„Öppdeit“ Jón Ármann Steinsson skrifar 6. mars 2021 08:00 Fyrst bið ég forláts á ísl-enskuslettunni hér í fyrirsögninni en ástkæra ylhýra móðurmálið bauð ekki upp á orð með þeim hughrifunum sem ég var að leita að. Með þessu „öppdeiti“ vildi ég reifa það sem hefur gerst frá því Vísir birti grein um sama mál með fyrirsögninni „Hvílir Geirfinnur hér“. Enn er óljóst hvort sú langsótta kenning um Geirfinn standist skoðun og því skauta ég framhjá þeim möguleika hér og kem mér beint að efninu: Í maímánuði 1980 kom lík í humartroll Hásteins ÁR-8 sem var á veiðum við Vestmannaeyjar. Svona líkfundur var ekki einsdæmi. Á sjöunda og áttunda áratugnum fórust tugir sjómanna við Ísland og margir fundust aldrei. Þá hurfu menn sporlaust uppi á landi líka en almenningsálitið virtist stjórna viðbrögðum lögreglu hverju sinni: Ég minni á Geirfinnsmálið þar sem lögreglan leitaði þrotlaust í hraungjótum, húsagörðum, kjöllurum og meira að segja í kirkjugörðum að líkum Geirfinns og Guðmundar. Ekkert fannst og enn er leitað og spekúlerað. Silfurskreytt belti Fyrir austan fjall var lögreglan ekki óvön að taka á móti líkamspörtum úr sjó. Þegar Hásteinn kom til hafnar á Stokkseyri þennan maídag beið Selfosslögreglan á kæjanum og beinin voru tekin í hús. Eitt vakti sérstaka athygli lögreglunnar og það atriði virtist ráða úrslitum um framhaldið. Líkið var með svart leðurbelti skreytt sleginni silfurmynt og stjörnum, og með hringlaga sylgju sem var eftirlíking af einhverskonar hurðalömum. Lögreglan dró þá ályktun að hér væri sennilega um útlending að ræða enda myndi enginn íslendingur klæða sig svona. Þeirra orð, ekki mín. Rannsókn málsins var þar með komin með ásættanlega niðurstöðu - skrifuð var skýrsla, gefið út dánarvottorð, skýrslan og dánarvottorð sett í möppu og mappan upp í hillu. Næsta mál, takk... Vel á minnst, næsta mál. Nokkrum vikum fyrir líkfundinn, á sumardaginn fyrsta 1980, hafði vélbáturinn Jökultindur farist í blíðskaparveðri við Vestmannaeyjar og með honum þrír menn. Það var talið að skipverjar hefðu fest trollið í hraunbotni og ekki getað kúplað spilinu lausu í tæka tíð sem hafi dregið bátinn niður. Lík skipstjórans fannst nokkrum dögum síðar en hinna tveggja var saknað og er enn. Þetta voru tvítugir strákar og það skrítna er að ég þekkti þá báða. Tréstika númer 6 sýnir hvar óþekkti sjómaðurinn hvílir í kirkjugarðinum á Stokkseyri.Jón Ármann Steinsson Tvö óskyld mál? Lögreglan í Vestmannaeyjum var með skipsskaðann á sinni könnu en lögreglan á Selfossi með líkfundinn. Gat verið að þessi tvö embætti hafi ekki borið saman bækur sínar hvort þessir tveir atburðir væru tengdir? Það skildu einungis 3 vikur á milli atburðanna og örfáar sjómílur. Það er einnig undarlegt að hvergi kom nein frétt um líkfundinn, hvorki í blöðum né á ljósvakamiðlum. Mögulega hefði almenningur þá bent lögreglunni á að þarna gætu verið einhver tengsl í milli. Í október 1980, fimm mánuðum eftir líkfundinn, bankar lögreglustjórinn á Selfossi uppá hjá sóknarprestinum á Stokkseyri. Lögreglustjóri hélt á krukku merktri Líkbrennslu Fossvogskirkjugarðs og réttir presti: „Þetta er útlendingurinn sem Hásteinn fékk í trollið í vor. Viltu vera svo vænn að koma honum fyrir í garðinum við tækifæri.“ Presturinn tekur við krukkunni, lögreglustjóri kveður og fer. Tvær jarðarfarir Í nóvembermánuði 1980 sitja tveir tíu ára strákpollar á kirkjugarðsvegg og horfa á prestinn lesa ritningavers yfir leirkrukku syðst í garðinum. Þessi óvenjulega athöfn varð pollunum ógleymanleg enda kærkomin tilbreyting í viðburðasnauðu hversdagslífinu. Þeir vissu ekki á þeim tíma hvað eða hvern var verið að jarða – bara einhverja krukku. Nokkru síðar kom lögreglustjórinn aftur til prestsins, í þetta sinn með fótlegg. „Viltu vera svo vænn að jarða‘ann þennan þegar færi gefst.“ Prestur lagði fótlegginn niður meðfram kistu þá um vorið en ég hef ekki fundið áhorfendur að þeirri jarðarför. Þá fylgdi ekki sögunni hvort þetta hafi verið fótleggur sem hafði gleymst í fyrrnefndri líkbrennslu eða nýtt mál. Þessi samskipti lögreglustjóra og prests kunna að hljóma undarlega en á þessum árum var þetta bara svona. En hver var hann? Óþekkti sjómaðurinn hvílir enn í kirkjugarðinum á Stokkseyri. Ég fann gröfina eftir leiðbeiningum annars strákpollans sem er í dag fimmtugur sjómaður. Af því ég þekkti ekki staðhætti voru þær svona; „Taktu þér stöðu á kirkjutröppunum með bakið í kirkjudyrnar, gakktu í beina línu í átt að sjónum, stoppaðu við kirkjugarðsvegginn, taktu fjögur skref afturábak og líttu niður til hægri. Þar er tréstika og undir henni er grafið duftkerið.“ DNA rannsókn verður aldrei gerð úr þessu af líkið var brennt. Verið er að kanna fyrrnefndar möppur frá Selfosslögreglunni í Þjóðskjalasafninu ef þar skyldi leynast lykillinn að gátunni. Þegar frekari upplýsingar liggja fyrir mun ég birta þær hér og ljósmynd af beltinu ef leyfi fæst. Vonandi verður þannig hægt að ljúka þessari sögu með góðum endi... Höfundur starfar við nýsköpun. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Árborg Guðmundar- og Geirfinnsmálin Mest lesið Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Samkeppnin tryggir hag neytenda Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Við getum gert betur Einar Bárðarson skrifar Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Skoðun Að reikna veiðigjald af raunverulegum aflaverðmætum Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Fréttir af baggavélum og lömbum Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Auglýsingaskrum Landsvirkjunar Stefán Georgsson skrifar Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar Skoðun Takk Trump! Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fíllinn á teikniborði Landsvirkjunar Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tími til að staldra við Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Hvar er fyrirsjáanleikinn, forsætisráðherra? Monika Margrét Stefánsdóttir skrifar Skoðun 25 metrar í Fannborg Hákon Gunnarsson skrifar Skoðun Krossferðir - Íslamófóbía - Palestína Kristján Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Gefum heimild fyrir kyrrð og kærleik Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Frumvarp til ólaga Jón Ásgeir Sigurvinsson skrifar Skoðun Hervirki í höfuðborg - Svefngenglar við stjórnvölinn Örn Sigurðsson skrifar Skoðun „Drifkraftur að óöryggi og óvissu“ Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Klerkaveldi, trú og stjórnmál Sigurður Árni Þórðarson skrifar Sjá meira
Fyrst bið ég forláts á ísl-enskuslettunni hér í fyrirsögninni en ástkæra ylhýra móðurmálið bauð ekki upp á orð með þeim hughrifunum sem ég var að leita að. Með þessu „öppdeiti“ vildi ég reifa það sem hefur gerst frá því Vísir birti grein um sama mál með fyrirsögninni „Hvílir Geirfinnur hér“. Enn er óljóst hvort sú langsótta kenning um Geirfinn standist skoðun og því skauta ég framhjá þeim möguleika hér og kem mér beint að efninu: Í maímánuði 1980 kom lík í humartroll Hásteins ÁR-8 sem var á veiðum við Vestmannaeyjar. Svona líkfundur var ekki einsdæmi. Á sjöunda og áttunda áratugnum fórust tugir sjómanna við Ísland og margir fundust aldrei. Þá hurfu menn sporlaust uppi á landi líka en almenningsálitið virtist stjórna viðbrögðum lögreglu hverju sinni: Ég minni á Geirfinnsmálið þar sem lögreglan leitaði þrotlaust í hraungjótum, húsagörðum, kjöllurum og meira að segja í kirkjugörðum að líkum Geirfinns og Guðmundar. Ekkert fannst og enn er leitað og spekúlerað. Silfurskreytt belti Fyrir austan fjall var lögreglan ekki óvön að taka á móti líkamspörtum úr sjó. Þegar Hásteinn kom til hafnar á Stokkseyri þennan maídag beið Selfosslögreglan á kæjanum og beinin voru tekin í hús. Eitt vakti sérstaka athygli lögreglunnar og það atriði virtist ráða úrslitum um framhaldið. Líkið var með svart leðurbelti skreytt sleginni silfurmynt og stjörnum, og með hringlaga sylgju sem var eftirlíking af einhverskonar hurðalömum. Lögreglan dró þá ályktun að hér væri sennilega um útlending að ræða enda myndi enginn íslendingur klæða sig svona. Þeirra orð, ekki mín. Rannsókn málsins var þar með komin með ásættanlega niðurstöðu - skrifuð var skýrsla, gefið út dánarvottorð, skýrslan og dánarvottorð sett í möppu og mappan upp í hillu. Næsta mál, takk... Vel á minnst, næsta mál. Nokkrum vikum fyrir líkfundinn, á sumardaginn fyrsta 1980, hafði vélbáturinn Jökultindur farist í blíðskaparveðri við Vestmannaeyjar og með honum þrír menn. Það var talið að skipverjar hefðu fest trollið í hraunbotni og ekki getað kúplað spilinu lausu í tæka tíð sem hafi dregið bátinn niður. Lík skipstjórans fannst nokkrum dögum síðar en hinna tveggja var saknað og er enn. Þetta voru tvítugir strákar og það skrítna er að ég þekkti þá báða. Tréstika númer 6 sýnir hvar óþekkti sjómaðurinn hvílir í kirkjugarðinum á Stokkseyri.Jón Ármann Steinsson Tvö óskyld mál? Lögreglan í Vestmannaeyjum var með skipsskaðann á sinni könnu en lögreglan á Selfossi með líkfundinn. Gat verið að þessi tvö embætti hafi ekki borið saman bækur sínar hvort þessir tveir atburðir væru tengdir? Það skildu einungis 3 vikur á milli atburðanna og örfáar sjómílur. Það er einnig undarlegt að hvergi kom nein frétt um líkfundinn, hvorki í blöðum né á ljósvakamiðlum. Mögulega hefði almenningur þá bent lögreglunni á að þarna gætu verið einhver tengsl í milli. Í október 1980, fimm mánuðum eftir líkfundinn, bankar lögreglustjórinn á Selfossi uppá hjá sóknarprestinum á Stokkseyri. Lögreglustjóri hélt á krukku merktri Líkbrennslu Fossvogskirkjugarðs og réttir presti: „Þetta er útlendingurinn sem Hásteinn fékk í trollið í vor. Viltu vera svo vænn að koma honum fyrir í garðinum við tækifæri.“ Presturinn tekur við krukkunni, lögreglustjóri kveður og fer. Tvær jarðarfarir Í nóvembermánuði 1980 sitja tveir tíu ára strákpollar á kirkjugarðsvegg og horfa á prestinn lesa ritningavers yfir leirkrukku syðst í garðinum. Þessi óvenjulega athöfn varð pollunum ógleymanleg enda kærkomin tilbreyting í viðburðasnauðu hversdagslífinu. Þeir vissu ekki á þeim tíma hvað eða hvern var verið að jarða – bara einhverja krukku. Nokkru síðar kom lögreglustjórinn aftur til prestsins, í þetta sinn með fótlegg. „Viltu vera svo vænn að jarða‘ann þennan þegar færi gefst.“ Prestur lagði fótlegginn niður meðfram kistu þá um vorið en ég hef ekki fundið áhorfendur að þeirri jarðarför. Þá fylgdi ekki sögunni hvort þetta hafi verið fótleggur sem hafði gleymst í fyrrnefndri líkbrennslu eða nýtt mál. Þessi samskipti lögreglustjóra og prests kunna að hljóma undarlega en á þessum árum var þetta bara svona. En hver var hann? Óþekkti sjómaðurinn hvílir enn í kirkjugarðinum á Stokkseyri. Ég fann gröfina eftir leiðbeiningum annars strákpollans sem er í dag fimmtugur sjómaður. Af því ég þekkti ekki staðhætti voru þær svona; „Taktu þér stöðu á kirkjutröppunum með bakið í kirkjudyrnar, gakktu í beina línu í átt að sjónum, stoppaðu við kirkjugarðsvegginn, taktu fjögur skref afturábak og líttu niður til hægri. Þar er tréstika og undir henni er grafið duftkerið.“ DNA rannsókn verður aldrei gerð úr þessu af líkið var brennt. Verið er að kanna fyrrnefndar möppur frá Selfosslögreglunni í Þjóðskjalasafninu ef þar skyldi leynast lykillinn að gátunni. Þegar frekari upplýsingar liggja fyrir mun ég birta þær hér og ljósmynd af beltinu ef leyfi fæst. Vonandi verður þannig hægt að ljúka þessari sögu með góðum endi... Höfundur starfar við nýsköpun.
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Öryggi og varnir Íslands Kristrún Frostadóttir,Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir,Inga Sæland skrifar
Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson Skoðun