Hetjur kastljóssins Sif Sigmarsdóttir skrifar 16. janúar 2013 06:00 „Svo virðist sem starfstitli mínum hafi verið ruglað saman við eitthvað annað – það má segja að ég sé fórnarlamb fávisku.“ Yvette Cloete, barnalækni frá Newport í Bretlandi, var heldur betur brugðið þegar hún kom heim úr vinnunni dag einn í ágúst árið 2000. Á útidyrahurð hennar hafði verið spreyjað stórum stöfum orðið „paedo“ eða barnaníðingur. Nokkrum vikum fyrr hafði dagblaðið News of the World hafið „krossferð“ gegn barnaníðingum og meðal annars birt opinberlega nöfn og heimilisföng 49 dæmdra brotamanna. Almenningi var heitt í hamsi, svo heitt að einhverjir nágrannar Yvette rugluðust á enska orðinu „paedophile“, sem þýðir barnaníðingur, og orðinu „paediatrician“, sem þýðir barnalæknir.Pottur brotinn Flestir voru vafalaust slegnir óhug sem fylgdust með umfjöllun Kastljóss síðustu viku um barnaníðinginn Karl Vigni Þorsteinsson og hálfrar aldar brotaferil hans. Glæpirnir gerast ekki mikið hrottalegri, meira mannskemmandi, en slík misnotkun á börnum og unglingum. Mál Karls Vignis minnir um margt á mál þjóðþekkts skemmtikrafts í Bretlandi sem kom upp í október á síðasta ári og hefur verið í deiglunni þar í landi síðan. Jimmy Savile lést árið 2011, 84 ára að aldri. Hann var þekktur fyrir störf í útvarpi og sjónvarpi þar sem hann starfaði meðal annars við dagskrárgerð fyrir börn og unglinga. Tæpu ári eftir að hann lést bárust fréttir af meintum kynferðisafbrotum hans gegn börnum. Í kjölfarið var sem flóðgátt brysti. Lögreglu bárust hundruð tilkynninga um meinta misnotkun Saviles á börnum sem virtist, eins og í tilfelli Karls Vignis, hafa komist upp með athæfið í meira en hálfa öld. Síðastliðinn föstudag var gefin út skýrsla um málið sem unnin var af bresku lögreglunni og breskum barnaverndarsamtökum. Rannsókn á kynferðisbrotum Jimmys Savile hefur leitt í ljós að víða er pottur brotinn þegar kemur að því að taka á kynferðisbrotum gegn börnum í Bretlandi. Að sama skapi hefur umfjöllun Kastljóss svipt hulunni af sambærilegri brotalöm hér á landi.Varlega í sakirnar Ærandi þögn virðist vera gegnumgangandi þema þegar kemur að brotum bæði Saviles og Karls Vignis. Það voru margir sem vissu en flestir þögðu. Samkvæmt umfjöllun Kastljóss var Karl Vignir rekinn úr starfi að minnsta kosti fjórum sinnum þegar grunur lék á að hann misnotaði ungmenni á vinnustaðnum. Enginn yfirmanna hans virðist hins vegar hafa haft samband við lögreglu. Þau fórnarlamba hans sem hugðust leita réttar síns komu síðan að lokuðum dyrum í réttarkerfinu því brotin voru í flestum tilfellum fyrnd. Í kjölfar umfjöllunar Kastljóss um Karl Vigni Þorsteinsson hefur ríkisstjórnin sett saman samráðshóp sem vinna á að bættum viðbrögðum og eftirfylgni vegna kynferðisofbeldis gegn börnum. Því ber að fagna. Formaður hópsins, Ágúst Ólafur Ágústsson, barðist fyrir því er hann sat á þingi fyrir nokkrum árum að kynferðisbrot gegn börnum yrðu gerð ófyrnanleg. Var samþykkt árið 2007 að slíkt skyldi ná til hinna alvarlegri brota. Lögin eru auðvitað ekki afturvirk en í framtíðinni ætti ekki að vera hægt að vísa fórnarlömbum barnaníðinga frá með þeim orðum að of langt sé liðið síðan brotið var á þeim. Mikilvægt er þó við þá vinnu sem er fram undan að farið sé varlega í sakirnar og málið unnið af yfirvegun. Í fjölmiðlum síðustu daga hefur nokkuð borið á umræðu um opinbera gagnagrunna sem til eru í Bandaríkjunum og hafa að geyma nöfn og heimilisföng barnaníðinga og vangaveltum um hvort slíkt kerfi henti á Íslandi. Áður en breska dagblaðið News of the World birti opinberlega lista yfir dæmda barnaníðinga sem varð til þess að barnalæknirinn Yvette Cloete var sökuð um það á útidyrahurðinni sinni að vera „paedo“ grátbáðu forsvarsmenn bresku lögreglunnar blaðið um að gera það ekki. Í Bretlandi er dæmdum kynferðisglæpamönnum skylt að skrá sig hjá lögreglu í þar til gerðan gagnagrunn. Gagnagrunnurinn er hins vegar ekki opinber eins og í Bandaríkjunum. Breska lögreglan var þeirrar skoðunar að uppátækið stefndi börnum í hættu því með því að gera upplýsingar um barnaníðinga opinberar væru meiri líkur á að þeir reyndu að fara huldu höfði í samfélaginu, skiptu um nafn og heimilisfang svo engin leið yrði að fylgjast með þeim. Opinber gagnagrunnur um barnaníðinga getur auk þess ýtt undir múgæsing sem erfitt er að sjá að sé fórnarlömbum slíkra ofbeldismanna til gagns. Í síðustu viku sagði Hrönn Sveinsdóttir, kvikmyndastjóri Bíó Paradísar, frá því hvernig hún hefði á unglingsárum sínum gengið í skrokk á Karli Vigni ásamt vini eftir að þau hittu eitt af fórnarlömbum hans á djamminu. Heift unglinganna er skiljanleg. Hins vegar má efast um að nokkur hafi verið bættari eftir barsmíðarnar.Þagnarmúrinn hruninn Hægt er að grípa til ýmissa aðgerða til að reyna að vernda börn gegn níðingum eins og Jimmy Savile og Karli Vigni – hve árangursríkar þær eru er erfitt að segja til um fyrir fram. Engin þeirra mun þó komast í hálfkvisti við gagnsemi þess mikilsverða framtaks sem fórnarlömb Karls Vignis sýndu er þau stigu fram í kastljósið og sögðu sögu sína. Frásögnum þeirra fylgir sú krafa að á börn sé hlustað, að þau séu tekin trúanleg; þeim fylgir hvatning til annarra sem orðið hafa fyrir slíku ofbeldi að greina frá því og leggja fram kæru gegn gerandanum sé þess kostur. Í Bretlandi hefur tilkynningum um kynferðismisnotkun á börnum snarfjölgað eftir að upp komst um Jimmy Savile. Ekki er ólíklegt að þróunin verði með sama móti hér á landi í kjölfar umræðunnar um Karl Vigni. Þagnarmúrinn er hruninn. Nú er það okkar, samfélagsins alls, að tryggja að hann rísi ekki á nýjan leik. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sif Sigmarsdóttir Mest lesið Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Skoðun Halldór 4. 10. 2025 Halldór Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Sjá meira
„Svo virðist sem starfstitli mínum hafi verið ruglað saman við eitthvað annað – það má segja að ég sé fórnarlamb fávisku.“ Yvette Cloete, barnalækni frá Newport í Bretlandi, var heldur betur brugðið þegar hún kom heim úr vinnunni dag einn í ágúst árið 2000. Á útidyrahurð hennar hafði verið spreyjað stórum stöfum orðið „paedo“ eða barnaníðingur. Nokkrum vikum fyrr hafði dagblaðið News of the World hafið „krossferð“ gegn barnaníðingum og meðal annars birt opinberlega nöfn og heimilisföng 49 dæmdra brotamanna. Almenningi var heitt í hamsi, svo heitt að einhverjir nágrannar Yvette rugluðust á enska orðinu „paedophile“, sem þýðir barnaníðingur, og orðinu „paediatrician“, sem þýðir barnalæknir.Pottur brotinn Flestir voru vafalaust slegnir óhug sem fylgdust með umfjöllun Kastljóss síðustu viku um barnaníðinginn Karl Vigni Þorsteinsson og hálfrar aldar brotaferil hans. Glæpirnir gerast ekki mikið hrottalegri, meira mannskemmandi, en slík misnotkun á börnum og unglingum. Mál Karls Vignis minnir um margt á mál þjóðþekkts skemmtikrafts í Bretlandi sem kom upp í október á síðasta ári og hefur verið í deiglunni þar í landi síðan. Jimmy Savile lést árið 2011, 84 ára að aldri. Hann var þekktur fyrir störf í útvarpi og sjónvarpi þar sem hann starfaði meðal annars við dagskrárgerð fyrir börn og unglinga. Tæpu ári eftir að hann lést bárust fréttir af meintum kynferðisafbrotum hans gegn börnum. Í kjölfarið var sem flóðgátt brysti. Lögreglu bárust hundruð tilkynninga um meinta misnotkun Saviles á börnum sem virtist, eins og í tilfelli Karls Vignis, hafa komist upp með athæfið í meira en hálfa öld. Síðastliðinn föstudag var gefin út skýrsla um málið sem unnin var af bresku lögreglunni og breskum barnaverndarsamtökum. Rannsókn á kynferðisbrotum Jimmys Savile hefur leitt í ljós að víða er pottur brotinn þegar kemur að því að taka á kynferðisbrotum gegn börnum í Bretlandi. Að sama skapi hefur umfjöllun Kastljóss svipt hulunni af sambærilegri brotalöm hér á landi.Varlega í sakirnar Ærandi þögn virðist vera gegnumgangandi þema þegar kemur að brotum bæði Saviles og Karls Vignis. Það voru margir sem vissu en flestir þögðu. Samkvæmt umfjöllun Kastljóss var Karl Vignir rekinn úr starfi að minnsta kosti fjórum sinnum þegar grunur lék á að hann misnotaði ungmenni á vinnustaðnum. Enginn yfirmanna hans virðist hins vegar hafa haft samband við lögreglu. Þau fórnarlamba hans sem hugðust leita réttar síns komu síðan að lokuðum dyrum í réttarkerfinu því brotin voru í flestum tilfellum fyrnd. Í kjölfar umfjöllunar Kastljóss um Karl Vigni Þorsteinsson hefur ríkisstjórnin sett saman samráðshóp sem vinna á að bættum viðbrögðum og eftirfylgni vegna kynferðisofbeldis gegn börnum. Því ber að fagna. Formaður hópsins, Ágúst Ólafur Ágústsson, barðist fyrir því er hann sat á þingi fyrir nokkrum árum að kynferðisbrot gegn börnum yrðu gerð ófyrnanleg. Var samþykkt árið 2007 að slíkt skyldi ná til hinna alvarlegri brota. Lögin eru auðvitað ekki afturvirk en í framtíðinni ætti ekki að vera hægt að vísa fórnarlömbum barnaníðinga frá með þeim orðum að of langt sé liðið síðan brotið var á þeim. Mikilvægt er þó við þá vinnu sem er fram undan að farið sé varlega í sakirnar og málið unnið af yfirvegun. Í fjölmiðlum síðustu daga hefur nokkuð borið á umræðu um opinbera gagnagrunna sem til eru í Bandaríkjunum og hafa að geyma nöfn og heimilisföng barnaníðinga og vangaveltum um hvort slíkt kerfi henti á Íslandi. Áður en breska dagblaðið News of the World birti opinberlega lista yfir dæmda barnaníðinga sem varð til þess að barnalæknirinn Yvette Cloete var sökuð um það á útidyrahurðinni sinni að vera „paedo“ grátbáðu forsvarsmenn bresku lögreglunnar blaðið um að gera það ekki. Í Bretlandi er dæmdum kynferðisglæpamönnum skylt að skrá sig hjá lögreglu í þar til gerðan gagnagrunn. Gagnagrunnurinn er hins vegar ekki opinber eins og í Bandaríkjunum. Breska lögreglan var þeirrar skoðunar að uppátækið stefndi börnum í hættu því með því að gera upplýsingar um barnaníðinga opinberar væru meiri líkur á að þeir reyndu að fara huldu höfði í samfélaginu, skiptu um nafn og heimilisfang svo engin leið yrði að fylgjast með þeim. Opinber gagnagrunnur um barnaníðinga getur auk þess ýtt undir múgæsing sem erfitt er að sjá að sé fórnarlömbum slíkra ofbeldismanna til gagns. Í síðustu viku sagði Hrönn Sveinsdóttir, kvikmyndastjóri Bíó Paradísar, frá því hvernig hún hefði á unglingsárum sínum gengið í skrokk á Karli Vigni ásamt vini eftir að þau hittu eitt af fórnarlömbum hans á djamminu. Heift unglinganna er skiljanleg. Hins vegar má efast um að nokkur hafi verið bættari eftir barsmíðarnar.Þagnarmúrinn hruninn Hægt er að grípa til ýmissa aðgerða til að reyna að vernda börn gegn níðingum eins og Jimmy Savile og Karli Vigni – hve árangursríkar þær eru er erfitt að segja til um fyrir fram. Engin þeirra mun þó komast í hálfkvisti við gagnsemi þess mikilsverða framtaks sem fórnarlömb Karls Vignis sýndu er þau stigu fram í kastljósið og sögðu sögu sína. Frásögnum þeirra fylgir sú krafa að á börn sé hlustað, að þau séu tekin trúanleg; þeim fylgir hvatning til annarra sem orðið hafa fyrir slíku ofbeldi að greina frá því og leggja fram kæru gegn gerandanum sé þess kostur. Í Bretlandi hefur tilkynningum um kynferðismisnotkun á börnum snarfjölgað eftir að upp komst um Jimmy Savile. Ekki er ólíklegt að þróunin verði með sama móti hér á landi í kjölfar umræðunnar um Karl Vigni. Þagnarmúrinn er hruninn. Nú er það okkar, samfélagsins alls, að tryggja að hann rísi ekki á nýjan leik.
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar