Þetta snýst um okkur, ekki ykkur Guðmundur Gunnarsson skrifar 1. desember 2020 11:15 Bannsett fréttin á forsíðu Fréttablaðsins. Hún var sláandi. Sérstaklega fyrir þá sem tengjast þorpum undir bröttum fjallshlíðum. Fréttin fór nefnilega með okkur aftur til Flateyrar. Aftur kominn janúar, blindhríð, snjóflóð, eignatjón, mannbjörg og kraftaverk. Nýtt hættumat Veðurstofunnar staðfestir það sem heimamenn höfðu haldið fram. Byggðunum er ógnað. Fólk er í hættu. Ekki bara á Flateyri, heldur um allt land. Matið staðfestir jafnframt að hættan er talsvert meiri en áður var talið. Hún er yfirvofandi. Viðvarandi. Minnir á sig í hvert skipti sem Veðurstofan gefur út gula viðvörun. Íbúarnir eru í meiri lífshættu en áður var talið. Samfélögin eru mun verr varin en við héldum. Ég sé enga ástæðu til að sykurhúða það sem þessar upplýsingar staðfesta. Við sváfum á verðinum. Vanmátum hættuna. Skildum ekki alvarleikann. Misstum fókus. Samt lögðum við fé til hliðar. Áttum fyrir varnargörðunum, skipulögðum framkvæmdir og reistum einhverja varnargarða. En við svikum áratugagömul loforð um að klára verkefnið. Við gerðum of lítið og við gerðum það of seint. Við urðum kærulaus. Tókum augun af fjallshlíðinni. En ég er ekki að ávarpa eða ásaka stjórnvöld. Ég er að tala við okkur öll. Ég hef nefnilega dregið lærdóm af reynslunni á Flateyri. Flóðið og fólkið kenndi mér margt. Þau kenndu mér auðmýkt og manngæsku. En hvað varnir okkar gegn eyðileggingarmætti náttúrunnar varðar, þá hef ég lært eftirfarandi lexíu: Við erum í eðli okkar skammsýn og sjálfhverf. Við erum oftast bara að velta okkur upp úr nærumhverfi okkar, daglegu amstri og öllu því sem snertir okkur beint frá degi til dags. Ef maður lifir ekki og hrærist í ákveðnu samfélagi þá skilur maður ekki þarfir þess. Þekkir ekki karakterinn. Þetta á við um okkur öll og er ósköp eðlilegt. Ef maður vill hreyfa við einhverju og hafa áhrif þá þarf maður að byrja á sjálfum sér. Velta því fyrir sér hvað maður sjálfur getur gert. Hvernig getur maður minnt á sig? Látið í sér heyra. Í stóra samhenginu, og þegar við erum að tala um stjórn landsins og ákvarðanir um almannahag, þá er það mín reynsla að því lengra sem maður býr frá ákvarðanaborðinu því hærra þarf maður að tala. Því sjaldnar sem hagsmunum manns bregður fyrir á borði stjórnvalda því oftar þarf maður að láta í sér heyra. Þetta er einfaldlega veruleikinn og það er undir okkur sjálfum komið að aðlaga okkur að honum. Landshlutar og bæjarfélög verða að eiga rödd. Ekki bara eitthvað hvísl sem dofnar út við sýslumörkin, heldur rödd sem heyrist. Rödd sem ruggar borgum. Raskar svefni. Sogar til sín athygli og ryðst inn í sjónsvið fólksins við ákvarðanaborðið. Með látum. Uns sú hugsun nær í gegn að svæðið skipti mál. Að við eigum öll rétt á þjónustu og grunnkerfum. Að við eigum öll rétt á því að öryggi okkar sé tryggt. Það er ekki nóg að halda eina þrumuræðu. Röddin þarf að bergmála. Samfellt og markvisst. Já, já, stundum getur líka verið fínt að barma sér. Halla sér aftur og teikna upp ímyndaða óvini. Kenna öðrum um og yppta öxlum. En ef maður vill eitthvað nógu mikið þá þarf maður að berjast fyrir því. Brýna raustina. Finna bassataktinn. Og það er þetta sem landshlutarnir sem liggja lengst frá ákvörðunum þurfa að tileinka sér. Margar ósamstilltar raddir munu aldrei fanga sömu athygli og ein sterk. Og nei, það þarf ekki að sameina sveitarfélög til að tala einni röddu. Það þarf bara að leggja til hliðar innbyrðis þrætur og beina orkunni að stóru málunum. Tala hærra. Ávarpa fleiri. Draga andann djúpt, rétta úr sér, ræskja sig og þruma yfir allt landið. Minna á öryggið, minna á vegina, minna á náttúruna, minna á fólkið, minna á allt. Uns einhver segir: Þú þarna,....já, þú sem stendur þarna aftast.....við heyrum í þér....við erum að hlusta......gjörðu svo vel. Annars gleymumst við. Og það er þá okkur að kenna. Ekki hinum. Ekki öðrum. Okkur. Höfundur er Vestfirðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðmundur Gunnarsson Ísafjarðarbær Almannavarnir Snjóflóð á Flateyri og Suðureyri Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Bannsett fréttin á forsíðu Fréttablaðsins. Hún var sláandi. Sérstaklega fyrir þá sem tengjast þorpum undir bröttum fjallshlíðum. Fréttin fór nefnilega með okkur aftur til Flateyrar. Aftur kominn janúar, blindhríð, snjóflóð, eignatjón, mannbjörg og kraftaverk. Nýtt hættumat Veðurstofunnar staðfestir það sem heimamenn höfðu haldið fram. Byggðunum er ógnað. Fólk er í hættu. Ekki bara á Flateyri, heldur um allt land. Matið staðfestir jafnframt að hættan er talsvert meiri en áður var talið. Hún er yfirvofandi. Viðvarandi. Minnir á sig í hvert skipti sem Veðurstofan gefur út gula viðvörun. Íbúarnir eru í meiri lífshættu en áður var talið. Samfélögin eru mun verr varin en við héldum. Ég sé enga ástæðu til að sykurhúða það sem þessar upplýsingar staðfesta. Við sváfum á verðinum. Vanmátum hættuna. Skildum ekki alvarleikann. Misstum fókus. Samt lögðum við fé til hliðar. Áttum fyrir varnargörðunum, skipulögðum framkvæmdir og reistum einhverja varnargarða. En við svikum áratugagömul loforð um að klára verkefnið. Við gerðum of lítið og við gerðum það of seint. Við urðum kærulaus. Tókum augun af fjallshlíðinni. En ég er ekki að ávarpa eða ásaka stjórnvöld. Ég er að tala við okkur öll. Ég hef nefnilega dregið lærdóm af reynslunni á Flateyri. Flóðið og fólkið kenndi mér margt. Þau kenndu mér auðmýkt og manngæsku. En hvað varnir okkar gegn eyðileggingarmætti náttúrunnar varðar, þá hef ég lært eftirfarandi lexíu: Við erum í eðli okkar skammsýn og sjálfhverf. Við erum oftast bara að velta okkur upp úr nærumhverfi okkar, daglegu amstri og öllu því sem snertir okkur beint frá degi til dags. Ef maður lifir ekki og hrærist í ákveðnu samfélagi þá skilur maður ekki þarfir þess. Þekkir ekki karakterinn. Þetta á við um okkur öll og er ósköp eðlilegt. Ef maður vill hreyfa við einhverju og hafa áhrif þá þarf maður að byrja á sjálfum sér. Velta því fyrir sér hvað maður sjálfur getur gert. Hvernig getur maður minnt á sig? Látið í sér heyra. Í stóra samhenginu, og þegar við erum að tala um stjórn landsins og ákvarðanir um almannahag, þá er það mín reynsla að því lengra sem maður býr frá ákvarðanaborðinu því hærra þarf maður að tala. Því sjaldnar sem hagsmunum manns bregður fyrir á borði stjórnvalda því oftar þarf maður að láta í sér heyra. Þetta er einfaldlega veruleikinn og það er undir okkur sjálfum komið að aðlaga okkur að honum. Landshlutar og bæjarfélög verða að eiga rödd. Ekki bara eitthvað hvísl sem dofnar út við sýslumörkin, heldur rödd sem heyrist. Rödd sem ruggar borgum. Raskar svefni. Sogar til sín athygli og ryðst inn í sjónsvið fólksins við ákvarðanaborðið. Með látum. Uns sú hugsun nær í gegn að svæðið skipti mál. Að við eigum öll rétt á þjónustu og grunnkerfum. Að við eigum öll rétt á því að öryggi okkar sé tryggt. Það er ekki nóg að halda eina þrumuræðu. Röddin þarf að bergmála. Samfellt og markvisst. Já, já, stundum getur líka verið fínt að barma sér. Halla sér aftur og teikna upp ímyndaða óvini. Kenna öðrum um og yppta öxlum. En ef maður vill eitthvað nógu mikið þá þarf maður að berjast fyrir því. Brýna raustina. Finna bassataktinn. Og það er þetta sem landshlutarnir sem liggja lengst frá ákvörðunum þurfa að tileinka sér. Margar ósamstilltar raddir munu aldrei fanga sömu athygli og ein sterk. Og nei, það þarf ekki að sameina sveitarfélög til að tala einni röddu. Það þarf bara að leggja til hliðar innbyrðis þrætur og beina orkunni að stóru málunum. Tala hærra. Ávarpa fleiri. Draga andann djúpt, rétta úr sér, ræskja sig og þruma yfir allt landið. Minna á öryggið, minna á vegina, minna á náttúruna, minna á fólkið, minna á allt. Uns einhver segir: Þú þarna,....já, þú sem stendur þarna aftast.....við heyrum í þér....við erum að hlusta......gjörðu svo vel. Annars gleymumst við. Og það er þá okkur að kenna. Ekki hinum. Ekki öðrum. Okkur. Höfundur er Vestfirðingur.
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun