Að trúa á ritskoðun Ásta Guðrún Helgadóttir skrifar 2. mars 2013 06:00 Þetta snýst ekki um klám. Þetta snýst um ritskoðun. Fyrir erlendar ríkisstjórnir lítur umræðan út eins og Ísland sé alvarlega að íhuga ritskoðun á internetinu. Við höfum heimildir fyrir því að þessi umræða hafi verið þess valdandi að ríkisstjórnir alræðisríkja hafa tekið upp á því að vitna í að í ljósi þess að Ísland sé að ritskoða sitt internet, þá hljóti nú að vera í lagi að þær ritskoði sitt aðeins meira. Ekkert bendir til þess að íslensk yfirvöld séu hæfari nú en nokkru sinni fyrr til að fara með slíkt ofurvald. Fjörutíu og tveir einstaklingar og stofnanir víðs vegar að úr heiminum skrifuðu undir opið bréf til Ögmundar Jónassonar innanríkisráðherra þar sem hann var hvattur til þess að endurskoða hugmyndir sínar um ritskoðun á netinu. Þar segir meðal annars að með þessum aðgerðum væri íslenska ríkisstjórnin að standa í vegi fyrir aðgengi að upplýsingum, sem væri ekkert annað en alvarleg ritskoðun. „Á internetinu hefur ritskoðun fengið á sig nýja mynd. Það kemur ekki eingöngu í veg fyrir útgáfu, heldur einnig takmarkar það aðgengi fólks að upplýsingum sem það leitast eftir. Í stað þess að þagga niður rödd, þá er niðurstaðan að skerða hvaða upplýsingum fólk hefur aðgang að.“ Þetta hefur vakið athygli erlendis, og meðal annars fjallar The Guardian um bréfið á vef sínum. Þó það virðist vera einföld og aðgengileg leið að ritskoða internetið með miðstýrðum síum er sú hugmynd ýmsum vandkvæðum bundin. Er þar með talið að auðvelt er að komast fram hjá öllum slíkum hindrunum þar sem það er í eðli netsins að upplýsingar geti flætt með margvíslegum hætti milli staða. Einnig á það að vera einn af hornsteinum lýðræðis að almenningur fái að sjá heiminn eins og hann er, án þess að yfirvöld reyni að hafa áhrif þar á. Málið hefur vakið gríðarlega athygli meðal mannréttindafrömuða og tæknigúrúa víðs vegar um heim. Richard Stallman fylgist vel með þróun mála, en hann er einn virtasti frumkvöðull frjáls hugbúnaðar, sem er það sem Google og fleiri tölvurisar byggja sín kerfi á. Einnig má nefna Sunil Abraham, indverskan frumkvöðul sem fór úr tæknigeiranum í mannréttindageirann til að berjast gegn ritskoðun og takmörkunum á internetinu á Indlandi vegna áhyggja af spillingu þar, en Indland er stærsta lýðræðisríki heims. Meðal þeirra sem hafa skrifað undir bréfið má nefna Jillian C. York, sem er yfir tjáningarfrelsismálum hjá Electronic Frontier Foundation, og Laurie Penny, feminíska blaðakonu sem er einn ritstjóra tímaritsins New Statesman. Einnig er Ezra Zuckerman meðal undirskrifenda, en hann er prófessor í fjölmiðla- og félagsfræði við MIT og einn stofnandi Global Voices, sem er netsamfélag sem starfar í þróunarríkjum og alræðisríkjum með það að markmiði að auka tjáningarfrelsi. Rétt er að benda á að klámumræðan er ekki eina ritskoðunarumræðan sem er í gangi á Íslandi. Frumvarp liggur fyrir Alþingi um að banna fjárhættuspil á netinu, bæði með því að koma upp netritskoðun og með því að búa til svartan lista yfir lögaðila sem er óheimilt að stunda viðskipti við – sem er ritskoðun á hagkerfinu og brot á viðskiptafrelsi einstaklinga. Samkvæmt íslensku stjórnarskránni má ritskoðun aldrei í lög leiða, en mælandi þarf hins vegar að bera ábyrgð á orðum sínum og gjörðum fyrir laganna dóm. Þar með er komið í veg fyrir að ríkið geti stundað ritskoðun á efni sem þykir óæskilegt heldur felist úrskurðavaldið hjá dómstólum. Það sem hins vegar er verið að leggja til nú er að ríkið, með hjálp tölvutækninnar, leggi mat á allt upplýsingaflæði um netið og skeri úr um hvað Íslendingar megi sjá og heyra og hvað ekki. Það samræmist hvorki íslenskum lagahefðum né lýðræðislegu lagaumhverfi, þar sem takmörkunin mun ekki fara fyrir dómstóla Íslands. Tjáningarfrelsi í þessu samhengi snýst enn fremur ekki bara um réttinn til að tjá sig, heldur einnig réttinn til að hlusta á aðra og sjá heiminn eins og hann er, hvort sem hann er fallegur eða ljótur eða bara stórfurðulegur. Með því að hindra aðgang að efni á Internetinu er verið að dæma fólk fyrir fram og skerða þessi grunnréttindi. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir hvað felst í því að koma hömlum á internetið og hvaða áhrif það hefur í alþjóðasamhengi. Þegar á hólminn er komið er vert að velta fyrir sér hinni klassísku spurningu, hver á að fylgjast með vaktmönnunum? Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ásta Guðrún Helgadóttir Mest lesið Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir Skoðun Leiðtogi sem nær árangri Birkir Jón Jónsson Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Sjá meira
Þetta snýst ekki um klám. Þetta snýst um ritskoðun. Fyrir erlendar ríkisstjórnir lítur umræðan út eins og Ísland sé alvarlega að íhuga ritskoðun á internetinu. Við höfum heimildir fyrir því að þessi umræða hafi verið þess valdandi að ríkisstjórnir alræðisríkja hafa tekið upp á því að vitna í að í ljósi þess að Ísland sé að ritskoða sitt internet, þá hljóti nú að vera í lagi að þær ritskoði sitt aðeins meira. Ekkert bendir til þess að íslensk yfirvöld séu hæfari nú en nokkru sinni fyrr til að fara með slíkt ofurvald. Fjörutíu og tveir einstaklingar og stofnanir víðs vegar að úr heiminum skrifuðu undir opið bréf til Ögmundar Jónassonar innanríkisráðherra þar sem hann var hvattur til þess að endurskoða hugmyndir sínar um ritskoðun á netinu. Þar segir meðal annars að með þessum aðgerðum væri íslenska ríkisstjórnin að standa í vegi fyrir aðgengi að upplýsingum, sem væri ekkert annað en alvarleg ritskoðun. „Á internetinu hefur ritskoðun fengið á sig nýja mynd. Það kemur ekki eingöngu í veg fyrir útgáfu, heldur einnig takmarkar það aðgengi fólks að upplýsingum sem það leitast eftir. Í stað þess að þagga niður rödd, þá er niðurstaðan að skerða hvaða upplýsingum fólk hefur aðgang að.“ Þetta hefur vakið athygli erlendis, og meðal annars fjallar The Guardian um bréfið á vef sínum. Þó það virðist vera einföld og aðgengileg leið að ritskoða internetið með miðstýrðum síum er sú hugmynd ýmsum vandkvæðum bundin. Er þar með talið að auðvelt er að komast fram hjá öllum slíkum hindrunum þar sem það er í eðli netsins að upplýsingar geti flætt með margvíslegum hætti milli staða. Einnig á það að vera einn af hornsteinum lýðræðis að almenningur fái að sjá heiminn eins og hann er, án þess að yfirvöld reyni að hafa áhrif þar á. Málið hefur vakið gríðarlega athygli meðal mannréttindafrömuða og tæknigúrúa víðs vegar um heim. Richard Stallman fylgist vel með þróun mála, en hann er einn virtasti frumkvöðull frjáls hugbúnaðar, sem er það sem Google og fleiri tölvurisar byggja sín kerfi á. Einnig má nefna Sunil Abraham, indverskan frumkvöðul sem fór úr tæknigeiranum í mannréttindageirann til að berjast gegn ritskoðun og takmörkunum á internetinu á Indlandi vegna áhyggja af spillingu þar, en Indland er stærsta lýðræðisríki heims. Meðal þeirra sem hafa skrifað undir bréfið má nefna Jillian C. York, sem er yfir tjáningarfrelsismálum hjá Electronic Frontier Foundation, og Laurie Penny, feminíska blaðakonu sem er einn ritstjóra tímaritsins New Statesman. Einnig er Ezra Zuckerman meðal undirskrifenda, en hann er prófessor í fjölmiðla- og félagsfræði við MIT og einn stofnandi Global Voices, sem er netsamfélag sem starfar í þróunarríkjum og alræðisríkjum með það að markmiði að auka tjáningarfrelsi. Rétt er að benda á að klámumræðan er ekki eina ritskoðunarumræðan sem er í gangi á Íslandi. Frumvarp liggur fyrir Alþingi um að banna fjárhættuspil á netinu, bæði með því að koma upp netritskoðun og með því að búa til svartan lista yfir lögaðila sem er óheimilt að stunda viðskipti við – sem er ritskoðun á hagkerfinu og brot á viðskiptafrelsi einstaklinga. Samkvæmt íslensku stjórnarskránni má ritskoðun aldrei í lög leiða, en mælandi þarf hins vegar að bera ábyrgð á orðum sínum og gjörðum fyrir laganna dóm. Þar með er komið í veg fyrir að ríkið geti stundað ritskoðun á efni sem þykir óæskilegt heldur felist úrskurðavaldið hjá dómstólum. Það sem hins vegar er verið að leggja til nú er að ríkið, með hjálp tölvutækninnar, leggi mat á allt upplýsingaflæði um netið og skeri úr um hvað Íslendingar megi sjá og heyra og hvað ekki. Það samræmist hvorki íslenskum lagahefðum né lýðræðislegu lagaumhverfi, þar sem takmörkunin mun ekki fara fyrir dómstóla Íslands. Tjáningarfrelsi í þessu samhengi snýst enn fremur ekki bara um réttinn til að tjá sig, heldur einnig réttinn til að hlusta á aðra og sjá heiminn eins og hann er, hvort sem hann er fallegur eða ljótur eða bara stórfurðulegur. Með því að hindra aðgang að efni á Internetinu er verið að dæma fólk fyrir fram og skerða þessi grunnréttindi. Það er mikilvægt að gera sér grein fyrir hvað felst í því að koma hömlum á internetið og hvaða áhrif það hefur í alþjóðasamhengi. Þegar á hólminn er komið er vert að velta fyrir sér hinni klassísku spurningu, hver á að fylgjast með vaktmönnunum?
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar