Nýsköpun og menntarannsóknir Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar 15. júní 2022 14:01 Hvaða máli skipta grunnrannsóknir og nýsköpun í menntavísundum? Stutta svarið er að grunnrannsóknir og nýsköpun eru og hafa lengi verið eins mikilvægar fyrir menntavísindi og þau eru fyrir öll önnur vísindi og fræði. Gróskan í menntavísindum teygir sig aftur í aldir en segja má að nú á 21. öldin kalli aldrei sem fyrr á að við styrkjum stoðir samfélaga okkar með öflugum menntarannsóknir, í ljósi þeirri byltingu sem orðið hefur á samskiptaformi og lífsháttum, sem og stórum áskorunum á heimsvísu. Nýsköpun á sviði menntunar snýr meðal annars að stafrænni þróun, s.s. nýtingu hugbúnaðar og nýrra kennslutækja í skólastofunni, tækni sem hefur verið á hvers manns vörum síðastliðin misseri. En nýsköpun á sviði menntunar lýtur er ekki síður samfélagslegs eðlis og lýtur að því að skilja, þróa og í sumum tilvikum umbylta þeim félagslegu ferlum sem einkenna og umvefja öll menntakerfi. Grunnrannsóknir í menntavísindum hafa gert okkur kleift að skilja stöðu jaðarsettra hóp, innflytjenda og þeirra sem búa við skerta námsgetu, og hanna aðferðir og kerfi sem koma til móts við alla nemendahópa. Miklu skiptir að horfa til, læra af og nýta erlendar rannsóknarniðurstöður, jafnvel byggja á þeim, en menntarannsóknir þarf að framkvæma í íslensku samhengi, í þeim félagslega og sögulega veruleika sem við mannfólkið sköpum hér á þessari stórkostlegu og kraftmiklu eldfjallaeyju í miðju Atlantshafi. Í því samhengi skiptir höfuð máli að við beitum fjölbreyttum rannsóknaraðferðum sem útvega stjórnvöldum og öðrum hagaðilum heilsteypt gögn til að taka ákvarðanir og skipuleggja samfélag okkar. En þekkingarleit og skipulegar rannsóknir skipta líka máli í sjálfu sér og það er vert að hafa í huga að sumar af mögnuðustu áhrifum vísinda hafa jafnvel orðið til vegna blöndu tilviljana og vandvirkni. Til dæmis varð pensilín til þegar vísindamaðurinn Alexander Fleming tók sér tveggja vikna frí frá rannsóknarvinnu á vírusum og á meðan hann var í burtu óx mygla í rannsóknarglösunum sem hindraði framgang vírussins og átti sinn þátt í að þetta árangursríka lyf varð til. Kjarni málsins er sá að við vitum ekki endilega fyrir fram hverju rannsóknir muni skila og það væri fráleitt að krefjast hagnýtingar af öllum rannsóknum. Innan Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er lögð stund á mikilvægar grunnrannsóknir á ólíkum fræðasviðum menntavísinda, s.s. kennslufræða, uppeldis- og menntunarfræða, íþrótta- og heilsufræða, þroskaþjálfafræða og tómstunda- og félagsmálafræða. Þau eru fjölmörg rannsóknarefni sem nú eru í gangi, en ég vil nefna tvö dæmi um umfangsmiklar og áhrifaríkar rannsóknir: annars vegar alþjóðlegu QUINT (Quality in Nordic Teaching) rannsóknina á gæðakennslu og árangursríkum kennsluháttum á unglingastigi sem 10 grunnskólar taka þátt í hér á landi; og hinsvegar íslensku æskulýðsrannsóknina um heilsu og velferð barna og ungmenna, en í þeirri fjölþjóðlegu rannsókn taka þátt nánast allir grunnskólar og framhaldsskólar landsins. Þessi tvö rannsóknarverkefni eru dæmi um frábær rannsóknarverkefni sem stuðla að mikilvægri samfélagslegri nýsköpun því niðurstöður þeirra nýtast til að bregðast við, bæta og þróa nýjar leiðir með hagsmuni nemenda að leiðarljósi. Mikil gróska hefur verið á sviði menntavísinda á undanförnum árum, en það er mikil áskorun að fjármagna slíkar rannsóknir. Þó tókst rannsakendum að tvöfalda styrkjafjármögnun milli áranna 2020 til 2021, en sértekjur MVS fóru úr 327 m.kr. í 707 m.kr. Erum við í Háskóla Íslands gríðarlega stolt af þeim árangri. Stofnun hagnýts menntarannsóknasjóðs árið 2020 var mikið framfaraskref og bind ég vonir við að sá sjóður verði lögbundinn og að skerpt verði á þeirri áherslu sjóðsins að fjármagna hagnýtar menntarannsóknir unnar í samvinnu við fagfólk á vettvangi skóla- og frístundastarfs. Á þeim vettvangi fer fram gróskumiklu nýsköpun og má nefna margskonar frumkvöðla- og þróunarstarf tengd stafrænu námi og nýjum aðferðum sem stuðla að virkri þátttöku nemenda. Sama gildir um atvinnulíf þar sem fjórða iðnbylting og sífelld þróun starfshátta kallar á þjálfun og nýja hæfni starfsfólks. Því hafa Háskóli Íslands og Reykjavíkurborg tekið saman höndum um Nýsköpunarstofu menntunar sem tekur formlega til starfa næsta haust í Mýrinni, nýsköpunarsetri háskólans í Grósku. Nýsköpunarstofunni er ætlað að leiða saman fræðasamfélagið, frumkvöðla, fagfólk og atvinnulíf til að efla og þróa nýjar leiðir í námi, kennslu, þjálfun, fræðslu og símenntun. Fjölmargir hagaðilar, stofnanir, faghópar og fyrirtæki hafa lýst yfir vilja til að taka þátt, og verður bakhjarlahópur verkefnisins því stór og sterkur. Kjarni málsins er sá að við verðum að styðja vel við rannsakendur sem sökkva sér í þekkingarleitina, brenna fyrir því að skilja m.a. hvernig bæði félagsleg og lífeðlisfræðileg öfl móta þroskaferil fólks; hvernig kennsluhættir geta hvatt eða latt nemendur; hvernig félagsleg- og efnahagsleg staða getur skilgreint tækifæri til menntunar. Sú þekking sem slíkar rannsóknir skapa er forsenda framfara, nýsköpunar og enn betra samfélags. Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Greinin byggir á ávarpi sem höfundur flutti á ársfundi Háskóla Íslands 15. júní 2022. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skóla - og menntamál Nýsköpun Háskólar Kolbrún Þ. Pálsdóttir Mest lesið Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga Skoðun Skoðun Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar Skoðun Akademískt frelsi og grátur í draumum Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar Skoðun Segðu skilið við sektarkenndina Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar Skoðun Lög um vinnu og virknimiðstöðvar Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Áfram Breiðholt og Kjalarnes! Skúli Helgason skrifar Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar Skoðun Vesturlönd mega ekki leyfa Pútín að skrifa leikreglurnar Daði Freyr Ólafsson skrifar Skoðun Umfjöllun Kastljóss Þorgrímur Sigmundsson skrifar Skoðun Gulur september María Heimisdóttir skrifar Skoðun Kyn og vægi líkamans Gunnar Snorri Árnason skrifar Skoðun Sakborningur hjá saksóknara Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Reiði á tímum allsnægta Jökull Gíslason skrifar Skoðun 60.000 auðir fermetrar Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Kristinn átrúnaður á tímum þjóðarmorðs Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Tölur segja ekki alla söguna Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Skólinn er ekki verksmiðja Kristinn Jón Ólafsson,Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Enn úr sömu sveitinni Trausti Hjálmarsson skrifar Skoðun Palestínsk börn eiga betra skilið Anna Lúðvíksdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Öll dýrin í skóginum eiga að vera vinir Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Hvar er pabbi? Og aðrir stríðsglæpir Ísraels Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Meira að segja Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 76 dagar sem koma aldrei aftur Einar Guðnason skrifar Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Sjá meira
Hvaða máli skipta grunnrannsóknir og nýsköpun í menntavísundum? Stutta svarið er að grunnrannsóknir og nýsköpun eru og hafa lengi verið eins mikilvægar fyrir menntavísindi og þau eru fyrir öll önnur vísindi og fræði. Gróskan í menntavísindum teygir sig aftur í aldir en segja má að nú á 21. öldin kalli aldrei sem fyrr á að við styrkjum stoðir samfélaga okkar með öflugum menntarannsóknir, í ljósi þeirri byltingu sem orðið hefur á samskiptaformi og lífsháttum, sem og stórum áskorunum á heimsvísu. Nýsköpun á sviði menntunar snýr meðal annars að stafrænni þróun, s.s. nýtingu hugbúnaðar og nýrra kennslutækja í skólastofunni, tækni sem hefur verið á hvers manns vörum síðastliðin misseri. En nýsköpun á sviði menntunar lýtur er ekki síður samfélagslegs eðlis og lýtur að því að skilja, þróa og í sumum tilvikum umbylta þeim félagslegu ferlum sem einkenna og umvefja öll menntakerfi. Grunnrannsóknir í menntavísindum hafa gert okkur kleift að skilja stöðu jaðarsettra hóp, innflytjenda og þeirra sem búa við skerta námsgetu, og hanna aðferðir og kerfi sem koma til móts við alla nemendahópa. Miklu skiptir að horfa til, læra af og nýta erlendar rannsóknarniðurstöður, jafnvel byggja á þeim, en menntarannsóknir þarf að framkvæma í íslensku samhengi, í þeim félagslega og sögulega veruleika sem við mannfólkið sköpum hér á þessari stórkostlegu og kraftmiklu eldfjallaeyju í miðju Atlantshafi. Í því samhengi skiptir höfuð máli að við beitum fjölbreyttum rannsóknaraðferðum sem útvega stjórnvöldum og öðrum hagaðilum heilsteypt gögn til að taka ákvarðanir og skipuleggja samfélag okkar. En þekkingarleit og skipulegar rannsóknir skipta líka máli í sjálfu sér og það er vert að hafa í huga að sumar af mögnuðustu áhrifum vísinda hafa jafnvel orðið til vegna blöndu tilviljana og vandvirkni. Til dæmis varð pensilín til þegar vísindamaðurinn Alexander Fleming tók sér tveggja vikna frí frá rannsóknarvinnu á vírusum og á meðan hann var í burtu óx mygla í rannsóknarglösunum sem hindraði framgang vírussins og átti sinn þátt í að þetta árangursríka lyf varð til. Kjarni málsins er sá að við vitum ekki endilega fyrir fram hverju rannsóknir muni skila og það væri fráleitt að krefjast hagnýtingar af öllum rannsóknum. Innan Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er lögð stund á mikilvægar grunnrannsóknir á ólíkum fræðasviðum menntavísinda, s.s. kennslufræða, uppeldis- og menntunarfræða, íþrótta- og heilsufræða, þroskaþjálfafræða og tómstunda- og félagsmálafræða. Þau eru fjölmörg rannsóknarefni sem nú eru í gangi, en ég vil nefna tvö dæmi um umfangsmiklar og áhrifaríkar rannsóknir: annars vegar alþjóðlegu QUINT (Quality in Nordic Teaching) rannsóknina á gæðakennslu og árangursríkum kennsluháttum á unglingastigi sem 10 grunnskólar taka þátt í hér á landi; og hinsvegar íslensku æskulýðsrannsóknina um heilsu og velferð barna og ungmenna, en í þeirri fjölþjóðlegu rannsókn taka þátt nánast allir grunnskólar og framhaldsskólar landsins. Þessi tvö rannsóknarverkefni eru dæmi um frábær rannsóknarverkefni sem stuðla að mikilvægri samfélagslegri nýsköpun því niðurstöður þeirra nýtast til að bregðast við, bæta og þróa nýjar leiðir með hagsmuni nemenda að leiðarljósi. Mikil gróska hefur verið á sviði menntavísinda á undanförnum árum, en það er mikil áskorun að fjármagna slíkar rannsóknir. Þó tókst rannsakendum að tvöfalda styrkjafjármögnun milli áranna 2020 til 2021, en sértekjur MVS fóru úr 327 m.kr. í 707 m.kr. Erum við í Háskóla Íslands gríðarlega stolt af þeim árangri. Stofnun hagnýts menntarannsóknasjóðs árið 2020 var mikið framfaraskref og bind ég vonir við að sá sjóður verði lögbundinn og að skerpt verði á þeirri áherslu sjóðsins að fjármagna hagnýtar menntarannsóknir unnar í samvinnu við fagfólk á vettvangi skóla- og frístundastarfs. Á þeim vettvangi fer fram gróskumiklu nýsköpun og má nefna margskonar frumkvöðla- og þróunarstarf tengd stafrænu námi og nýjum aðferðum sem stuðla að virkri þátttöku nemenda. Sama gildir um atvinnulíf þar sem fjórða iðnbylting og sífelld þróun starfshátta kallar á þjálfun og nýja hæfni starfsfólks. Því hafa Háskóli Íslands og Reykjavíkurborg tekið saman höndum um Nýsköpunarstofu menntunar sem tekur formlega til starfa næsta haust í Mýrinni, nýsköpunarsetri háskólans í Grósku. Nýsköpunarstofunni er ætlað að leiða saman fræðasamfélagið, frumkvöðla, fagfólk og atvinnulíf til að efla og þróa nýjar leiðir í námi, kennslu, þjálfun, fræðslu og símenntun. Fjölmargir hagaðilar, stofnanir, faghópar og fyrirtæki hafa lýst yfir vilja til að taka þátt, og verður bakhjarlahópur verkefnisins því stór og sterkur. Kjarni málsins er sá að við verðum að styðja vel við rannsakendur sem sökkva sér í þekkingarleitina, brenna fyrir því að skilja m.a. hvernig bæði félagsleg og lífeðlisfræðileg öfl móta þroskaferil fólks; hvernig kennsluhættir geta hvatt eða latt nemendur; hvernig félagsleg- og efnahagsleg staða getur skilgreint tækifæri til menntunar. Sú þekking sem slíkar rannsóknir skapa er forsenda framfara, nýsköpunar og enn betra samfélags. Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Greinin byggir á ávarpi sem höfundur flutti á ársfundi Háskóla Íslands 15. júní 2022.
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun
Skoðun Sveitarstjórn Grímsnes- og Grafningshrepps reynir að skrá fólk út úr samfélaginu Guðrún M. Njálsdóttir,Ragna Ívarsdóttir,Þröstur Sverrisson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar - tékklisti fyrir stjórnvöld til að gera betur Unnur Helga Óttarsdóttir,Anna Lára Steindal skrifar
Skoðun Fjöldi kynja – treystir þú þér í samtalið með velferð barna að leiðarljósi? Böðvar Ingi Guðbjartsson skrifar
Skoðun Ókeypis minnisblað fyrir Alþingi: Jafnrétti er ekki skoðun- en umræðan er það Sigríður Ásta Hauksdóttir skrifar
Skoðun Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius skrifar
Skoðun Austurland situr eftir þrátt fyrir fjórðung vöruútflutningstekna Berglind Harpa Svavarsdóttir skrifar
Skoðun Stjórn Eflingar lýsir yfir samstöðu með palestínsku þjóðinni og fordæmir þjóðarmorð á Gaza Hópur stjórnarmanna í Eflingu skrifar
Skoðun Þjóð gegn þjóðarmorði – stéttarfélög hvetja til þátttöku Hópur formanna stéttarfélaga skrifar
Að útrýma menningu og þjóð Dagrún Ósk Jónsdóttir,Esther Ösp Valdimarsdóttir,Snædís Sunna Thorlacius Skoðun