Hvað er að frétta af framkvæmd tollalaga? Erna Bjarnadóttir skrifar 22. mars 2021 10:02 Fyrir um það bil ári hóf undirrituð athugun á ýmsum málum varðandi tollafgreiðslu landbúnaðarvara. Athyglin beindist sérstaklega að tiltekinni vöru, rifnum osti, sem allt benti til að væri skráð í innflutningsskýrslur sem jurtaostur og því án tolla sem mjólkurostar almennt bera. Var athugasemdum þessa efnis komið á framfæri á vordögum 2020. Til að gera langa sögu stutta var staðfest með bréfi tollgæslustjóra þann 23. júní 2020 að athugasemdirnar væru réttmætar. Orðrétt segir þar þar: „Tollyfirvöld geta staðfest að „Mozzarella pizza mix“ mun, í samræmi við álit starfsmanna framkvæmdastjórnar ESB, verða flokkað í 4. kafla tollskrár en hvorki 19. né 21. kafla.“ Jafnframt felldi fjármálaráðuneytið niður auglýsingu nr. 52/2020 sem gaf innflutningsfyrirtækjum kost á að flytja inn mjólkurost sem „jurtaost“ án nokkurra tolla. Misræmi í upplýsingum um viðskipti Í framhaldsathugun kom enn fremur í ljós að verulegt misræmi var á innflutningsmagni margra landbúnaðarvara til Íslands og tölum um útflutt magn sömu vara til Íslands frá okkar helstu viðskiptalöndum. Þannig var meira flutt út af ýmsum vörum sem bera tolla hingað til lands frá viðskiptalöndum okkar en inn til Íslands. Þetta furðulega misræmi vakti athygli Alþingis og fjármálaráðuneytið hóf skoðun á málinu. Nú liggur fyrir viðurkenning fjármálaráðuneytisins á að ekki sé allt með felldu eins og kemur fram í tveimur minnisblöðum þess sem finna má hér og hér. Það er vitanlega sjálfstætt umhugsunarefni að skjal um þetta mál frá æðstu stjórn ríkisins beri heitið „Auka þarf nákvæmni í skjölun og eftirfylgni tollafgreiðslu vegna innfluttra landbúnaðarafurða“. Um tollafgreiðslu gilda lög þar sem skráning í tollflokka er á ábyrgð innflytjenda. Þar að auki eru til lög um opinber skjalasöfn sem mæla fyrir um söfnun og vörslu skjala sem hið opinbera reisir m.a. ákvarðanatöku sína á, s.s. álagningu tolla. Enn kostulegra er þó þegar stjórnvöld reyna að klóra í bakkann með því að halda því fram að misræmið gangi í „báðar áttir“. Það liggur í augum uppi að sé skráður minni innflutningur í magni í t.d. tollflokk fyrir osta, en fór út frá viðskiptalandinu, hefur farið minna út af jurtaosti frá því viðskiptalandi sem í hlut á og meira af osti í réttum tollflokki. Þetta virkar jú ósköp einfaldlega eins og debet og kredit. Augljós áhrif af réttri framkvæmd Aftur að niðurstöðu tollgæslustjóra frá 23. júní 2020. Ætla mætti að hann hefði komið framkvæmd tollskráningar og innheimtu tolla umsvifalaust í rétt horf eftir að ljóst var að misbrestur hefði orðið á. Svo er þó ekki að sjá þegar upplýsingar um innflutning á svokölluðum jurtaosti (tollskrárnúmer 2106.9068) eru skoðaðar. Þrír mánuðir júní, júlí og ágúst liðu og inn til landsins héldu áfram að flæða tugir tonna af osti sem tollafgreiddur var sem jurtaostur eins og ekkert hefði í skorist. Það var fyrst í september að það tók að draga úr þessu eins og sjá má að meðfylgjandi mynd. Hvað tafði hið opinbera stjórnvald, í þessu tilfelli Skattinn (áður Tollstjóraembættið) í að framfylgja réttri tollflokkun? Hvernig líður rannsókn þeirra mála sem upp komu í kjölfarið? Hvers vegna þarf Alþingi að stíga inn í svona mál og krefjast um það skýrslu Ríkisendurskoðunar, sjá hér Stjórnvöldum ber að framfylgja lögum Lög landsins eru sett af löggjafanum og framkvæmdavaldinu ber að framfylgja þeim. Í því skyni hefur verið komið upp stórum og miklum stofnunum og til þeirra veitt fé til að ráða starfsfólk og kaupa búnað. Jafnframt hafa þær með lögum sérstakar heimildir til að krefja fyrirtæki og einstaklinga um upplýsingar. Það er alvarlegt umhugsunarefni að atburðarás eins og sú sem hér hefur verið lýst geti komið upp. Mikil og jafnvel langvarandi brot á tollalögum virðast hafa átt sér stað. Einkaaðilar eins og hagsmunasamtök bænda benda síðan yfirvaldinu á að hér kunni að vera pottur brotinn. Í stað þess að fagna aðstoðinni bregst yfirvaldið við seint og illa. Nú ári síðar eru enn starfshópar að störfum og Ríkisendurskoðun að taka málið út. Það ríkir því enn óvissa um að þetta mál sé komið í viðunandi farveg. Upplýsingar fást ekki um mikilvæg mál Þann 4. ágúst 2020 beindi ég erindi til Skattsins þar sem óskað var eftir upplýsingum um magntölur fyrir eftirfarandi: Upprunamerktan ost innan þess afmarkaða tollkvóta Annan ost frá ESB löndum innan tollkvóta Ost frá Noregi sem fellur undir tollkvóta fyrir Noreg Ost sem fluttur er inn samkvæmt auglýstum tollkvóta á grundvelli WTO samningsins Annan innfluttan ost sem greiddir eru tollar af samkvæmt gildandi tollskrá Nú sjö mánuðum síðar hefur enn ekkert svar borist. Það á ekki að þurfa að taka það fram að telji Skatturinn að eitthvað annað stjórnvald eigi að svara þessu (sem ég fæ þó ekki komið auga á) ber þeim að áframsenda erindið samkvæmt stjórnsýslulögum. Hvers vegna er ekki hægt að svara fyrirspurn sem þessari þegar hliðstæð tölugögn er hægt að nálgast frá degi til dags í viðskiptalöndum okkar? Hvað tefur málið enn? Í herbúðum bænda er farið að gæta óþreyju vegna þessa máls. Fjármálaráðherra setti í janúar enn einn starfshópinn til starfa í þessu máli sem engar fréttir eru enn af. Þar eru menn líka mest að rannsaka sjálfa sig og hvern annan ef dæma má af samsetningu hópsins. Þar sitja fulltrúi fjármálaráðuneytis sem væntanlega er að spyrja sjálfan sig að því hvers vegna fjármálaráðuneytið varð að fella niður fjögur tollskrárnúmer með auglýsingu nr. 52/2020. Sjálfstæð spurning er hvað er að frétta af innflutningi samkvæmt þessum tollnúmerum þær þrjár vikur sem þau voru í gildi. Fulltrúi Hagstofunnar er væntanlega að spyrja sjálfan sig hvers vegna Hagstofan hafi aldrei reynt að bera tölur um innflutning saman við útflutningstölur viðskiptalandanna og komist þannig að því að ekki væri allt með felldu. Þarna sitja einnig fulltrúar frá Skattinum og atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu en enginn óháður eða utanaðkomandi aðili til að spyrja gagnrýnna spurninga. Í þessu máli hefur verið brotið á mörgum og samkeppnisstaða þeirra sem brotið var á veikst að sama skapi. Áhugavert verður að fylgjast með þegar Samkeppniseftirlitið athugun á þeim samkeppnisbrotum. Þá hefur komið fram að Skatturinn er með ýmis mál þessu tengd til rannsóknar. Aðalmeðferð í einu slíku máli var 19. janúar sl. fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur. Niðurstöðu þess er nú beðið sem og hvað stjórnvöld munu aðhafast áfram í þessu máli. Gríðarlegir hagsmunir eru hér undir og mikilvægt að eyða allri óvissu um þessa framkvæmd. Höfundur er hagfræðingur og verkefnisstjóri hjá Mjólkursamsölunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Erna Bjarnadóttir Skattar og tollar Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Fyrir um það bil ári hóf undirrituð athugun á ýmsum málum varðandi tollafgreiðslu landbúnaðarvara. Athyglin beindist sérstaklega að tiltekinni vöru, rifnum osti, sem allt benti til að væri skráð í innflutningsskýrslur sem jurtaostur og því án tolla sem mjólkurostar almennt bera. Var athugasemdum þessa efnis komið á framfæri á vordögum 2020. Til að gera langa sögu stutta var staðfest með bréfi tollgæslustjóra þann 23. júní 2020 að athugasemdirnar væru réttmætar. Orðrétt segir þar þar: „Tollyfirvöld geta staðfest að „Mozzarella pizza mix“ mun, í samræmi við álit starfsmanna framkvæmdastjórnar ESB, verða flokkað í 4. kafla tollskrár en hvorki 19. né 21. kafla.“ Jafnframt felldi fjármálaráðuneytið niður auglýsingu nr. 52/2020 sem gaf innflutningsfyrirtækjum kost á að flytja inn mjólkurost sem „jurtaost“ án nokkurra tolla. Misræmi í upplýsingum um viðskipti Í framhaldsathugun kom enn fremur í ljós að verulegt misræmi var á innflutningsmagni margra landbúnaðarvara til Íslands og tölum um útflutt magn sömu vara til Íslands frá okkar helstu viðskiptalöndum. Þannig var meira flutt út af ýmsum vörum sem bera tolla hingað til lands frá viðskiptalöndum okkar en inn til Íslands. Þetta furðulega misræmi vakti athygli Alþingis og fjármálaráðuneytið hóf skoðun á málinu. Nú liggur fyrir viðurkenning fjármálaráðuneytisins á að ekki sé allt með felldu eins og kemur fram í tveimur minnisblöðum þess sem finna má hér og hér. Það er vitanlega sjálfstætt umhugsunarefni að skjal um þetta mál frá æðstu stjórn ríkisins beri heitið „Auka þarf nákvæmni í skjölun og eftirfylgni tollafgreiðslu vegna innfluttra landbúnaðarafurða“. Um tollafgreiðslu gilda lög þar sem skráning í tollflokka er á ábyrgð innflytjenda. Þar að auki eru til lög um opinber skjalasöfn sem mæla fyrir um söfnun og vörslu skjala sem hið opinbera reisir m.a. ákvarðanatöku sína á, s.s. álagningu tolla. Enn kostulegra er þó þegar stjórnvöld reyna að klóra í bakkann með því að halda því fram að misræmið gangi í „báðar áttir“. Það liggur í augum uppi að sé skráður minni innflutningur í magni í t.d. tollflokk fyrir osta, en fór út frá viðskiptalandinu, hefur farið minna út af jurtaosti frá því viðskiptalandi sem í hlut á og meira af osti í réttum tollflokki. Þetta virkar jú ósköp einfaldlega eins og debet og kredit. Augljós áhrif af réttri framkvæmd Aftur að niðurstöðu tollgæslustjóra frá 23. júní 2020. Ætla mætti að hann hefði komið framkvæmd tollskráningar og innheimtu tolla umsvifalaust í rétt horf eftir að ljóst var að misbrestur hefði orðið á. Svo er þó ekki að sjá þegar upplýsingar um innflutning á svokölluðum jurtaosti (tollskrárnúmer 2106.9068) eru skoðaðar. Þrír mánuðir júní, júlí og ágúst liðu og inn til landsins héldu áfram að flæða tugir tonna af osti sem tollafgreiddur var sem jurtaostur eins og ekkert hefði í skorist. Það var fyrst í september að það tók að draga úr þessu eins og sjá má að meðfylgjandi mynd. Hvað tafði hið opinbera stjórnvald, í þessu tilfelli Skattinn (áður Tollstjóraembættið) í að framfylgja réttri tollflokkun? Hvernig líður rannsókn þeirra mála sem upp komu í kjölfarið? Hvers vegna þarf Alþingi að stíga inn í svona mál og krefjast um það skýrslu Ríkisendurskoðunar, sjá hér Stjórnvöldum ber að framfylgja lögum Lög landsins eru sett af löggjafanum og framkvæmdavaldinu ber að framfylgja þeim. Í því skyni hefur verið komið upp stórum og miklum stofnunum og til þeirra veitt fé til að ráða starfsfólk og kaupa búnað. Jafnframt hafa þær með lögum sérstakar heimildir til að krefja fyrirtæki og einstaklinga um upplýsingar. Það er alvarlegt umhugsunarefni að atburðarás eins og sú sem hér hefur verið lýst geti komið upp. Mikil og jafnvel langvarandi brot á tollalögum virðast hafa átt sér stað. Einkaaðilar eins og hagsmunasamtök bænda benda síðan yfirvaldinu á að hér kunni að vera pottur brotinn. Í stað þess að fagna aðstoðinni bregst yfirvaldið við seint og illa. Nú ári síðar eru enn starfshópar að störfum og Ríkisendurskoðun að taka málið út. Það ríkir því enn óvissa um að þetta mál sé komið í viðunandi farveg. Upplýsingar fást ekki um mikilvæg mál Þann 4. ágúst 2020 beindi ég erindi til Skattsins þar sem óskað var eftir upplýsingum um magntölur fyrir eftirfarandi: Upprunamerktan ost innan þess afmarkaða tollkvóta Annan ost frá ESB löndum innan tollkvóta Ost frá Noregi sem fellur undir tollkvóta fyrir Noreg Ost sem fluttur er inn samkvæmt auglýstum tollkvóta á grundvelli WTO samningsins Annan innfluttan ost sem greiddir eru tollar af samkvæmt gildandi tollskrá Nú sjö mánuðum síðar hefur enn ekkert svar borist. Það á ekki að þurfa að taka það fram að telji Skatturinn að eitthvað annað stjórnvald eigi að svara þessu (sem ég fæ þó ekki komið auga á) ber þeim að áframsenda erindið samkvæmt stjórnsýslulögum. Hvers vegna er ekki hægt að svara fyrirspurn sem þessari þegar hliðstæð tölugögn er hægt að nálgast frá degi til dags í viðskiptalöndum okkar? Hvað tefur málið enn? Í herbúðum bænda er farið að gæta óþreyju vegna þessa máls. Fjármálaráðherra setti í janúar enn einn starfshópinn til starfa í þessu máli sem engar fréttir eru enn af. Þar eru menn líka mest að rannsaka sjálfa sig og hvern annan ef dæma má af samsetningu hópsins. Þar sitja fulltrúi fjármálaráðuneytis sem væntanlega er að spyrja sjálfan sig að því hvers vegna fjármálaráðuneytið varð að fella niður fjögur tollskrárnúmer með auglýsingu nr. 52/2020. Sjálfstæð spurning er hvað er að frétta af innflutningi samkvæmt þessum tollnúmerum þær þrjár vikur sem þau voru í gildi. Fulltrúi Hagstofunnar er væntanlega að spyrja sjálfan sig hvers vegna Hagstofan hafi aldrei reynt að bera tölur um innflutning saman við útflutningstölur viðskiptalandanna og komist þannig að því að ekki væri allt með felldu. Þarna sitja einnig fulltrúar frá Skattinum og atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu en enginn óháður eða utanaðkomandi aðili til að spyrja gagnrýnna spurninga. Í þessu máli hefur verið brotið á mörgum og samkeppnisstaða þeirra sem brotið var á veikst að sama skapi. Áhugavert verður að fylgjast með þegar Samkeppniseftirlitið athugun á þeim samkeppnisbrotum. Þá hefur komið fram að Skatturinn er með ýmis mál þessu tengd til rannsóknar. Aðalmeðferð í einu slíku máli var 19. janúar sl. fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur. Niðurstöðu þess er nú beðið sem og hvað stjórnvöld munu aðhafast áfram í þessu máli. Gríðarlegir hagsmunir eru hér undir og mikilvægt að eyða allri óvissu um þessa framkvæmd. Höfundur er hagfræðingur og verkefnisstjóri hjá Mjólkursamsölunni.
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun