Er málsókn málið? Bryndís Snæbjörnsdóttir og Friðrik Sigurðsson skrifar 1. september 2015 09:00 Þann 30. júní sl. var kveðinn upp í Héraðsdómi Reykjavíkur dómur þar sem tekist var á um réttmæti þess að neita fötluðum einstaklingi um lögbundna þjónustu á þeim forsendum að fjárheimildir þeirrar opinberu stofnunar sem þjónustuna átti að veita væru uppurnir. Í dómnum var fallist á það með stefnanda að umrædd höfnun á þjónustu væri brot á stjórnarskrárákvörðunarrétti til lágmarksaðstoðar samkvæmt 76. grein stjórnarskrárinnar og gangi sá réttur framar fyrirmælum fjárlaga um greiðslur framlaga til umrædds verkefnis. Þessum dómi ákvað ríkisvaldið að áfrýja ekki til Hæstaréttar heldur una niðurstöðu hans sem réttmætri. Umrædd 76. grein stjórnarskrárinnar fjallar um að öllum sem þess þurfa, meðal annars vegna fötlunar, skuli tryggður í lögum réttur til lágmarksaðstoðar. Á Íslandi eru í gildi lög um málefni fatlaðs fólks sem hafa það að markmiði að tryggja þeim sem undir lögin heyra jafnrétti og sambærileg lífskjör á við aðra. Í sömu lögum er ákvæði um að fatlað fólk skuli eiga kost á félagslegri þjónustu sem geri því kleift að búa á eigin heimili. Jafnframt að fatlað fólk eigi rétt á þjónustu þar sem það kýs að búa. Staðreyndin er hins vegar sú að fatlað fólk þarf oft og tíðum að bíða í fullkominni óvissu í áraraðir eftir því að að fá notið þessarar lágmarksaðstoðar samfélagsins. Á þetta hafa hagsmunasamtök fatlaðs fólk bent margoft í gegnum tíðina. Álit RíkisendurskoðunarRíkisendurskoðun hefur líka tekið þetta mál upp við stjórnvöld. Í skýrslu sinni til Alþingis ágúst 2010 um þjónustu við fatlaða leggur Ríkisendurskoðun áherslu á að þáverandi félags- og tryggingamálaráðuneyti verði að móta reglur um hámarksbiðtíma eftir þjónustu. Í athugasemdum ráðuneytisins við þessari ábendingu kemur fram að ráðuneytið sé sömu skoðunar en fjárheimildir komi í veg fyrir að slík áætlanagerð sé raunhæf. Í eftirfylgniskýrslu sinni til Alþingis frá 2014 ítrekar Ríkisendurskoðun fyrri áherslu um skilgreindan hámarksbiðtíma og þar sem sveitarfélögin hafi nú tekið að sér uppbyggingu þjónustunnar sé það hlutverk núverandi velferðarráðuneytis að hafa eftirlit og fylgja því eftir að sveitarfélög virði hámarksbiðtíma. Landssamtökunum Þroskahjálp er ekki kunnugt um að Alþingi eða velferðarráðuneytið hafi í framhaldi af umræddri eftirfylgniskýrslu brugðist við samkvæmt ábendingu Ríkisendurskoðunar. Samtökin hafa því miður reynt það að ákvæði um lögbundna eftirlitsskyldu velferðarráðherra um að þjónusta, starfsemi og rekstur sveitarfélaga sé í samræmi við markmið laga um málefni fatlaðs fólks er gagnslítið. Meðal annars hafa heilu þjónustusvæðin lagt niður lögbundna þjónustu og borið við skorti á fjármagni án þess að ráðherra hafi með opinberum hætti tekið afstöðu til þess. Það má einnig velta fyrir sér áhugaleysi þingmanna þar sem Ríkisendurskoðun heyrir undir Alþingi. Er það ef til vill svo að samstaða þingmanna með flokkssystkinum sínum á sveitarstjórnastigi sé meiri en samstaða með fötluðu fólki og aðstandendum þeirra? Sænska leiðinMálefni fatlaðs fólks eru um margt komin mun lengra í Svíþjóð en hér á landi, ekki síst réttarstaða fatlaðs fólks til lögbundinnar þjónustu. Þar í landi var árið 2013 sett á laggirnar sjálfstæð eftirlitsstofnun (IVO) með því að fólk fái þá þjónustu sem það á rétt á, til dæmis skv. lögum um stuðning og þjónustu við fatlað fólk (LSS). Í reglum eftirlitsstofnunarinnar er meðal annars að finna ákvæði um að sveitarfélög skuli tilkynna eftirlitsstofnuninni ef einstaklingur sem sótt hefur um þjónustu og á rétt á henni hefur ekki fengið umbeðna þjónustu innan þriggja mánaða. Telji eftirlitsstofnunin að um ósanngjarnan drátt á því að veita viðkomandi þjónustu sé að ræða hefur hún heimild til að höfða bótamál gegn viðkomandi sveitarfélagi fyrir stjórnsýsludómstólum þar í landi. Íslensk stjórnvöld og íslenskir alþingis- og sveitarstjórnamenn eru hér með hvött til að kynna sér starfsemi IVO. Sveitarfélög á Íslandi ættu nú að taka alvarlega þjónustuskyldu sína við fatlað fólk og kalla til þá sem nú eru á biðlista eftir lögbundinni þjónustu og gera með þeim áætlun um hvenær viðkomandi fái fullnægjandi þjónustu. Jafnhliða verður ríkisvaldið að ganga til samninga við sveitarfélög landsins um aukna hlutdeild þeirra í tekjum ríkissjóðs. Verði þetta ekki gert er fyrirséð að fatlað fólk og foreldrar þeirra muni í auknum mæli sækja rétt sinn í gegnum dómstóla. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bryndís Snæbjörnsdóttir Mest lesið Halldór 27.03.2024 Halldór Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Sjá meira
Þann 30. júní sl. var kveðinn upp í Héraðsdómi Reykjavíkur dómur þar sem tekist var á um réttmæti þess að neita fötluðum einstaklingi um lögbundna þjónustu á þeim forsendum að fjárheimildir þeirrar opinberu stofnunar sem þjónustuna átti að veita væru uppurnir. Í dómnum var fallist á það með stefnanda að umrædd höfnun á þjónustu væri brot á stjórnarskrárákvörðunarrétti til lágmarksaðstoðar samkvæmt 76. grein stjórnarskrárinnar og gangi sá réttur framar fyrirmælum fjárlaga um greiðslur framlaga til umrædds verkefnis. Þessum dómi ákvað ríkisvaldið að áfrýja ekki til Hæstaréttar heldur una niðurstöðu hans sem réttmætri. Umrædd 76. grein stjórnarskrárinnar fjallar um að öllum sem þess þurfa, meðal annars vegna fötlunar, skuli tryggður í lögum réttur til lágmarksaðstoðar. Á Íslandi eru í gildi lög um málefni fatlaðs fólks sem hafa það að markmiði að tryggja þeim sem undir lögin heyra jafnrétti og sambærileg lífskjör á við aðra. Í sömu lögum er ákvæði um að fatlað fólk skuli eiga kost á félagslegri þjónustu sem geri því kleift að búa á eigin heimili. Jafnframt að fatlað fólk eigi rétt á þjónustu þar sem það kýs að búa. Staðreyndin er hins vegar sú að fatlað fólk þarf oft og tíðum að bíða í fullkominni óvissu í áraraðir eftir því að að fá notið þessarar lágmarksaðstoðar samfélagsins. Á þetta hafa hagsmunasamtök fatlaðs fólk bent margoft í gegnum tíðina. Álit RíkisendurskoðunarRíkisendurskoðun hefur líka tekið þetta mál upp við stjórnvöld. Í skýrslu sinni til Alþingis ágúst 2010 um þjónustu við fatlaða leggur Ríkisendurskoðun áherslu á að þáverandi félags- og tryggingamálaráðuneyti verði að móta reglur um hámarksbiðtíma eftir þjónustu. Í athugasemdum ráðuneytisins við þessari ábendingu kemur fram að ráðuneytið sé sömu skoðunar en fjárheimildir komi í veg fyrir að slík áætlanagerð sé raunhæf. Í eftirfylgniskýrslu sinni til Alþingis frá 2014 ítrekar Ríkisendurskoðun fyrri áherslu um skilgreindan hámarksbiðtíma og þar sem sveitarfélögin hafi nú tekið að sér uppbyggingu þjónustunnar sé það hlutverk núverandi velferðarráðuneytis að hafa eftirlit og fylgja því eftir að sveitarfélög virði hámarksbiðtíma. Landssamtökunum Þroskahjálp er ekki kunnugt um að Alþingi eða velferðarráðuneytið hafi í framhaldi af umræddri eftirfylgniskýrslu brugðist við samkvæmt ábendingu Ríkisendurskoðunar. Samtökin hafa því miður reynt það að ákvæði um lögbundna eftirlitsskyldu velferðarráðherra um að þjónusta, starfsemi og rekstur sveitarfélaga sé í samræmi við markmið laga um málefni fatlaðs fólks er gagnslítið. Meðal annars hafa heilu þjónustusvæðin lagt niður lögbundna þjónustu og borið við skorti á fjármagni án þess að ráðherra hafi með opinberum hætti tekið afstöðu til þess. Það má einnig velta fyrir sér áhugaleysi þingmanna þar sem Ríkisendurskoðun heyrir undir Alþingi. Er það ef til vill svo að samstaða þingmanna með flokkssystkinum sínum á sveitarstjórnastigi sé meiri en samstaða með fötluðu fólki og aðstandendum þeirra? Sænska leiðinMálefni fatlaðs fólks eru um margt komin mun lengra í Svíþjóð en hér á landi, ekki síst réttarstaða fatlaðs fólks til lögbundinnar þjónustu. Þar í landi var árið 2013 sett á laggirnar sjálfstæð eftirlitsstofnun (IVO) með því að fólk fái þá þjónustu sem það á rétt á, til dæmis skv. lögum um stuðning og þjónustu við fatlað fólk (LSS). Í reglum eftirlitsstofnunarinnar er meðal annars að finna ákvæði um að sveitarfélög skuli tilkynna eftirlitsstofnuninni ef einstaklingur sem sótt hefur um þjónustu og á rétt á henni hefur ekki fengið umbeðna þjónustu innan þriggja mánaða. Telji eftirlitsstofnunin að um ósanngjarnan drátt á því að veita viðkomandi þjónustu sé að ræða hefur hún heimild til að höfða bótamál gegn viðkomandi sveitarfélagi fyrir stjórnsýsludómstólum þar í landi. Íslensk stjórnvöld og íslenskir alþingis- og sveitarstjórnamenn eru hér með hvött til að kynna sér starfsemi IVO. Sveitarfélög á Íslandi ættu nú að taka alvarlega þjónustuskyldu sína við fatlað fólk og kalla til þá sem nú eru á biðlista eftir lögbundinni þjónustu og gera með þeim áætlun um hvenær viðkomandi fái fullnægjandi þjónustu. Jafnhliða verður ríkisvaldið að ganga til samninga við sveitarfélög landsins um aukna hlutdeild þeirra í tekjum ríkissjóðs. Verði þetta ekki gert er fyrirséð að fatlað fólk og foreldrar þeirra muni í auknum mæli sækja rétt sinn í gegnum dómstóla.
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir Skoðun