Stólaleikur, nema bara ef þú átt fullt af pening Björn Teitsson skrifar 8. desember 2021 12:00 Stólar eru afar heillandi fyrirbæri. Það er til fólk sem er gersamlega gagntekið af stólum. Hönnun stóla, efnisgerð stóla, saga stóla. Á myndavefnum Instagram er til dæmis til reikningur sem kallast „chair.only“ og er einn af uppáhalds hjá undirrituðum. Einstakir stólar frá 19. og 20. öld eru þar áberandi, hannaðir af mörgum frambærilegustu hönnuðum heims. Ísland er þar ekki einu sinni undanskilið, enda er hér á landi að finna marga frábæra stóla sem hafa vakið athygli langt út fyrir landsteinana. Hjalti Geir Kristjánsson, Halldór Hjálmarsson eða Gunnar H. Guðmundsson voru húsgagnahönnuðir á heimsmælikvarða um miðja 20. öldina, bara til að nefna fáein nöfn af mörgum. Sjálfur er ég mikill Bauhaus-maður, elska svo til allt sem var hannað og framleitt á þessu stutta skeiði milli stríða þá helst í Weimar og Dessau í Þýskalandi undir handleiðslu Walters Gropius. Vaggan hans Peters Keler, tekannan hennar Marianne Brandt eða lampinn hans Wilhelms Wagenfeld. Allur þessi textíll frá Önnu Albers og Guntu Stölzl. Guð minn almáttugur. En mest af öllu elska ég stólana, mest af öllu elska ég hönnun ungversk-þýsk-bandaríska Bauhaus-meistarans Marcels Breuer. Mest af öllu elska ég hinn einstaklega stílhreina Cesca-stól, þá klassísku blöndu af krómi og basti. En af hverju þessi takmarkalausa ást? Breuer-stóll.Holger Elgaard/Wikimedia Commons Breuer leit mikið upp til lærimeistara síns og skólameistara, Walters Gropius. Báðir höfðu þeir ákveðna fagurfræðilega heimssýn sem má útskýra sem einfalda, yfirlætislausa og auðmjúka. Enn fyrst og fremst voru þeir hugsjónamenn sem trúðu einlæglega á framtíðina og tæknina, að vísindi og tækni gætu hjálpað til við að koma góðri og vandaðri hönnun í hendur allrar alþýðu, að góð og falleg hönnun ætti að vera á færi allra til að nálgast. Þetta rættist að hluta til. Næstum alla 20. Öldina var hægt að finna Cesca-stóla Breuers á öðru hverju heimili, þeir voru ódýrir og fallegir, þótt bastið hafi ekki verið sérstaklega lífseigt á barnmörgum heimilum (en það er eins og það er). Rétt eins og Breuer vildi, átti þessi glæsilega hönnunarvara ekki að vera of dýr fyrir venjuleg heimili. En svo gerðist eitthvað. Vestanhafs náði fyrirtækið Knoll að sölsa undir sig höfundarrétti að hönnun Breuers, og í Evrópu gerði þýska fyrirtækið Thonet slíkt hið sama. Í dag kostar eitt stykki af Cesca-stól (sem er í grunninn afar venjulegur eldhússtóll) um 1000 evrur, eða jafnvirði um 150.000 íslenskra króna. Sett upp á sex stóla, rétt um milljón með sendingarkostnaði. Augljóslega er þetta ástand ekki í lagi og mjög fjarri þeirri hugsjón sem þeir Gropius og Breuer lögðu upp með. Hönnunarhúsgögn eru í dag efristéttardæmi, einungis á færi mjög fárra til að nálgast og eignast. Við hin höfum í öllu falli getað leikið okkur við að nálgast vönduð og falleg notuð húsgögn. Stundum erum við heppin, finnum eitthvað vel með farið á góðu verði. Það er hluti af leiknum og einstaklega skemmtilegur hluti, þrátt fyrir allt, að fara í leiðangur og reyna að finna eitthvað fallegt, eitthvað sem aðrir sáu ekki, eitthvað sem féll undir radarinn. Venjulegt fólk gat þó keypt notuð húsgögn. Eða þangað til í desember 2021, þegar Góði hirðirinn setti 500.000 króna verðmiða á þennan danska hönnunarstól. Já, stólar eru afar heillandi fyrirbæri. Höfundur vill endilega setjast í flottan stól án þess að verða gjaldþrota. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björn Teitsson Umhverfismál Sorpa Tengdar fréttir Dýrasta vara Góða hirðisins frá upphafi er slitinn stóll Danskur hönnunarstóll er orðin dýrasta vara sem Góði hirðirinn hefur sett á sölu frá upphafi. Gersemin barst nytjavörumarkaðnum óvænt í gám frá Sorpu og gerir rekstrarstjóri hennar ráð fyrir að eigandi stólsins hafi ekki áttað sig á hverju hann væri að henda. 7. desember 2021 22:41 Mest lesið Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann Skoðun Á uppgjör frá TR að koma eldri borgurum á óvart? Björn Snæbjörnsson Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson Skoðun Skoðun Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Stormurinn gegn stóðhryssunni Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Kallið þið þetta fjölbreytni? Hermann Borgar Jakobsson skrifar Skoðun Til varnar Eyjafjöllum - og Íslandi öllu Pétur Jónasson skrifar Skoðun Réttlætið sem refsar Jóni Hjálmar Vilhjálmsson skrifar Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár Katrín Matthíasdóttir skrifar Sjá meira
Stólar eru afar heillandi fyrirbæri. Það er til fólk sem er gersamlega gagntekið af stólum. Hönnun stóla, efnisgerð stóla, saga stóla. Á myndavefnum Instagram er til dæmis til reikningur sem kallast „chair.only“ og er einn af uppáhalds hjá undirrituðum. Einstakir stólar frá 19. og 20. öld eru þar áberandi, hannaðir af mörgum frambærilegustu hönnuðum heims. Ísland er þar ekki einu sinni undanskilið, enda er hér á landi að finna marga frábæra stóla sem hafa vakið athygli langt út fyrir landsteinana. Hjalti Geir Kristjánsson, Halldór Hjálmarsson eða Gunnar H. Guðmundsson voru húsgagnahönnuðir á heimsmælikvarða um miðja 20. öldina, bara til að nefna fáein nöfn af mörgum. Sjálfur er ég mikill Bauhaus-maður, elska svo til allt sem var hannað og framleitt á þessu stutta skeiði milli stríða þá helst í Weimar og Dessau í Þýskalandi undir handleiðslu Walters Gropius. Vaggan hans Peters Keler, tekannan hennar Marianne Brandt eða lampinn hans Wilhelms Wagenfeld. Allur þessi textíll frá Önnu Albers og Guntu Stölzl. Guð minn almáttugur. En mest af öllu elska ég stólana, mest af öllu elska ég hönnun ungversk-þýsk-bandaríska Bauhaus-meistarans Marcels Breuer. Mest af öllu elska ég hinn einstaklega stílhreina Cesca-stól, þá klassísku blöndu af krómi og basti. En af hverju þessi takmarkalausa ást? Breuer-stóll.Holger Elgaard/Wikimedia Commons Breuer leit mikið upp til lærimeistara síns og skólameistara, Walters Gropius. Báðir höfðu þeir ákveðna fagurfræðilega heimssýn sem má útskýra sem einfalda, yfirlætislausa og auðmjúka. Enn fyrst og fremst voru þeir hugsjónamenn sem trúðu einlæglega á framtíðina og tæknina, að vísindi og tækni gætu hjálpað til við að koma góðri og vandaðri hönnun í hendur allrar alþýðu, að góð og falleg hönnun ætti að vera á færi allra til að nálgast. Þetta rættist að hluta til. Næstum alla 20. Öldina var hægt að finna Cesca-stóla Breuers á öðru hverju heimili, þeir voru ódýrir og fallegir, þótt bastið hafi ekki verið sérstaklega lífseigt á barnmörgum heimilum (en það er eins og það er). Rétt eins og Breuer vildi, átti þessi glæsilega hönnunarvara ekki að vera of dýr fyrir venjuleg heimili. En svo gerðist eitthvað. Vestanhafs náði fyrirtækið Knoll að sölsa undir sig höfundarrétti að hönnun Breuers, og í Evrópu gerði þýska fyrirtækið Thonet slíkt hið sama. Í dag kostar eitt stykki af Cesca-stól (sem er í grunninn afar venjulegur eldhússtóll) um 1000 evrur, eða jafnvirði um 150.000 íslenskra króna. Sett upp á sex stóla, rétt um milljón með sendingarkostnaði. Augljóslega er þetta ástand ekki í lagi og mjög fjarri þeirri hugsjón sem þeir Gropius og Breuer lögðu upp með. Hönnunarhúsgögn eru í dag efristéttardæmi, einungis á færi mjög fárra til að nálgast og eignast. Við hin höfum í öllu falli getað leikið okkur við að nálgast vönduð og falleg notuð húsgögn. Stundum erum við heppin, finnum eitthvað vel með farið á góðu verði. Það er hluti af leiknum og einstaklega skemmtilegur hluti, þrátt fyrir allt, að fara í leiðangur og reyna að finna eitthvað fallegt, eitthvað sem aðrir sáu ekki, eitthvað sem féll undir radarinn. Venjulegt fólk gat þó keypt notuð húsgögn. Eða þangað til í desember 2021, þegar Góði hirðirinn setti 500.000 króna verðmiða á þennan danska hönnunarstól. Já, stólar eru afar heillandi fyrirbæri. Höfundur vill endilega setjast í flottan stól án þess að verða gjaldþrota.
Dýrasta vara Góða hirðisins frá upphafi er slitinn stóll Danskur hönnunarstóll er orðin dýrasta vara sem Góði hirðirinn hefur sett á sölu frá upphafi. Gersemin barst nytjavörumarkaðnum óvænt í gám frá Sorpu og gerir rekstrarstjóri hennar ráð fyrir að eigandi stólsins hafi ekki áttað sig á hverju hann væri að henda. 7. desember 2021 22:41
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Skoðun Áskorun til Alþingis: Tryggið almannahagsmuni - afnemið samkeppnisundanþágu afurðastöðvanna Benedikt S. Benediktsson,Breki Karlsson,Halla Gunnarsdóttir,Ólafur Stephensen skrifar
Skoðun Guðmundur Hrafn Arngrímsson er maður sem hefur aldrei rúllað sexum Kristján Blöndal skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun