Fólk lýgur ekki upp á sig ærsladraugum og umskiptingum

Rakel Garðarsdóttir og Steinar Bragi gáfu nýverið út bókina Reimleikar í Reykjavík. Bókin er byggð á viðtölum við lifandi og í sumum tilfellum dána Íslendinga um nokkrar af alræmdustu draugasögum Reykjavíkur.

„Ég hafði lengi safnað að mér draugasögum úr bænum,“ segir Rakel, „eins og hann.“ Hún bendir á Steinar Braga.

„Ég hafði samband við Forlagið, kynnti fyrir þeim hugmynd að bókinni og þau vísuðu mér á Steinar. Við hittumst og fengum miðla í lið með okkur, bönkuðum upp á hér og þar og fundum fleiri sögur. Loks völdum við úr það besta og Steinar Bragi færði í stílinn.“

Fjölmargar ljósmyndir eru í bókinni, bæði nýjar og gamlar, og aftast er kort þar sem byggingarnar eru merktar inn á. „Því er alveg kjörið að fara draugarúnt með fjölskyldunni,“ segir Rakel.

Það rúmast fleira í þessum heimi en brauð og ví-si-ndi!

Þeim finnst báðum draugasögur skemmtilegar og þær höndli alveg áreiðanlega með furður mannsandans.

„Ég treysti líka fólki til þess, alla jafna, að ljúga ekki upp á sig mörgum ærsladraugum og umskiptingum – það er ekki eins og það njóti upphefðar af því. Ég veit líka að skynfæri okkar spanna ekki nema brot af litrófi verunnar, og er ekki bjánalegt að eigra aleinn um miðnæturmyrkrið veifandi vasaljósi, neitandi myrkri? Það rúmast fleira í þessum heimi en brauð og ví-si-ndi!“ segir Steinar Bragi.

En skyldu þessar draugasögur sem þau hafa valið eiga eitthvað sameiginlegt? Skyldi vera einhver rauður þráður, sem gengur í gegnum þær allar? Rakel jánkar því og segir: „Við lögðum upp með að finna nýjar og sem minnst þekktar sögur, og höfðum sem skilyrði að þær hefðu ekki áður verið skrásettar. Sumar rötuðu á pappír með hjálp miðla sem fóru með okkur í byggingarnar. En áherslan var á þær sem féllu vel að lengri söguþræði, væru ekki eintómar atvikalýsingar sem nóg er af í bænum en leiða aldrei að neinu meira – brak í gólfi, dularfull lykt, spilað á píanó þar sem enginn er. Í stað þess að koma okkur upp tæmandi lista af braki bæjarins vildum við persónugera vandann, nálgast furðurnar með upphafi, miðju og endi.“

Bókin verður að þáttum

Ætlunin er að búa svo til þáttaröð úr bókinni – með hvaða sniði verða þættirnir?

Þættirnir verða ansi ólíkir bókinni, segir Rakel sem sýslar með þáttagerðina.

„Stjórnandi þáttarins gengur um götur Reykjavíkur með hinum ýmsum viðmælendum og kynnir fyrir áhorfandanum valdar byggingar sem allar búa yfir draugasögum. Við spjöllum við fólk sem hefur upplifað eitthvað óvenjulegt í byggingunum og blöndum inn í þetta gömlu myndefni. Byggingarnar eru allar þekktar byggingar í Reykjavík og með þessu fær áhorfandinn heima í stofu nýja sýn á Reykjavík og þær fallegu byggingar sem í henni standa en vilja gleymast í hraða dagsins.“

Þau hafa bæði áhuga á frekara samstarfi.

„Draugatrú hefur fylgt okkur Íslendingum afar lengi – en lítið verið tekið saman af sögum nú í seinni tíð,“ segir Rakel,

„Ég er alveg til í að safna fleiri svona frábærum sögum saman, með honum Steinari Braga, áður en allar þessa sögur sem í dag eru munnmælasögur, gleymast að eilífu,“ heldur hún áfram.

„Já, það þarf að klára þetta land,“ segir Steinar, „kíkja á það sem hefur gerst nýlega í eyðibýlum, hellum, gljúfrum, jöklum, ám og á söndunum og fara svo á sjóinn – það er svo margt sokkið og sjórekið. Ég heyrði af þorsktorfu sem gengi aftur í hausnum á forstjóra Samherja, verðum við ekki að skoða það?“ segir Steinar Bragi að lokum.



 

„Núllið í Bankastræti - brot úr Reimleikum í Reykjavík:



Núllið í Bankastræti var opnað 17. júní árið 1930, sama dag og Hótel Borg en með minni viðhöfn. Það var með elstu almenningssalernum Reykjavíkur og fékk nafn sitt af stöðu sinni neðst í Bankastræti, en kannski einnig af dulvitaðri löngun til að breiða yfir óaflátanlega losunarkröfu líkamans. Samkvæmt Sigmund Freud er slíkt yfirklór ávísun á nevrósu.



Árið 2005 var kvennadeild Núllsins lokað en hinum megin götunnar (Stjórnarráðsmegin) var karladeildin gerð samkynja þartil einnig henni var lokað ári síðar. Í aðdraganda lokunarinnar var einn klósettvarðanna með hærri laun en borgarstjórinn, og þarmeð hæstlaunaði starfsmaður borgarinnar, vegna óhóflegs svigrúms til yfirvinnu sem hann ku hafa nýtt sér – að sumra sögn vegna ítrekaðra veikindaleyfa samstarfsmanns hans. Raunar er löng hefð fyrir því að klósettverðir beggja megin götu hafi reynst klókir í viðskiptum; framan af rekstri klósettanna gátu konur nálgast pottaleppa, klukkustrengi og dömubindi sunnanmegin, en karlarnir rakspíra, greiður og smokka norðanmegin.



Með tímanum urðu klósettin subbulegri, þau urðu vinsæl hjá sprautufíklum, sniffurum, hórum, rúnkurum og unglingum, og um helgar, þegar opið var fram á nótt, leitaði fólk af öllum stéttum þangað inn til að halda framhjá mökum sínum eða kasta upp. Eftir að Núllinu var lokað hefur sest að fúi í gólfi og veggjum, flísar fallið af veggjum og brotnað og fólk brotist inn og gengið erinda sinna alls staðar nema í klósettin. Hugmyndir eru uppi um að opna þar myndlistargallerí. Við karlaklósettin, bakatil, má gægjast inn um lítinn glugga og ef lýst er inn um hann með vasaljósi sjást þar rottur og í mildu veðri má greina í þeim tístið.



Hvað varðar reimleika á Núllinu sást þar löngum til eldri manns í rakaraslopp sem talinn var einn af fyrstu klósettvörðunum. Lítið bar á honum en þó settist hann á stól í varðarklefanum, skipti um klósettrúllu, gekk sópandi um gólf og drollaði stundum í gættinni. Í seinni tíð hefur sést til hans neðst í tröppunum þar sem hann gægist upp úr þessu handanlífi sínu og fylgist með fólkinu streyma hjá, svipurinn hvorki tiltakanlega glaður né týndur. Kannski veltir hann því fyrir sér hversu fáir komi nú í heimsókn, eða gáir til veðurs, og kannski er veðrið alltaf jafn grátt. Sjáðu ljósið, maður!“