Væntumþykja til landsins Baldvin Ari Jóhannesson og Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifa 10. desember 2020 17:00 Mikilvægur menningararfur og einsdæmi á heimsvísu Hálendið er landsvæði fullt af menningarminjum svo sem sögum af álfum og huldufólki ásamt þjóðsögum um hetjur, hörkutól og lögleysingja. Sá þáttur virðist þó lítill og ómerkilegur í samanburði við þá stórbrotnu náttúrufegurð sem þar er að finna. Fjallgarðar, eldfjöll, jöklar, háhitasvæði, sjaldgæfar jarðmyndanir og svo mætti lengi telja. Mikilvægt er að skila því áfram í hendur komandi kynslóða og jafnframt tryggja að þær kynslóðir hafi aðgang að því. Óspillt víðerni verða einnig æ sjaldgæfari á heimsvísu. Það sýnir vel sjaldgæfi slíkra jarð- og líffræðisvæða heimsins að Vatnajökulsþjóðgarður er á lista yfir heimsminjar UNESCO. Nokkrar staðreyndir um frumvarpið Í frumvarpinu er kveðið á um að ráðherra beri að setja í reglugerðir 8 nánari ákvæði um framkvæmd lagasetningarinnar. Að auki hefur ráðherra heimild að setja í reglugerðir nánari ákvæði um 9 mismunandi hluti. Þar af er einn þeirra að geta bannað akstur vélknúinna ökutækja á einstökum svæðum. Telja margir að hér sé töluvert mikið vald sett í hendur ráðuneytisins og krefjast frekari dreifstýringu líkt og á sér stað nú með skipulagi þjóðlendanna. Ógnirnar sem nú stafa að hálendinu eru þrenns konar, frekari orkuvinnsla, ágengur ferðamannastraumur og ofbeit fjár. Hálendisþjóðgarður myndi stýra betur ágangi ferðamanna og einnig banna frekari orkuvinnslu á svæðinu að frátöldum þriðja áfanga rammaáætlunnar en sá biti stendur í mörgum umhverfissinnum. Skipulag þjóðlendanna er þó ekki fullnægjandi þegar kemur að stjórnun ferðamanna en hálendisþjóðgarður myndi óneitanlega bæta fræðslu og vöktun á svæðinu með tilkomu landvarða. Hins vegar teljum við að gæta verði að kröfur um leyfisveitingu á ýmsum hlutum verði ekki svo að það virki heftandi á þá sem kjósa að ferðast um svæði þjóðgarðsins. Frumvarpið er ágreiningsmál Ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 styður ekki frumvarpið í núverandi mynd Það eina sem þessi þjóðgarður virðist ganga útá er að friða sem mest svo hægt sé að auglýsa það og að skapa sem flest ríkisstörf í leiðinni án þess að taka raunveruleg skref til náttúruverndar. 6 virkjanir verða mögulegar innan garðsins með tilheyrandi vegavinnu, stíflugerð og lónum. Ráðuneytinu verður gefið gífurlegt vald yfir 30% af landinu. Samkvæmt lagasetningunni fá landverðir heimild til þess að stöðva för fólks um svæðið brjóti það reglur þjóðgarðsins. Það hefur sést mjög vel á Vatnajökulsþjóðgarði að ferðafrelsið hefur átt undir högg að sækja. Afla þarf leyfis vegna allra viðburða í þjóðgarðinum. Heimilt er að krefjast gjalds vegna gistingar í þjóðgarðinum. Gerð skal sérstök grein fyrir öllum vegum þar sem heimilt er að aka innan garðsins. Óheimilt er að reka atvinnutengda starfsemi í Hálendisþjóðgarði án þess að gerður sé tímabundinn samningur um slíka starfsemi. Ekki virðist vera tekið á göllum í stjórnsýslu Vatnajökulsþjóðgarðs sem frumvarpið byggir á. Formaður svæðisráðs vestursvæðis fer til dæmis núna gegn meirihluta áliti eigin svæðisráðs á vettvangi stjórnar og svo virðist sem ekkert í lögum eða reglugerðum komi í veg fyrir það. Þarna er lýðræðið ekki að virka og þetta sýnir að allir nema formaðurinn í hverju svæðisráði eru í rauninni valdalausir ef ágreiningur kemur upp. Sami galli verður áfram til staðar í komandi þjóðgarði. Ungir umhverfissinnar styðja frumvarpið Fyrirkomulag þjóðlendanna einkennist af afskiptaleysi stjórnvalda af allt of mikilvægum svæðum. Við teljum að með tilkomu þjóðgarðs fáum við loksins heilstæðan stjórnunarramma utan um þau verðmæti sem við eigum á hálendi Íslands. Við teljum lagaramma og reglugerðir þjóðgarðsins mega vera flæðandi og breytast með tíð og tíma þegar frekari reynsla fæst á skipulagningu. Vel hefur verið staðið undirbúningi og aðkoma sveitafélaganna að stjórnunar- og verndaráætlun er mikil og til fyrirmyndar. Mikil vinna hefur farið í vinnslu frumvarpsins en vinnan hófst að frumkvæði Sigrúnar Magnúsdóttur ráðherra úr Framsóknarflokknum árið 2016. Hugmyndin hefur tekið miklum breytingum síðan í samráði við ýmsa aðila. Hnökrar í rekstri þjóðgarða líkt og Vatnajökulsþjóðgarðs ber að draga fram og læra af reynslunni. Til framtíðar er rökrétt að eiga heildstæðan ramma og stjórnunar og verndaráætlun utan um svo mikilvægt svæði. Samþykkt þessa frumvarps væri í okkar huga sáttmáli um að standa vörð um viðkvæmasta svæði landsins. Náttúran á að njóta vafans. Hættum skotgrafahernaði við ákvörðun lagasetninga og reglugerða. Umræðan um stjórnun friðlýstra svæða hefur einkennst af andstæðum frá fylkingum sem eiga samt sem áður ótrúlega margt sameiginlegt. Við efumst ekki um það að lang flestir Íslendingar geti sammælst um mikilvægi þess að passa uppá hálendið. Vissulega eru ágreiningsmál og þau þarf að taka fyrir. Hvort sem frumvarpið fer í gegn eða ekki, sem er algjörlega í höndum þingmanna, er mikilvægt að raddir unga fólksins fái að heyrast. Framtíð hálendisins er málefni sem viðkemur ungu fólki hvað mest þar sem það kemur til með að erfa landið. Þau svæði sem fórnað er fyrir skammtíma-gróða eru svæði sem komandi kynslóðir missa af því að kynnast og verða að sætta sig við að lesa einungis um í bókmenntum. Ungir umhverfissinnar og ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 koma til með að skila sitthvorri umsögninni um frumvarp umhverfisráðherra, báðar umsagnirnar bera með sér væntumþykju til landsins. Greinin er skrifuð af formanni Ungra umhverfissinna Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur og formanni Ungliðanefndar 4x4 flokksins Baldvini Ara Jóhannessyni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þjóðgarðar Umhverfismál Hálendisþjóðgarður Mest lesið Kjöt og krabbamein Hulda María Einarsdóttir,Jórunn Atladóttir,Sigurdís Haraldsdóttir Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir Skoðun Rektorskjör HÍ Soffía Auður Birgisdóttir Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt Skoðun Stóra klúður Íslands í raforkumálum Þorgerður María Þorbjarnardóttir Skoðun Evrópusambandið og upplýsingalæsi Ægir Örn Arnarson Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir Skoðun Hagsmunir háskólanema í rektorskjöri Kolbrún Þ. Pálsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Jarðhiti jafnar leikinn Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Skipbrot Reykjavíkurborgar Davíð J. Arngrímsson skrifar Skoðun Stóra klúður Íslands í raforkumálum Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Hvað geta ungmenni gert fyrir jörðina? Matthildur Þóra Skúladóttir,Guðmundur Ingi Valgeirsson skrifar Skoðun Fjarkönnun og sjálfstæði þjóðar Karl Arnar Arnarson skrifar Skoðun Virðisaukaskattur og sveitarfélög – ekki er allt sem sýnist Helgi Már Jósepsson,Tina Paic skrifar Skoðun Græðgin, vísindin og spilakassarnir Kristján Jónasson,Alma Hafsteinsdóttir,Steinn Guðmundsson,Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Kjöt og krabbamein Hulda María Einarsdóttir,Jórunn Atladóttir,Sigurdís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Rektorskjör HÍ Soffía Auður Birgisdóttir skrifar Skoðun Hagsmunir háskólanema í rektorskjöri Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Evrópusambandið og upplýsingalæsi Ægir Örn Arnarson skrifar Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Silja Bára - öflugur málsvari sjálfbærni og loftslagsmála Íris Lind Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju veljum við Silju Báru? Auður Birna Stefánsdóttir,Pia Hansson skrifar Skoðun Við erum ekki Rússland Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Er ný ESB-langavitleysa íslenzkrar ríkisstjórnar í uppsiglingu? Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Ríkisábyrgð á 1.490 milljarða króna? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Hver reif kjaft við hvern? Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kjósum opnara grunnnám Toby Erik Wikström skrifar Skoðun Magnús Karl er hæfastur rektorsframbjóðenda Ástráður Eysteinsson skrifar Skoðun Betri starfsaðstæður og skilvirkari háskóli Silja Bára Ómarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar Skoðun Allt fyrir samansúrrað pólitískt og peningalegt vald? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Vopnakaup íslenska ráðamanna Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Samstaðan er óstöðvandi afl Helga Þórey Júlíudóttir skrifar Sjá meira
Mikilvægur menningararfur og einsdæmi á heimsvísu Hálendið er landsvæði fullt af menningarminjum svo sem sögum af álfum og huldufólki ásamt þjóðsögum um hetjur, hörkutól og lögleysingja. Sá þáttur virðist þó lítill og ómerkilegur í samanburði við þá stórbrotnu náttúrufegurð sem þar er að finna. Fjallgarðar, eldfjöll, jöklar, háhitasvæði, sjaldgæfar jarðmyndanir og svo mætti lengi telja. Mikilvægt er að skila því áfram í hendur komandi kynslóða og jafnframt tryggja að þær kynslóðir hafi aðgang að því. Óspillt víðerni verða einnig æ sjaldgæfari á heimsvísu. Það sýnir vel sjaldgæfi slíkra jarð- og líffræðisvæða heimsins að Vatnajökulsþjóðgarður er á lista yfir heimsminjar UNESCO. Nokkrar staðreyndir um frumvarpið Í frumvarpinu er kveðið á um að ráðherra beri að setja í reglugerðir 8 nánari ákvæði um framkvæmd lagasetningarinnar. Að auki hefur ráðherra heimild að setja í reglugerðir nánari ákvæði um 9 mismunandi hluti. Þar af er einn þeirra að geta bannað akstur vélknúinna ökutækja á einstökum svæðum. Telja margir að hér sé töluvert mikið vald sett í hendur ráðuneytisins og krefjast frekari dreifstýringu líkt og á sér stað nú með skipulagi þjóðlendanna. Ógnirnar sem nú stafa að hálendinu eru þrenns konar, frekari orkuvinnsla, ágengur ferðamannastraumur og ofbeit fjár. Hálendisþjóðgarður myndi stýra betur ágangi ferðamanna og einnig banna frekari orkuvinnslu á svæðinu að frátöldum þriðja áfanga rammaáætlunnar en sá biti stendur í mörgum umhverfissinnum. Skipulag þjóðlendanna er þó ekki fullnægjandi þegar kemur að stjórnun ferðamanna en hálendisþjóðgarður myndi óneitanlega bæta fræðslu og vöktun á svæðinu með tilkomu landvarða. Hins vegar teljum við að gæta verði að kröfur um leyfisveitingu á ýmsum hlutum verði ekki svo að það virki heftandi á þá sem kjósa að ferðast um svæði þjóðgarðsins. Frumvarpið er ágreiningsmál Ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 styður ekki frumvarpið í núverandi mynd Það eina sem þessi þjóðgarður virðist ganga útá er að friða sem mest svo hægt sé að auglýsa það og að skapa sem flest ríkisstörf í leiðinni án þess að taka raunveruleg skref til náttúruverndar. 6 virkjanir verða mögulegar innan garðsins með tilheyrandi vegavinnu, stíflugerð og lónum. Ráðuneytinu verður gefið gífurlegt vald yfir 30% af landinu. Samkvæmt lagasetningunni fá landverðir heimild til þess að stöðva för fólks um svæðið brjóti það reglur þjóðgarðsins. Það hefur sést mjög vel á Vatnajökulsþjóðgarði að ferðafrelsið hefur átt undir högg að sækja. Afla þarf leyfis vegna allra viðburða í þjóðgarðinum. Heimilt er að krefjast gjalds vegna gistingar í þjóðgarðinum. Gerð skal sérstök grein fyrir öllum vegum þar sem heimilt er að aka innan garðsins. Óheimilt er að reka atvinnutengda starfsemi í Hálendisþjóðgarði án þess að gerður sé tímabundinn samningur um slíka starfsemi. Ekki virðist vera tekið á göllum í stjórnsýslu Vatnajökulsþjóðgarðs sem frumvarpið byggir á. Formaður svæðisráðs vestursvæðis fer til dæmis núna gegn meirihluta áliti eigin svæðisráðs á vettvangi stjórnar og svo virðist sem ekkert í lögum eða reglugerðum komi í veg fyrir það. Þarna er lýðræðið ekki að virka og þetta sýnir að allir nema formaðurinn í hverju svæðisráði eru í rauninni valdalausir ef ágreiningur kemur upp. Sami galli verður áfram til staðar í komandi þjóðgarði. Ungir umhverfissinnar styðja frumvarpið Fyrirkomulag þjóðlendanna einkennist af afskiptaleysi stjórnvalda af allt of mikilvægum svæðum. Við teljum að með tilkomu þjóðgarðs fáum við loksins heilstæðan stjórnunarramma utan um þau verðmæti sem við eigum á hálendi Íslands. Við teljum lagaramma og reglugerðir þjóðgarðsins mega vera flæðandi og breytast með tíð og tíma þegar frekari reynsla fæst á skipulagningu. Vel hefur verið staðið undirbúningi og aðkoma sveitafélaganna að stjórnunar- og verndaráætlun er mikil og til fyrirmyndar. Mikil vinna hefur farið í vinnslu frumvarpsins en vinnan hófst að frumkvæði Sigrúnar Magnúsdóttur ráðherra úr Framsóknarflokknum árið 2016. Hugmyndin hefur tekið miklum breytingum síðan í samráði við ýmsa aðila. Hnökrar í rekstri þjóðgarða líkt og Vatnajökulsþjóðgarðs ber að draga fram og læra af reynslunni. Til framtíðar er rökrétt að eiga heildstæðan ramma og stjórnunar og verndaráætlun utan um svo mikilvægt svæði. Samþykkt þessa frumvarps væri í okkar huga sáttmáli um að standa vörð um viðkvæmasta svæði landsins. Náttúran á að njóta vafans. Hættum skotgrafahernaði við ákvörðun lagasetninga og reglugerða. Umræðan um stjórnun friðlýstra svæða hefur einkennst af andstæðum frá fylkingum sem eiga samt sem áður ótrúlega margt sameiginlegt. Við efumst ekki um það að lang flestir Íslendingar geti sammælst um mikilvægi þess að passa uppá hálendið. Vissulega eru ágreiningsmál og þau þarf að taka fyrir. Hvort sem frumvarpið fer í gegn eða ekki, sem er algjörlega í höndum þingmanna, er mikilvægt að raddir unga fólksins fái að heyrast. Framtíð hálendisins er málefni sem viðkemur ungu fólki hvað mest þar sem það kemur til með að erfa landið. Þau svæði sem fórnað er fyrir skammtíma-gróða eru svæði sem komandi kynslóðir missa af því að kynnast og verða að sætta sig við að lesa einungis um í bókmenntum. Ungir umhverfissinnar og ungliðanefnd Ferðaklúbbsins 4x4 koma til með að skila sitthvorri umsögninni um frumvarp umhverfisráðherra, báðar umsagnirnar bera með sér væntumþykju til landsins. Greinin er skrifuð af formanni Ungra umhverfissinna Þorgerði Maríu Þorbjarnardóttur og formanni Ungliðanefndar 4x4 flokksins Baldvini Ara Jóhannessyni.
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun
Skoðun Hvað geta ungmenni gert fyrir jörðina? Matthildur Þóra Skúladóttir,Guðmundur Ingi Valgeirsson skrifar
Skoðun Virðisaukaskattur og sveitarfélög – ekki er allt sem sýnist Helgi Már Jósepsson,Tina Paic skrifar
Skoðun Græðgin, vísindin og spilakassarnir Kristján Jónasson,Alma Hafsteinsdóttir,Steinn Guðmundsson,Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar
Skoðun Björn veit að þekking þrífst í samfélagi, ekki í einangrun Magnea Rut Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Samskipti: Lykillinn að vellíðan og árangri í vinnuumhverfi Ásta Guðrún Guðbrandsdóttir skrifar
Skoðun Sagnaarfur Biblíunnar – Davíð og Golíat, hugrekki og berskjöldun Dr. Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegt samstarf er forsenda öruggra landamæra Jón Pétur Jónsson,Íris Björg Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélag á tímamótum - Silja Bára sem næsti rektor HÍ Berglind Rós Magnúsdóttir skrifar
Skoðun Hvers vegna styð ég Magnús Karl í kjöri til rektors Háskóla Íslands? Ingileif Jónsdóttir skrifar
Kolbrún Pálsdóttir – Öflugur leiðtogi fyrir framtíð Háskóla Íslands Kristín Jónsdóttir,Þórdís Jóna Sigurðardóttir Skoðun