Merkustu fornleifafundir nýliðins árs Atli Ísleifsson skrifar 1. janúar 2018 09:30 Stórt og áður óþekkt holrúm fannst í Keopspíramídanum í Egyptalandi og þá fannst brak bandaríska herskipsins USS Indianapolis á 5,5 kílómetra dýpi í Kyrrahafi. Mikið var um merka fornleifafundi á nýliðnu ári sem sýnir, svo ekki verði um villst, fram á að sífellt sé verið að endurskoða og endurskrifa mannkynssöguna. Graphic News og fleiri miðlar hafa tekið saman nokkra af merkustu fornleifafundum ársins 2017. Listinn að neðan er að sjálfsögðu á engan hátt tæmandi en þar má sjá nokkra af merkustu fornleifafundunum.Svíþjóð: Kvenkyns stríðsmaður frá víkingaöldFornleifafræðingar sem starfa í víkingaborginni Birka, vestur af sænsku höfuðborginni Stokkhólmi, hafa fundið sannanir fyrir því að stríðsmaður í gröf frá víkingatímanum hafi í raun verið kona. Var notast við lífsýni úr gröfinni til að sýna fram á þetta, en þetta er fyrsta sönnun þess að konur hafi einnig verið stríðsmenn á þessum tíma. Í gröf konunnar var að finna fjöldi vopna, leifar af tveimur hestum, hnefataflmenn og fleira sem bendir til að um háttsettan stríðsmann hafi verið að ræða.Marokkó: Elstu leifar af Homo sapiensElstu leifar sem fundist hafa af Homo sapiens fundust við fornleifauppgröft í Jebel Irhoud í Marokkó í ár. Steingervingarnir eru taldir vera rúmlega 300 þúsund ára – 100 þúsund árum eldri en elstu steingervingar af Homo sapiens sem áður höfðu fundist. Fundurinn gengur gegn fyrri kenningum um að Homo sapiens hafi þróast fyrir um 200 þúsund árum á svæði í austurhluta Afríku sem gengið hefur undir nafninu „vagga mannkyns“.Kyrrahaf: Herskip úr seinna stríðiLeitarmenn á vegum bandaríska auðjöfursins Paul Allen höfðu í ágúst uppi á bandaríska herskipinu USS Indianapolis sem var sökkt af Japönum í júlí 1945. Skipið fannst á 5,5 kílómetra dýpi á hafsvæði í kringum Filippseyjar. USS Indianapolis var á heimleið eftir að hafa siglt með varahluti sem síðar voru notaðir í kjarnorkusprengjunni sem varpað var á Hiroshima í ágúst 1945. Einungis 316 manns af 1.196 um borð lifðu árásina af og er þetta mannskæðasta árás sem bandaríski sjóherinn hefur orðið fyrir.Elsti sólmyrkvinnVísindamenn við Cambridge-háskóla í Bretlandi greindu frá því að sólmyrkvi hafi verið á jörðinni þann 30. október 1207 fyrir Krists burð. Þetta ku vera elsti sólmyrkvinn sem vitað er um, en þeir notuðust við forntexta og stjörnufræði til að komast að þessu.Mexíkó: Höfuðkúputurn AstekaFornleifafræðingar í Mexíkó fundu á árinu höfuðkúputurn frá tímum Asteka nálægt Templo Mayor í Tenochtitlan, sem var höfuðborg Asteka. Turninn samanstendur af rúmlega 650 höfuðkúpum sem hafði verið komið fyrir í kalksteini. Turnum sem þessum var ætlað að hræða Spánverja sem sigldu til vesturheims og náðu síðar borginni á sitt vald árið 1521.Ítalía: Elsta vatnsleiðsla heimsVerkamenn sem vinna að gerð nýrrar neðanjarðarlestarlínu í ítölsku höfuðborginni Róm fundu hluta af því sem talin er vera Aqua Appia, elstu vatnsleiðslu Rómarborgar. Framkvæmdir við vatnsleiðsluna hófust 312 fyrir Krist. Kafli leiðslunnar sem fannst í apríl er 332 metra langur og tveggja metra hár og fannst nálægt hringleikahúsinu Colosseum.Egyptaland: Holrúm í KeopspíramídanumFranskir og japanskir fornleifafræðingar greindu frá því í nóvember að þeir hafi fundið áður óþekkt holrúm í Keopspíramídanum í Egyptalandi. Telja fornleifafræðingarnir að holrúmið sé um þrjátíu metrar að lengd og nokkrir metrar á hæð. Er það að finna fyrir ofan stóra salinn innan í píramídanum. Fornleifafræðingarnir beittu svokallaðri mýeindatækni (e. muography) við rannsóknir sínar, en með henni má kanna þéttleika í stærri mannvirkjum úr steini. Keopspíramídinn var reistur í valdatíð Keops faraós, á árunum 2509 til 2483 fyrir Krist. Keopspíramídinn er 140 metrar á hæð og sá stærsti í Gíza, sem er að finna í útjaðri egypsku höfuðborgarinnar Kaíró.Kanada: Merki um forna búsetu á TriqueteyjuMargt er enn á huldu um búsetu manna í Norður-Ameríku til forna, en í ár fundu fornleifafræðingar merki um búsetu á eyjunni Triquet undan strönd Bresku Kólumbíu, á vesturströnd Kanada. Rannsóknirnar benda til að mikill fjöldi fólks hafi hafist þar við, en aldursgreining á kolum á eynni benda til búsetu þar fyrir um 14 þúsund árum.Suðurskautslandið: Ávaxtakaka ScottVísindamenn sem vinna við endurbætur á elstu byggingunni á Suðurskautslandinu, sem er að finna á Adarehöfða, fundu á árinu ávaxtaköku sem talin er að hafi verið skilin þar eftir af Robert Scott og leiðangursmönnum hans árið 1911. Kakan fannst í niðursuðudós, merkri Huntley & Palmers, og þótti lykt af kökunni og útlit hennar benda til að hún kynni að vera á jaðri þess að vera ætileg. Fornminjar Fréttir ársins 2017 Suðurskautslandið Vísindi Mest lesið „Halló kríp, ég er með slæmar fréttir fyrir þig“ Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Sótt að Snorra vegna framkomu hans og forneskjulegra skoðana Innlent Ástandið ólíðandi í Mjóddinni: „Hvernig upplifun er að mæta á svona salerni?“ Innlent Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Innlent Fordæmir Snorra harðlega og segir hann gamaldags Innlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ Innlent Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innlent Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Fleiri fréttir Vilja gera Úkraínu að tormeltum „stálbroddgelti“ Telja nú að enginn raðsundlaugarkúkari hafi verið á ferð Mátti ekki nota hermenn til löggæslu í Los Angeles „Rússar eru upp á náð Kínverja komnir“ Setja tæpar tvær billjónir í freigátur frá Bretlandi Að minnsta kosti fjórtánhundrað látnir í Afganistan Erfiður mánuður í vændum fyrir Repúblikana Vilja viðurkenna Palestínu en með skilyrðum Leiðtogar Rússlands, Írans og Norður-Kóreu viðstaddir kínverska hersýningu „Þetta er skipulag að fjöldabrottflutningum, markaðssett sem þróunaráætlun“ Talíbanar óska eftir aðstoð alþjóðasamfélagsins Vélmenni hlaðin sprengiefnum rífi niður byggingar Vara við því að Kennedy ógni heilsu landsmanna Baðst afsökunar áður en hann hlaut fangelsisdóm fyrir vörslu barnaníðsefnis Telja Rússa hafa truflað flugvél forseta framkvæmdastjórnar ESB „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Refsivert að leita að ævisögu Navalní á netinu í Rússlandi Dómari stöðvaði flutning fylgdarlausra barna til Gvatemala Rúmlega sex hundruð látnir eftir skjálfta í Afganistan Handtekinn vegna morðsins á þingforsetanum fyrrverandi Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Felldu talsmann hernaðararms Hamas Sár yfir Nóbelnum og rak Modi í faðm Xi Ísland enn friðsælast í sífellt versnandi heimi Ætla að hægja á eða stöðva flæði neyðaraðstoðar Skipagöng ólíklegri eftir að tilboð reyndust of há Maður talinn af eftir jarðfall Reynir að taka fleiri spil úr stokki þingsins Hleypa fulltrúum Palestínu ekki á allsherjarþingið Sjá meira
Mikið var um merka fornleifafundi á nýliðnu ári sem sýnir, svo ekki verði um villst, fram á að sífellt sé verið að endurskoða og endurskrifa mannkynssöguna. Graphic News og fleiri miðlar hafa tekið saman nokkra af merkustu fornleifafundum ársins 2017. Listinn að neðan er að sjálfsögðu á engan hátt tæmandi en þar má sjá nokkra af merkustu fornleifafundunum.Svíþjóð: Kvenkyns stríðsmaður frá víkingaöldFornleifafræðingar sem starfa í víkingaborginni Birka, vestur af sænsku höfuðborginni Stokkhólmi, hafa fundið sannanir fyrir því að stríðsmaður í gröf frá víkingatímanum hafi í raun verið kona. Var notast við lífsýni úr gröfinni til að sýna fram á þetta, en þetta er fyrsta sönnun þess að konur hafi einnig verið stríðsmenn á þessum tíma. Í gröf konunnar var að finna fjöldi vopna, leifar af tveimur hestum, hnefataflmenn og fleira sem bendir til að um háttsettan stríðsmann hafi verið að ræða.Marokkó: Elstu leifar af Homo sapiensElstu leifar sem fundist hafa af Homo sapiens fundust við fornleifauppgröft í Jebel Irhoud í Marokkó í ár. Steingervingarnir eru taldir vera rúmlega 300 þúsund ára – 100 þúsund árum eldri en elstu steingervingar af Homo sapiens sem áður höfðu fundist. Fundurinn gengur gegn fyrri kenningum um að Homo sapiens hafi þróast fyrir um 200 þúsund árum á svæði í austurhluta Afríku sem gengið hefur undir nafninu „vagga mannkyns“.Kyrrahaf: Herskip úr seinna stríðiLeitarmenn á vegum bandaríska auðjöfursins Paul Allen höfðu í ágúst uppi á bandaríska herskipinu USS Indianapolis sem var sökkt af Japönum í júlí 1945. Skipið fannst á 5,5 kílómetra dýpi á hafsvæði í kringum Filippseyjar. USS Indianapolis var á heimleið eftir að hafa siglt með varahluti sem síðar voru notaðir í kjarnorkusprengjunni sem varpað var á Hiroshima í ágúst 1945. Einungis 316 manns af 1.196 um borð lifðu árásina af og er þetta mannskæðasta árás sem bandaríski sjóherinn hefur orðið fyrir.Elsti sólmyrkvinnVísindamenn við Cambridge-háskóla í Bretlandi greindu frá því að sólmyrkvi hafi verið á jörðinni þann 30. október 1207 fyrir Krists burð. Þetta ku vera elsti sólmyrkvinn sem vitað er um, en þeir notuðust við forntexta og stjörnufræði til að komast að þessu.Mexíkó: Höfuðkúputurn AstekaFornleifafræðingar í Mexíkó fundu á árinu höfuðkúputurn frá tímum Asteka nálægt Templo Mayor í Tenochtitlan, sem var höfuðborg Asteka. Turninn samanstendur af rúmlega 650 höfuðkúpum sem hafði verið komið fyrir í kalksteini. Turnum sem þessum var ætlað að hræða Spánverja sem sigldu til vesturheims og náðu síðar borginni á sitt vald árið 1521.Ítalía: Elsta vatnsleiðsla heimsVerkamenn sem vinna að gerð nýrrar neðanjarðarlestarlínu í ítölsku höfuðborginni Róm fundu hluta af því sem talin er vera Aqua Appia, elstu vatnsleiðslu Rómarborgar. Framkvæmdir við vatnsleiðsluna hófust 312 fyrir Krist. Kafli leiðslunnar sem fannst í apríl er 332 metra langur og tveggja metra hár og fannst nálægt hringleikahúsinu Colosseum.Egyptaland: Holrúm í KeopspíramídanumFranskir og japanskir fornleifafræðingar greindu frá því í nóvember að þeir hafi fundið áður óþekkt holrúm í Keopspíramídanum í Egyptalandi. Telja fornleifafræðingarnir að holrúmið sé um þrjátíu metrar að lengd og nokkrir metrar á hæð. Er það að finna fyrir ofan stóra salinn innan í píramídanum. Fornleifafræðingarnir beittu svokallaðri mýeindatækni (e. muography) við rannsóknir sínar, en með henni má kanna þéttleika í stærri mannvirkjum úr steini. Keopspíramídinn var reistur í valdatíð Keops faraós, á árunum 2509 til 2483 fyrir Krist. Keopspíramídinn er 140 metrar á hæð og sá stærsti í Gíza, sem er að finna í útjaðri egypsku höfuðborgarinnar Kaíró.Kanada: Merki um forna búsetu á TriqueteyjuMargt er enn á huldu um búsetu manna í Norður-Ameríku til forna, en í ár fundu fornleifafræðingar merki um búsetu á eyjunni Triquet undan strönd Bresku Kólumbíu, á vesturströnd Kanada. Rannsóknirnar benda til að mikill fjöldi fólks hafi hafist þar við, en aldursgreining á kolum á eynni benda til búsetu þar fyrir um 14 þúsund árum.Suðurskautslandið: Ávaxtakaka ScottVísindamenn sem vinna við endurbætur á elstu byggingunni á Suðurskautslandinu, sem er að finna á Adarehöfða, fundu á árinu ávaxtaköku sem talin er að hafi verið skilin þar eftir af Robert Scott og leiðangursmönnum hans árið 1911. Kakan fannst í niðursuðudós, merkri Huntley & Palmers, og þótti lykt af kökunni og útlit hennar benda til að hún kynni að vera á jaðri þess að vera ætileg.
Fornminjar Fréttir ársins 2017 Suðurskautslandið Vísindi Mest lesið „Halló kríp, ég er með slæmar fréttir fyrir þig“ Innlent Biskup lætur Rúv heyra það vegna umræðunnar í gær Innlent Sótt að Snorra vegna framkomu hans og forneskjulegra skoðana Innlent Ástandið ólíðandi í Mjóddinni: „Hvernig upplifun er að mæta á svona salerni?“ Innlent Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Innlent Fordæmir Snorra harðlega og segir hann gamaldags Innlent Þriggja mánaða bið eftir greftrun: „Þetta var óbærilegur yfirgangur“ Innlent „Þeir sem eru haldnir fordómum eiga ekki að koma nálægt opinberri stefnumótun“ Innlent Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innlent Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Fleiri fréttir Vilja gera Úkraínu að tormeltum „stálbroddgelti“ Telja nú að enginn raðsundlaugarkúkari hafi verið á ferð Mátti ekki nota hermenn til löggæslu í Los Angeles „Rússar eru upp á náð Kínverja komnir“ Setja tæpar tvær billjónir í freigátur frá Bretlandi Að minnsta kosti fjórtánhundrað látnir í Afganistan Erfiður mánuður í vændum fyrir Repúblikana Vilja viðurkenna Palestínu en með skilyrðum Leiðtogar Rússlands, Írans og Norður-Kóreu viðstaddir kínverska hersýningu „Þetta er skipulag að fjöldabrottflutningum, markaðssett sem þróunaráætlun“ Talíbanar óska eftir aðstoð alþjóðasamfélagsins Vélmenni hlaðin sprengiefnum rífi niður byggingar Vara við því að Kennedy ógni heilsu landsmanna Baðst afsökunar áður en hann hlaut fangelsisdóm fyrir vörslu barnaníðsefnis Telja Rússa hafa truflað flugvél forseta framkvæmdastjórnar ESB „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Refsivert að leita að ævisögu Navalní á netinu í Rússlandi Dómari stöðvaði flutning fylgdarlausra barna til Gvatemala Rúmlega sex hundruð látnir eftir skjálfta í Afganistan Handtekinn vegna morðsins á þingforsetanum fyrrverandi Vilja reisa gervigreindarborgir á rústum Gasa Vilja losna við lífsýni sem tengt var Ásu Felldu talsmann hernaðararms Hamas Sár yfir Nóbelnum og rak Modi í faðm Xi Ísland enn friðsælast í sífellt versnandi heimi Ætla að hægja á eða stöðva flæði neyðaraðstoðar Skipagöng ólíklegri eftir að tilboð reyndust of há Maður talinn af eftir jarðfall Reynir að taka fleiri spil úr stokki þingsins Hleypa fulltrúum Palestínu ekki á allsherjarþingið Sjá meira