Engar undanþágur! Auður Önnu Magnúsdóttir og Finnur Ricart Andrason skrifa 14. mars 2023 13:01 Stjórnir Ungra umhverfissinna og Landverndar telja að breyttar reglur um losunargjöld á flug séu nauðsynlegt skref til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá flugi og telja að íslensk stjórnvöld eigi ekki að óska eftir undanþágum frá reglunum. Ákvörðun Evrópusambandsins um að setja ný og framsæknari markmið um samdrátt í losun gróðurhúslofttegunda, úr 40% í 55% fyrir árið 2030 miðað við 2005, var sett í ljósi markmiða Parísarsáttmálans. Stjórnvöld á Íslandi tóku undir nauðsyn þessarar ákvörðunar og forsætisráðherra hefur talað fyrir því að Ísland ætti að setja sér losunarmarkmið til samræmis við þetta uppfærða markmið. Það lá fyrir að ákvörðun Evrópusambandsins fylgdu margs háttar tillögur frá framkvæmdastjórn ESB um aðgerðir. Þær hafa komið fram um heitinu „fær í 55“ (fit for 55) og hafa verið lagðar bæði fyrir Ráðherrráð ESB og Evrópuþingið. Í desember s.l. náðist samkomulang um fjórar reglugerðabreytingar undir „Fit for 55“ lagasetningarpakkanum sem munu hafa áhrif á flug innan EES, Sviss og Stóra Bretlands. Ein breytingin sem nú er samkomulag um er breyting á ETS kerfinu (viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir) sem gerir það að verkum að úthlutun á fríum losunarheimildum til flugfélaga fellur niður í skrefum: 25% færri heimildir verða gefnar út 2024, 50% færri 2025, 75% færri 2026, og svo verður engum heimildum úthlutað frá og með 2027[1]. Með þessari breytingu þurfa flugfélög innan EES svæðisins og flug milli EES svæðisins, Sviss og Bretlands að greiða fyrir losun kolefnis vegna flugs í framangreindum áföngum. Flugsamgöngur eru ábyrgar fyrir 2 til 3% af hnattrænni losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum og innan Evrópu er hlutfallið að nálgast 4%. Síðan 2010 hefur losun frá flugi aukist um 4-5% árlega [2]. Án aðgerða er fyrirsjáanlegt að vöxturinn haldi áfram með tilheyrandi áhrifum á loftslagið. Framangreind samþykkt þýðir að frá 2027 ber hvert flugfélag ábyrgð á að greiða fyrir sína losun. Stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna telja þessa þróun nauðsynlegt skref í því mikilvæga verkefni að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda til að draga úr hamfarahlýnun af mannavöldum. Mengunarbótareglan er ein grundvallarregla í umhverfisrétti og þessi breyting er í samræmi við hana [3]. Það er vissulega áhyggjuefni að þessi breyting getur haft áhrif á samkeppnistöðu í flugi þar sem hún mun ekki gildafyrir allt alþjóðaflug. Það er að vísu verið að koma upp regluverki á heimsvísu á vegum Sameinuðu þjóðanna (CORSIA regluverkið), en það gengur ekkinærri jafn langt og er erfitt að fylgja eftir. Með þessari ákvörðun tekur Evrópa nauðsynlegt frumkvæði sem vonandi verður fylgt eftir innan breiðara alþjóðlegs samstarfs þegar fram líða stundir. Allt flug milli Íslands og EES ríkja, Sviss eða Bretlands mun falla undir breyttar reglur ETS. Þetta mun líklega þýða verðhækkanir á þessum flugferðum, en einnig hvetja til þess að á markað komi sparneytnari og loftslagsvænni flugvélar til mikilla hagsbóta; það er markmiðið til lengri tíma litið. Samhliða sparneytnari vélum þarf samt sem áður að sjá til þess að aukin skilvirkni valdi ekki aukningu í heildarlosun frá flugiðnaðinum eins og þróunin hefur verið síðustu tvo áratugina[4]. Flug til Íslands utan EES, Sviss og Bretlands og flug frá Íslandi til landa utan sömu svæða falla ekki undir nýja fyrirkomulagið og verður því ekki fyrir áhrifum að svo stöddu. Þetta nýja fyrirkomulag getur samt sem áður haft áhrif á tengiflug um Ísland á milli Ameríku og Evrópu þegar fram líða stundir. Breytingin sem fylgir þessu nýja fyrirkomulagi er því eðlilegt áhyggjuefni fyrir þau sem í hlut eiga en er ekki eins alvarlegt og umræðan lætur þar sem að helmingur umræddra flugferða milli Ameríku og Evrópu í gegnum Ísland falla ekki undir þetta breytta kerfi. Þrátt fyrir þetta telja stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna að á heildina litið sé hið nýja fyrirkomulag nauðsynlegt skref til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna flugsamgangna. Höfundar eru framkvæmdastjóri Landverndar og loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna. [1] Aðrar breytingar eru: 1) ReFuelEU Aviation regulation sem skyldar flugfélög til að blanda eldsneyti með vistvænni orkugjöfum (5% árið 2030 og 63% árið 2050), 2) Breytingar á Renewable Energy Directive 3) Breytingar á Energy Tax Directive (auknir skattar á flugeldsneyti). [2] Sjá líka hér Aviation - Fuels & Technologies - IEA Climate change and flying: what share of global CO2 emissions come from aviation? - Our World in Data [3] Stjórnarráðið | Mengunarbótareglan innleidd í íslensk lög (stjornarradid.is) [4] Raunin er sú að þrátt fyrir 37% bætingu í orkunotkun á hvern flogin farþegakílómetir hefur losun aukist um 70% milli 2003 og 2019 Aviation - Fuels & Technologies - IEA Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auður Önnu Magnúsdóttir Finnur Ricart Andrason Umhverfismál Mest lesið Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun Hallgrímur, málið snýst því miður ekki bara um kebab Snorri Másson Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Skoðun Spilavíti er og verður spilavíti Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Skortur á metnaði í loftslagsmálum Svandís Svavarsdóttir,Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar Skoðun Orðræða mótar menningu – og menningin mótar okkur öll Jóhanna Bárðardóttir skrifar Skoðun Eitt spilakort, betri spilamenning – er skaðaminnkandi Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Sameining sem eflir íslenskan landbúnað Egill Gautason skrifar Skoðun Konur sem stinga hvor aðra í bakið Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Fjölbreytileiki er styrkleiki Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Það er list að lifa með krabbameini Hlíf Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Um kynjafræði og pólítík Hanna Björg Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Sjá meira
Stjórnir Ungra umhverfissinna og Landverndar telja að breyttar reglur um losunargjöld á flug séu nauðsynlegt skref til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá flugi og telja að íslensk stjórnvöld eigi ekki að óska eftir undanþágum frá reglunum. Ákvörðun Evrópusambandsins um að setja ný og framsæknari markmið um samdrátt í losun gróðurhúslofttegunda, úr 40% í 55% fyrir árið 2030 miðað við 2005, var sett í ljósi markmiða Parísarsáttmálans. Stjórnvöld á Íslandi tóku undir nauðsyn þessarar ákvörðunar og forsætisráðherra hefur talað fyrir því að Ísland ætti að setja sér losunarmarkmið til samræmis við þetta uppfærða markmið. Það lá fyrir að ákvörðun Evrópusambandsins fylgdu margs háttar tillögur frá framkvæmdastjórn ESB um aðgerðir. Þær hafa komið fram um heitinu „fær í 55“ (fit for 55) og hafa verið lagðar bæði fyrir Ráðherrráð ESB og Evrópuþingið. Í desember s.l. náðist samkomulang um fjórar reglugerðabreytingar undir „Fit for 55“ lagasetningarpakkanum sem munu hafa áhrif á flug innan EES, Sviss og Stóra Bretlands. Ein breytingin sem nú er samkomulag um er breyting á ETS kerfinu (viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir) sem gerir það að verkum að úthlutun á fríum losunarheimildum til flugfélaga fellur niður í skrefum: 25% færri heimildir verða gefnar út 2024, 50% færri 2025, 75% færri 2026, og svo verður engum heimildum úthlutað frá og með 2027[1]. Með þessari breytingu þurfa flugfélög innan EES svæðisins og flug milli EES svæðisins, Sviss og Bretlands að greiða fyrir losun kolefnis vegna flugs í framangreindum áföngum. Flugsamgöngur eru ábyrgar fyrir 2 til 3% af hnattrænni losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum og innan Evrópu er hlutfallið að nálgast 4%. Síðan 2010 hefur losun frá flugi aukist um 4-5% árlega [2]. Án aðgerða er fyrirsjáanlegt að vöxturinn haldi áfram með tilheyrandi áhrifum á loftslagið. Framangreind samþykkt þýðir að frá 2027 ber hvert flugfélag ábyrgð á að greiða fyrir sína losun. Stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna telja þessa þróun nauðsynlegt skref í því mikilvæga verkefni að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda til að draga úr hamfarahlýnun af mannavöldum. Mengunarbótareglan er ein grundvallarregla í umhverfisrétti og þessi breyting er í samræmi við hana [3]. Það er vissulega áhyggjuefni að þessi breyting getur haft áhrif á samkeppnistöðu í flugi þar sem hún mun ekki gildafyrir allt alþjóðaflug. Það er að vísu verið að koma upp regluverki á heimsvísu á vegum Sameinuðu þjóðanna (CORSIA regluverkið), en það gengur ekkinærri jafn langt og er erfitt að fylgja eftir. Með þessari ákvörðun tekur Evrópa nauðsynlegt frumkvæði sem vonandi verður fylgt eftir innan breiðara alþjóðlegs samstarfs þegar fram líða stundir. Allt flug milli Íslands og EES ríkja, Sviss eða Bretlands mun falla undir breyttar reglur ETS. Þetta mun líklega þýða verðhækkanir á þessum flugferðum, en einnig hvetja til þess að á markað komi sparneytnari og loftslagsvænni flugvélar til mikilla hagsbóta; það er markmiðið til lengri tíma litið. Samhliða sparneytnari vélum þarf samt sem áður að sjá til þess að aukin skilvirkni valdi ekki aukningu í heildarlosun frá flugiðnaðinum eins og þróunin hefur verið síðustu tvo áratugina[4]. Flug til Íslands utan EES, Sviss og Bretlands og flug frá Íslandi til landa utan sömu svæða falla ekki undir nýja fyrirkomulagið og verður því ekki fyrir áhrifum að svo stöddu. Þetta nýja fyrirkomulag getur samt sem áður haft áhrif á tengiflug um Ísland á milli Ameríku og Evrópu þegar fram líða stundir. Breytingin sem fylgir þessu nýja fyrirkomulagi er því eðlilegt áhyggjuefni fyrir þau sem í hlut eiga en er ekki eins alvarlegt og umræðan lætur þar sem að helmingur umræddra flugferða milli Ameríku og Evrópu í gegnum Ísland falla ekki undir þetta breytta kerfi. Þrátt fyrir þetta telja stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna að á heildina litið sé hið nýja fyrirkomulag nauðsynlegt skref til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna flugsamgangna. Höfundar eru framkvæmdastjóri Landverndar og loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna. [1] Aðrar breytingar eru: 1) ReFuelEU Aviation regulation sem skyldar flugfélög til að blanda eldsneyti með vistvænni orkugjöfum (5% árið 2030 og 63% árið 2050), 2) Breytingar á Renewable Energy Directive 3) Breytingar á Energy Tax Directive (auknir skattar á flugeldsneyti). [2] Sjá líka hér Aviation - Fuels & Technologies - IEA Climate change and flying: what share of global CO2 emissions come from aviation? - Our World in Data [3] Stjórnarráðið | Mengunarbótareglan innleidd í íslensk lög (stjornarradid.is) [4] Raunin er sú að þrátt fyrir 37% bætingu í orkunotkun á hvern flogin farþegakílómetir hefur losun aukist um 70% milli 2003 og 2019 Aviation - Fuels & Technologies - IEA
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Eru stjórnarandstæðingar viljandi að misskilja samsköttun? Þórhallur Valur Benónýsson skrifar
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley Skoðun