Vertu með – Vertu þú! Þóra Leósdóttir skrifar 28. október 2021 12:31 Alþjóðlegur dagur iðjuþjálfunar er 27. október ár hvert. Iðjuþjálfar um allan heim nýta októbermánuð til að fagna faginu og vekja athygli á störfum sínum á fjölbreyttum vettvangi samfélagsins. Yfirskrift alþjóðlega dagsins að þessu sinni er „Vertu með. Vertu þú.“ Með þeim skilaboðum vilja iðjuþjálfar leggja áherslu á kraftinn sem býr í fjölbreytileikanum og inngildandi (e. inclusive) samfélagi þar sem við vinnum öll saman að því að byggja upp samkennd og seiglu. Þetta er sérlega mikilvægt nú á tímum margskonar hindrana og mótlætis. Hugmyndafræði iðjuþjálfunarfagsins byggir á þeirri sýn að iðja sé öllu fólki nauðsynleg. Staðreyndin er sú að frá örófi alda hefur líf manneskjunnar einkennst af þörf til að stunda iðju, taka þátt í samfélaginu og láta gott af sér leiða. Hversdagurinn þarf að ganga upp Iðjuþjálfar eru ein af lykilstéttunum innan endurhæfingar. Þjónusta þeirra og vinnuaðferðir byggja á gagnreyndri þekkingu og viðurkenndu verklagi. Starfsvettvangurinn er fjölbreyttur og nær til einstaklinga, hópa og samfélaga. Flestir iðjuþjálfar hér á landi starfa innan heilbrigðis- og félagsþjónustu, leik- og grunnskóla, hjá félagasamtökum og sjálfseignarstofnunum eða í einkafyrirtækjum. Skjólstæðingar þeirra eru börn og fullorðnir sem af ýmsum ástæðum glíma við iðjuvanda í daglegu lífi. Rannsóknir hafa sýnt að ef fólk kemst í þær aðstæður að geta ekki sinnt iðju og þátttöku sem er því mikilvæg hefur það neikvæð áhrif á heilsu og líðan. Dagleg viðfangsefni eins og að klæða sig og snyrta, útbúa mat, aka bíl, sækja vinnu eða skóla, lesa bók, fara í ræktina, ganga frá þvotti, hvíla sig og hringja í vin eru alla jafna sjálfsögð og einföld fyrir flest okkar en geta verið erfið eða jafnvel óyfirstíganleg fyrir þau sem búa við skerta færni eða hindranir í umhverfinu. Við eigum það öll sameiginlegt að hversdagurinn þarf einfaldlega að ganga upp og fela í sér bæði gagn og gaman. Iðjuþjálfar aðstoða fólk við að láta það gerast. Brýnt að bæta aðgengi að iðjuþjálfun Iðjuþjálfar starfa með fólki sem býr við skerta færni og þátttöku vegna heilsubrests, skorts á tækifærum eða annarra hindrana í aðstæðum sínum. Þeir hafa sérþekkingu á samspili iðju, einstaklings og umhverfis og veita skjólstæðingum þjálfun og ráðgjöf með það að markmiði að efla færni og sjálfstæði. Mikilvægt er að þau sem búa við færniskerðingu eða umhverfisþætti sem hamla þátttöku, fái nauðsynlega endurhæfingu þar með talið iðjuþjálfun. Í heilbrigðisstefnu stjórnvalda til 2030 er meðal annars lögð áhersla á að veita eigi rétta þjónustu á réttum stað og að heilsugæslan sé fyrsti viðkomustaður fólks sem þarf heilbrigðisþjónustu. Þar skuli starfið einkennast af þverfaglegri teymisvinnu og nánu samstarfi við félagsþjónustuna. Eins og staðan er í dag þá heyrir það til undantekninga að fólk sem hefur þörf fyrir iðjuþjálfun eigi kost á slíkri þjónustu á sinni heilsugæslustöð. Viðkomandi þarf að vera skjólstæðingur heimahjúkrunar eða dvelja á sjúkrahúsi til að fá iðjuþjálfun. Þessu þarf að breyta, enda hefur það sýnt sig að það er mun hagkvæmara að grípa inn snemma og fyrirbyggja að iðjuvandi fólks aukist áður en dýrari og umfangsmeiri heilbrigðisþjónusta þarf að koma til. Fyrirbyggjandi heimsóknir til aldraðra Flest okkar eru sammála um að það sé mikilvægt að aldrað fólk geti búi á heimili sínu eins lengi og unnt er þrátt fyrir auknar stuðningsþarfir. Í þjónustu við aldraða kemur sérþekking iðjuþjálfa á samspili einstaklings, iðju og umhverfis að góðu gagni. Iðjuþjálfar fara í heimsóknir til skjólstæðinga og meta færni og aðstæður. Þeir veita ráðgjöf um val á hjálpartækjum og velferðartækni auk þess að kanna hvernig megi aðlaga umhverfið til að auka öryggi og sjálfstæði fólks við athafnir á eigin heimili. Slíkar lausnir stuðla beinlínis að því að aldraðir geti búið lengur heima og eru því fyrirbyggjandi í sjálfu sér. Segja má að endurhæfingin byrji heima. Þannig er líka unnt að minnka þörf fyrir heimaþjónustu, heimahjúkrun og flutning á hjúkrunarheimili. Þessi nálgun hefur skilað miklum árangri á hinum Norðurlöndunum og þyrfti að innleiða markvisst hér á landi. Iðjuþjálfar eru hluti af lausninni Umræða um hlutfallslega fjölgun aldraðra er í algleymingi og þrátt fyrir að aldraðir séu alls ekki einsleitur hópur þá mun þörf þeirra fyrir ýmis konar þjónustu aukast. Heilbrigðis- og félagsþjónustan er víða undirmönnuð nú þegar og því þarf að finna nýjar lausnir. Leggja þarf markvissa áherslu á forvarnir og endurhæfingu og tryggja aðgengilega þverfaglega þjónustu framar í kerfinu líkt og heilbrigðisstefnan kveður á um. Segja má að öldrunarþjónusta þurfi að keyra á tveimur samhliða sporum, annars vegar með umönnun og stuðningi og hins vegar með markvissri heilsueflingu, endurhæfingu og forvörnum. Þekking og íhlutun iðjuþjálfa, líkt og annarra lykilstétta innan endurhæfingar er mikilvægur hlekkur í þeirri þverfaglegu þjónustukeðju sem á að vera til staðar í sjálfbæru velferðarsamfélagi. Það gildir einu hvort um er að ræða þjónustu á vegum ríkis, sveitarfélaga, félagasamtaka eða fyrirtækja. Iðjuþjálfar gegna mikilvægu hlutverki í þessari framtíðarsýn sem er hinum megin við hornið. Iðjuþjálfar eru sannarlega hluti af lausninni. Höfundur er formaður Iðjuþjálfafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Eldri borgarar Mest lesið Halldór 31.05.2025 Halldór Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Til hamingju með sjómannadaginn Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Er ekki tími til kominn að tengja? Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Barnasáttmáli fyrir öll börn Guðný Björk Eydal,Paola Carenas skrifar Skoðun Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Bensínstöðvardíll og Birkimelur Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Trollveiðar og veiðiráðgjöf Magnús Jónsson skrifar Skoðun Gríðarlegir hagsmunir í húfi Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Skynsamleg forgangsröðun fjár Ragnhildur Jónsdóttir skrifar Skoðun Eins skýrt og það verður Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Að sameinast fjölskyldu sinni Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar Skoðun Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78 Snorri Másson skrifar Skoðun Eru forvarnir í hættu? Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Tveir alþingismenn og Gaza Sverrir Agnarsson skrifar Skoðun Hver borgar fyrir ódýrar lóðir? Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Erum við að lengja dauðann en ekki lífið? Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar Skoðun Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Verður það að vera Ísrael? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Sjá meira
Alþjóðlegur dagur iðjuþjálfunar er 27. október ár hvert. Iðjuþjálfar um allan heim nýta októbermánuð til að fagna faginu og vekja athygli á störfum sínum á fjölbreyttum vettvangi samfélagsins. Yfirskrift alþjóðlega dagsins að þessu sinni er „Vertu með. Vertu þú.“ Með þeim skilaboðum vilja iðjuþjálfar leggja áherslu á kraftinn sem býr í fjölbreytileikanum og inngildandi (e. inclusive) samfélagi þar sem við vinnum öll saman að því að byggja upp samkennd og seiglu. Þetta er sérlega mikilvægt nú á tímum margskonar hindrana og mótlætis. Hugmyndafræði iðjuþjálfunarfagsins byggir á þeirri sýn að iðja sé öllu fólki nauðsynleg. Staðreyndin er sú að frá örófi alda hefur líf manneskjunnar einkennst af þörf til að stunda iðju, taka þátt í samfélaginu og láta gott af sér leiða. Hversdagurinn þarf að ganga upp Iðjuþjálfar eru ein af lykilstéttunum innan endurhæfingar. Þjónusta þeirra og vinnuaðferðir byggja á gagnreyndri þekkingu og viðurkenndu verklagi. Starfsvettvangurinn er fjölbreyttur og nær til einstaklinga, hópa og samfélaga. Flestir iðjuþjálfar hér á landi starfa innan heilbrigðis- og félagsþjónustu, leik- og grunnskóla, hjá félagasamtökum og sjálfseignarstofnunum eða í einkafyrirtækjum. Skjólstæðingar þeirra eru börn og fullorðnir sem af ýmsum ástæðum glíma við iðjuvanda í daglegu lífi. Rannsóknir hafa sýnt að ef fólk kemst í þær aðstæður að geta ekki sinnt iðju og þátttöku sem er því mikilvæg hefur það neikvæð áhrif á heilsu og líðan. Dagleg viðfangsefni eins og að klæða sig og snyrta, útbúa mat, aka bíl, sækja vinnu eða skóla, lesa bók, fara í ræktina, ganga frá þvotti, hvíla sig og hringja í vin eru alla jafna sjálfsögð og einföld fyrir flest okkar en geta verið erfið eða jafnvel óyfirstíganleg fyrir þau sem búa við skerta færni eða hindranir í umhverfinu. Við eigum það öll sameiginlegt að hversdagurinn þarf einfaldlega að ganga upp og fela í sér bæði gagn og gaman. Iðjuþjálfar aðstoða fólk við að láta það gerast. Brýnt að bæta aðgengi að iðjuþjálfun Iðjuþjálfar starfa með fólki sem býr við skerta færni og þátttöku vegna heilsubrests, skorts á tækifærum eða annarra hindrana í aðstæðum sínum. Þeir hafa sérþekkingu á samspili iðju, einstaklings og umhverfis og veita skjólstæðingum þjálfun og ráðgjöf með það að markmiði að efla færni og sjálfstæði. Mikilvægt er að þau sem búa við færniskerðingu eða umhverfisþætti sem hamla þátttöku, fái nauðsynlega endurhæfingu þar með talið iðjuþjálfun. Í heilbrigðisstefnu stjórnvalda til 2030 er meðal annars lögð áhersla á að veita eigi rétta þjónustu á réttum stað og að heilsugæslan sé fyrsti viðkomustaður fólks sem þarf heilbrigðisþjónustu. Þar skuli starfið einkennast af þverfaglegri teymisvinnu og nánu samstarfi við félagsþjónustuna. Eins og staðan er í dag þá heyrir það til undantekninga að fólk sem hefur þörf fyrir iðjuþjálfun eigi kost á slíkri þjónustu á sinni heilsugæslustöð. Viðkomandi þarf að vera skjólstæðingur heimahjúkrunar eða dvelja á sjúkrahúsi til að fá iðjuþjálfun. Þessu þarf að breyta, enda hefur það sýnt sig að það er mun hagkvæmara að grípa inn snemma og fyrirbyggja að iðjuvandi fólks aukist áður en dýrari og umfangsmeiri heilbrigðisþjónusta þarf að koma til. Fyrirbyggjandi heimsóknir til aldraðra Flest okkar eru sammála um að það sé mikilvægt að aldrað fólk geti búi á heimili sínu eins lengi og unnt er þrátt fyrir auknar stuðningsþarfir. Í þjónustu við aldraða kemur sérþekking iðjuþjálfa á samspili einstaklings, iðju og umhverfis að góðu gagni. Iðjuþjálfar fara í heimsóknir til skjólstæðinga og meta færni og aðstæður. Þeir veita ráðgjöf um val á hjálpartækjum og velferðartækni auk þess að kanna hvernig megi aðlaga umhverfið til að auka öryggi og sjálfstæði fólks við athafnir á eigin heimili. Slíkar lausnir stuðla beinlínis að því að aldraðir geti búið lengur heima og eru því fyrirbyggjandi í sjálfu sér. Segja má að endurhæfingin byrji heima. Þannig er líka unnt að minnka þörf fyrir heimaþjónustu, heimahjúkrun og flutning á hjúkrunarheimili. Þessi nálgun hefur skilað miklum árangri á hinum Norðurlöndunum og þyrfti að innleiða markvisst hér á landi. Iðjuþjálfar eru hluti af lausninni Umræða um hlutfallslega fjölgun aldraðra er í algleymingi og þrátt fyrir að aldraðir séu alls ekki einsleitur hópur þá mun þörf þeirra fyrir ýmis konar þjónustu aukast. Heilbrigðis- og félagsþjónustan er víða undirmönnuð nú þegar og því þarf að finna nýjar lausnir. Leggja þarf markvissa áherslu á forvarnir og endurhæfingu og tryggja aðgengilega þverfaglega þjónustu framar í kerfinu líkt og heilbrigðisstefnan kveður á um. Segja má að öldrunarþjónusta þurfi að keyra á tveimur samhliða sporum, annars vegar með umönnun og stuðningi og hins vegar með markvissri heilsueflingu, endurhæfingu og forvörnum. Þekking og íhlutun iðjuþjálfa, líkt og annarra lykilstétta innan endurhæfingar er mikilvægur hlekkur í þeirri þverfaglegu þjónustukeðju sem á að vera til staðar í sjálfbæru velferðarsamfélagi. Það gildir einu hvort um er að ræða þjónustu á vegum ríkis, sveitarfélaga, félagasamtaka eða fyrirtækja. Iðjuþjálfar gegna mikilvægu hlutverki í þessari framtíðarsýn sem er hinum megin við hornið. Iðjuþjálfar eru sannarlega hluti af lausninni. Höfundur er formaður Iðjuþjálfafélags Íslands.
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir Skoðun