Þetta er allt saman hannað Hrund Gunnsteinsdóttur skrifar 21. september 2021 12:31 Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Tíska og hönnun Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Skoðun Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Horfðu í kringum þig. Líttu niður og upp í loft. Ljósastaur eða ljós í lofti, gólfefni, púði í sófa og hurðarop. Flýgur flugvél yfir? Kíktu í vasann eða veskið, sími, lyklar, gleraugu, varalitur... Þetta er allt saman hannað af einhverjum. Nú liggur ljóst fyrir að við þurfum að hanna heiminn upp á nýtt. Núverandi hagkerfi er ekki sjálfbært og við höfum örfá ár til að snúa við ógnvænlegri þróun í hlýnun loftslags og eyðileggingu í lífríkinu. Við þurfum að nýta betur mat og vörur, endurvinna og skapa verðmæti úr rusli, fara í allsherjar hugarfarsbreytingu og orkuskipti úr notkun jarðefnaeldsneyta yfir í endurnýjanlega orku, svo dæmi séu nefnd. Atvinnuskapandi auðlindahringrás Við munum ekki ná umhverfis- og loftslagsmarkmiðum nema við förum úr línulegu hagkerfi yfir í hringrásarhagkerfi. Galdurinn er að hætta hanna vörur sem við hendum og eru skaðlegar vistkerfum jarðar. Með því að skipta yfir í hringrásarhagkerfi, tökum við upp iðnaðarkerfi sem gengur út á að allt sem við hönnum og framleiðum, er endurnýtanlegt, endurnýjanlegt og getur orðið að lokaðri auðlindahringrás. Hringrásarhagkerfið er ekki aðeins gott fyrir vistkerfin, andrúmsloftið og lífríkið, heldur sýnir reynslan að það er atvinnuskapandi, nýtir tækniþróun á uppbyggilegan hátt og er gott fyrir hagsæld. Endurhönnunin er hafin... Heilar þjóðir og landsvæði í Evrópu hafa gert tímasettar aðgerðaráætlanir um að skapa hagkerfi þar sem hönnun ferla, vöru og þjónustu fellur eins og flís við rass við hringrásarhagkerfið. Við eigum ekki slíka heildstæða stefnu hérlendis, en í júní síðastliðnum gaf umhverfis- og auðlindaráðuneytið út skýrslu um stefnu ráðuneytisins í úrgangsmálum, sem ber yfirskriftina Í átt að hringrásarhagkerfi. Aukið fjármagn í hringrás Að auki má nefna að hið opinbera hefur aukið hlutfall styrkja undanfarin misseri sem fara sérstaklega í fjármögnun á hringrásarverkefnum. Á vettvangi Norðurlandanna, Nordic Innovation og Nordic Circular Hotspot, má finna fjölmörg áhugaverð verkefni og fyrirtæki sem vinna að lausnum fyrir hringrásarhagkerfið, auk aukins fjármagns í formi styrkja og fjárfestinga sem beina þeim í þá átt. Hönnunarfyrirtæki að gera góða hluti Á Íslandi eigum við dæmi um mörg áhugaverð og öflug hönnunarfyrirtæki sem vinna að því að þróa sjálfbærar leiðir til að framleiða vörur og reyna að framleiða sem mest hér á landi til að lágmarka vistspor. Hönnunarfyrirtækið Aftur, hefur hannað og framleitt fatnað úr endurunnum textíl síðastliðin 22 ár. Fólk Reykjavík framleiðir íslenskar hönnunarvörur með sjálfbærni, endurnýtingu og hringrásarhagkerfið að markmiði, til dæmis með því að búa til vörur úr vottuðum við og endurnýttu járni. Plastplan er sprotafyrirtæki sem sækir plast vikulega til samstarfsaðila og skilar nákvæmlega sama plasti til baka skömmu síðar í formi nýrra nytjahluta, svo sem ísskeiðar og bakka undir matvæli. Gæði, ending, fullnýting, þróun, staðbundin framleiðsla... Þá má nefna að mörg hönnunarfyrirtæki á Íslandi leggja mikla áherslu á gæði og endingu, staðbundna framleiðslu, þróun nýrra efna úr íslensku hráefni, fullnýtingu afgangsefna, endurnýtingu og sjálfbær efni svo sem; 66°Norður, Farmers Market, Magnea, Kormákur og Skjöldur, As We Grow, Smiðsbúðin, Rammagerðin og Agustav. Hönnunarsjóður úthlutar styrkjum tvisvar á ári og þar má sjá að langflest verkefnin snúast um þróun sjálfbærra lausna. Umhverfisvænn lífstíll, samgöngur og endurgerð bygginga Á sviði arkitektúrs er í auknum mæli lögð áhersla á sjálfbærar lausnir sem birtast í skipulagi sem hvetur til umhverfisvænni lífstíls og samgangna. Einnig með þróun og vali á umhverfisvænni efnivið í byggingum og endurnýtingu og endurgerð gamalla bygginga þar sem eldra húsnæði fær nýtt hlutverk með það markmið að lágmarka kolefnisspor. Dæmi um þá þróun er endurhönnun Marshallhússins og Dranga á Snæfjallaströnd, sem bæði hafa fengið Hönnunarverðlaun Íslands. Hönnun, hugvit og nýsköpun Við stöndum á tímamótum, þar sem við þurfum að hanna allt upp á nýtt. Hringrásarhagkerfið felur í sér samvinnu, samnýtingu og samþættingu þvers og kurs um samfélagið. Lykilorðið er hönnun og arkitektúr kerfa og bygginga. Markmiðið er að hanna þannig að öll framleiðsla á vörum verði aftur að hringrás. Að hanna ferli, samtal og samstarf þannig að okkur takist sem best upp. Þannig tryggjum við sjálfbæra verðmætasköpun og lífsgæði til framtíðar sem byggja á hönnun, hugviti og nýsköpun. Höfundur er framkvæmdastjóra Festu - miðstöðvar um samfélagsábyrgð og sjálfbærni.
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar