrópu. Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins segir í tillögu sinni að reglugerð um Bankasamband Evrópu að valdheimildir skorti til að grípa inn í starfsemi banka á innri markaðnum nógu snemma til að þeir veikleikar þeirra nái aldrei að ógna fjármálastöðugleika. Það sama sögðu þeir embættismenn íslenskra stjórnvalda 2008 sem komu fyrir landsdóm. Ef reglugerðin hefði verið komin til framkvæmda 2008 hefði aldrei orðið Icesave-mál og hinum alþjóðlegu bönkum með uppruna á Íslandi verið sett alþjóðleg mörk miklu fyrr af fullu valdi yfirþjóðlegrar stofnunar. Í þessu ljósi ætti ríkisstjórn Íslands að fagna sérstaklega framkomnum tillögum í ljósi reynslu landsins og leggja áherslu á skilyrðislausan rétt minni ríkja til að verja fjármálastöðugleika sinn eins og Ísland gerði með neyðarlögum. Almenningur beitti sínu afli ítrekað í Icesave-málinu.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Varhugaverð þróun í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Guðrún Margrét Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun