Skólakerfið og það sem var og það sem er Sara Dögg Svanhildardóttir skrifar 20. apríl 2021 09:31 Við munum öll eftir kennaranum sem við litum sérstaklega mikið upp til eða þeim sem hafði sérstaklega mikil áhrif á líf okkar. Kennaranum sem bjargaði okkur frá slæmum ákvörðunum eða óæskilegri atburðarás. Við munum líka eftir kennaranum sem okkur féll ekkert sérstaklega vel við, þessum sem við áttum ekki skap saman með eða þeim sem voru að kenna námsefni sem náði ekki til okkar. Kennarar geta geta haft töluverð áhrif á líf barna og ungmenna með eldmóði sínum. En það er ekki bara kennarinn sem er svo mikill áhrifavaldur á það hvernig til tekst heilt á litið. Þar er það fyrst og fremst skólakerfið sjálf, umgjörðin sem er sköpuð um námið og allt skólastarfið. Því megum við ekki missa sjónar af skólakerfinu þegar við ræðum menntun barna og ungmenna og færni þeirra til að taka þátt í lífinu. Breytingar í þágu fortíðar Rammann um allt skólastarf finnum við í viðmiðunarstundaskrá. Hún kveður á um hvaða námsgreinar skuli kenna í grunnskólum landsins og í hvað margar klukkustundir grunnskólagönguna á enda. Í farvatninu eru breytingar á þessari viðmiðunarstundaskrá og hefur menntamálaráðherra lagt fram tillögu að breytingu sem þykir umdeild, m.a. meðal kennara. Margir hafa af því áhyggjur að tillögurnar feli í sér minni sveigjanleika og minna frelsi fyrir skóla til að útfæra skipulag skólastarfsins. Ráðherra leggur til að viðmiðunarstundaskrá njörvi enn frekar niður tímafjölda ákveðinna námsgreina á kostnað faglegs frelsis. Ramminn um kennslutilhögun verður því enn þrengri en nú er. Skólastjórnendur og kennarar hafa notað þetta frelsi til að skapa námsumhverfi sem hentar þeim hóp nemenda sem stundar nám í skólanum hverju sinni. Nemendahópar eru fjölbreyttir innan einstakra skóla, milli skóla og milli skólahverfa. Skólarnir þurfa að hafa ráðrúm til að bregðast við þeim fjölbreytileika svo best henti hverjum nemendahóp. Viðmiðunarstundaskrá 21. aldarinnar Við viljum stöðugleika í menntakerfið okkar en um leið ákveðið frelsi. Það má aldrei verða að kerfið festist svo fast í sjálfu sér að það komi í veg fyrir framfarir og styðji ekki við þær breytingar sem er að verða á samfélaginu. Við heyrum ákall um meiri sveigjanleika, meira faglegt frelsi til að skapa og vinna með þau sameiginlegu markmið sem stefnt er að: framúrskarandi menntakerfi þar sem leiðarljósið er nám fyrir alla óháð stétt, stöðu, kyni, fötlun eða annarra þátta. Í viðmiðunarstundarskrá 21. aldarinnar gæti jafnvel verið þörf á nýjum námsgreinum eins og gervigreind nema gengið verði enn lengra og þær ekki skilgreindar nema að hluta og í takt við þá þróun sem á sér stað. Líkt og aðrar þjóðir erum við að ganga í gegnum afar miklar samfélagslegar breytingar sem fylgja fjórðu iðnbyltingunni og stafrænni byltingu. Endurskoðun á viðmiðunarstundaskrá þarf að endurspegla þessar breytingar og líta til þeirra færniþátta sem kallað er eftir. Þar sjáum við megináherslu á samskipti, samvinnu, sköpun og færni til að greina upplýsingar, meta þær og vega til gagns. Við þurfum kjark til að breyta Við verðum að hugsa vítt til þess að allir rúmist innan rammanns en ekki bara sumir. Við verðum líka að bera traust til þeirra sem fylgja ástríðu sinni og gerast kennarar eða skólastjórnendur og gera þeim fært að fara sínar faglegu leiðir. En ekki niðurnjörva allt skólastarf niður á sömu einu ríkisleiðina, þar sem fókusinn er á fjölda mínútna á námsgreinar. Við viljum framúrskarandi skólakerfi sem styður við öll börn og ungmenni með þeim hætti að þau verði sterkir sjálfstæðir einstaklingar sem hafa færni í farteskinu til að ganga lífsins veg. Verða virkir þátttakendur í samfélaginu okkar, gefa af sér og skapa ný tækifæri um leið og við gerum þær kröfur að vera læs á upplýsingar og hafa getu til að greina, meta og vega. Leiðin að því skólastarfi verður að vera á hendi þeirra sem hafa faglegu þekkinguna og hafa menntað sig til þess veigamikla verkefnis. Stjórnvöld þurfa að skapa rétta rammann og vera á tánum við að endurskoða kerfið til að það sé það besta fyrir umhverfi barna okkar hverju sinni. Breytingar á tímum nýrrar iðnbyltingar eru miklar og hraðar. Það sem þótti best, fyrir ekki lengra en áratug síðan, er það ekki lengur. Skólakerfið þarf svigrúm og sveigjanleika til að geta brugðist við þessum nýja veruleika í stað þess að vera bundið í báða skó við að telja mínútur í skólakerfi sem hentaði betur á síðustu öld. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ og Oddviti Garðabæjarlistans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sara Dögg Svanhildardóttir Garðabær Viðreisn Skóla - og menntamál Mest lesið Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson Skoðun Skoðun Skoðun Einu sinni enn Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Skuggahliðar á þéttingu byggðar Þórarinn Hjaltason skrifar Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar Skoðun Jöfn skipting skulda og eigna í sambúð Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Samstaða - afl sem breytir samfélaginu Heiða Björg Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ólögleg veðmálastarfsemi á Íslandi Hákon Skúlason skrifar Skoðun Bætum fleiri stólum við borðið Ingibjörg Lilja Þórmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Pyrrosar sigur Helgi Tómasson skrifar Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar Skoðun Mér var sagt að þegja á meðan fréttatíminn var Haukur Brynjarsson skrifar Skoðun Allt fyrir Brussel og Nató, hitt reddast einhvern veginn Davíð Bergmann skrifar Skoðun Forljót grá hús Hjalti Andrason skrifar Skoðun Líf eftir afplánun Eva Sóley Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Fáni okkar allra Hörður Lárusson skrifar Skoðun Séríslensk hávaxtastefna Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar Skoðun Ég hef… Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Er yfirvöldum alveg sama um fólk á bifhjólum? Njáll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki mamman í hópnum - leiðtoginn í hópnum Katrín Ásta Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Rannsóknarnefnd styrjalda Gunnar Einarsson skrifar Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Sjá meira
Við munum öll eftir kennaranum sem við litum sérstaklega mikið upp til eða þeim sem hafði sérstaklega mikil áhrif á líf okkar. Kennaranum sem bjargaði okkur frá slæmum ákvörðunum eða óæskilegri atburðarás. Við munum líka eftir kennaranum sem okkur féll ekkert sérstaklega vel við, þessum sem við áttum ekki skap saman með eða þeim sem voru að kenna námsefni sem náði ekki til okkar. Kennarar geta geta haft töluverð áhrif á líf barna og ungmenna með eldmóði sínum. En það er ekki bara kennarinn sem er svo mikill áhrifavaldur á það hvernig til tekst heilt á litið. Þar er það fyrst og fremst skólakerfið sjálf, umgjörðin sem er sköpuð um námið og allt skólastarfið. Því megum við ekki missa sjónar af skólakerfinu þegar við ræðum menntun barna og ungmenna og færni þeirra til að taka þátt í lífinu. Breytingar í þágu fortíðar Rammann um allt skólastarf finnum við í viðmiðunarstundaskrá. Hún kveður á um hvaða námsgreinar skuli kenna í grunnskólum landsins og í hvað margar klukkustundir grunnskólagönguna á enda. Í farvatninu eru breytingar á þessari viðmiðunarstundaskrá og hefur menntamálaráðherra lagt fram tillögu að breytingu sem þykir umdeild, m.a. meðal kennara. Margir hafa af því áhyggjur að tillögurnar feli í sér minni sveigjanleika og minna frelsi fyrir skóla til að útfæra skipulag skólastarfsins. Ráðherra leggur til að viðmiðunarstundaskrá njörvi enn frekar niður tímafjölda ákveðinna námsgreina á kostnað faglegs frelsis. Ramminn um kennslutilhögun verður því enn þrengri en nú er. Skólastjórnendur og kennarar hafa notað þetta frelsi til að skapa námsumhverfi sem hentar þeim hóp nemenda sem stundar nám í skólanum hverju sinni. Nemendahópar eru fjölbreyttir innan einstakra skóla, milli skóla og milli skólahverfa. Skólarnir þurfa að hafa ráðrúm til að bregðast við þeim fjölbreytileika svo best henti hverjum nemendahóp. Viðmiðunarstundaskrá 21. aldarinnar Við viljum stöðugleika í menntakerfið okkar en um leið ákveðið frelsi. Það má aldrei verða að kerfið festist svo fast í sjálfu sér að það komi í veg fyrir framfarir og styðji ekki við þær breytingar sem er að verða á samfélaginu. Við heyrum ákall um meiri sveigjanleika, meira faglegt frelsi til að skapa og vinna með þau sameiginlegu markmið sem stefnt er að: framúrskarandi menntakerfi þar sem leiðarljósið er nám fyrir alla óháð stétt, stöðu, kyni, fötlun eða annarra þátta. Í viðmiðunarstundarskrá 21. aldarinnar gæti jafnvel verið þörf á nýjum námsgreinum eins og gervigreind nema gengið verði enn lengra og þær ekki skilgreindar nema að hluta og í takt við þá þróun sem á sér stað. Líkt og aðrar þjóðir erum við að ganga í gegnum afar miklar samfélagslegar breytingar sem fylgja fjórðu iðnbyltingunni og stafrænni byltingu. Endurskoðun á viðmiðunarstundaskrá þarf að endurspegla þessar breytingar og líta til þeirra færniþátta sem kallað er eftir. Þar sjáum við megináherslu á samskipti, samvinnu, sköpun og færni til að greina upplýsingar, meta þær og vega til gagns. Við þurfum kjark til að breyta Við verðum að hugsa vítt til þess að allir rúmist innan rammanns en ekki bara sumir. Við verðum líka að bera traust til þeirra sem fylgja ástríðu sinni og gerast kennarar eða skólastjórnendur og gera þeim fært að fara sínar faglegu leiðir. En ekki niðurnjörva allt skólastarf niður á sömu einu ríkisleiðina, þar sem fókusinn er á fjölda mínútna á námsgreinar. Við viljum framúrskarandi skólakerfi sem styður við öll börn og ungmenni með þeim hætti að þau verði sterkir sjálfstæðir einstaklingar sem hafa færni í farteskinu til að ganga lífsins veg. Verða virkir þátttakendur í samfélaginu okkar, gefa af sér og skapa ný tækifæri um leið og við gerum þær kröfur að vera læs á upplýsingar og hafa getu til að greina, meta og vega. Leiðin að því skólastarfi verður að vera á hendi þeirra sem hafa faglegu þekkinguna og hafa menntað sig til þess veigamikla verkefnis. Stjórnvöld þurfa að skapa rétta rammann og vera á tánum við að endurskoða kerfið til að það sé það besta fyrir umhverfi barna okkar hverju sinni. Breytingar á tímum nýrrar iðnbyltingar eru miklar og hraðar. Það sem þótti best, fyrir ekki lengra en áratug síðan, er það ekki lengur. Skólakerfið þarf svigrúm og sveigjanleika til að geta brugðist við þessum nýja veruleika í stað þess að vera bundið í báða skó við að telja mínútur í skólakerfi sem hentaði betur á síðustu öld. Höfundur er bæjarfulltrúi Viðreisnar í Garðabæ og Oddviti Garðabæjarlistans.
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun
Skoðun Er ofbeldi gagnvart eldri borgurum vandamál á Íslandi? Björn Snæbjörnsson,Sigurður Ágúst Sigurðsson skrifar
Skoðun Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir skrifar
Skoðun Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson skrifar
Skoðun Leikur að lýðræðinu Ása Valdís Árnadóttir,Björn Kristinn Pálmarsson,Smári Bergmann Kolbeinsson skrifar
Skoðun Vísindin geta læknað krabbamein en ekki grænmetissafar og kaffistólpípur Dögg Guðmundsdóttir,Guðrún Nanna Egilsdóttir,Vilborg Kolbrún Vilmundardóttir skrifar
Skoðun Þöggun, hroki og afneitun voru móttökur Samfylkingarinnar til okkar Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Hvers virði er starfsleyfið okkar? Eva Hauksdóttir,Katrín Sigurðardóttir,Laufey Elísabet Gissurardóttir,Steinunn Bergmann,Þóra Leósdóttir Skoðun
Ákall til stjórnvalda - Ekki skattleggja útivist og áhugamál enn frekar Arnar Þór Hafsteinsson Skoðun
Er kominn tími til að loka álverinu á Grundartanga og kísilverinu á Húsavík – fyrir framtíð íslands? Sigvaldi Einarsson Skoðun