Kalla eftir aðgerðum í tengslum við leiðtogafundinn Máni Snær Þorláksson skrifar 16. maí 2023 12:42 Amnesty International kallar eftir aðgerðum í tengslum við leiðtogafundinn sem fram fer í Hörpu í dag og á morgun. Getty/NurPhoto Í tilefni af leiðtogafundi Evrópuráðsins sem haldinn er í Hörpu í dag og á morgun kallar Amnesty eftir því að gripið verði til aðgerða vegna fimm atriða sem samtökin hafa fjallað um að undanförnu. Evrópuráðið verði að nýta tækifærið sem fundurinn felur í sér og þrýsta á að aðildarríki efli mannréttindavernd í álfunni. Þessi fimm atriði sem um ræðir eru sterkari vernd borgaralegra réttinda, verndun og styrking óháðra dómskerfa, viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna, nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins og að gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla. Í tilkynningu frá samtökunum er farið ýtarlega yfir hvert og eitt atriði: Sterkari vernd borgaralegra réttinda Amnesty segir að á síðastliðnum árum hafi borgaraleg réttindi, þar á meðal tjáningar- og fundafrelsi, átt undir högg að sækja í Evrópu. Til að mynda hafi mátt sjá versnandi stöðu mannréttinda í Rússlandi í aðdraganda innrás þeirra í Úkraínu. „Slíka þróun má sjá víðar í Evrópu, eins og til dæmis í Aserbaísjan, Póllandi og Tyrklandi.“ Samtökin segja auknar árásir á mannréttindafrömuði og borgaraleg samtök hafa átt sér stað í Evrópu á undanförnum árum. Ásamt því hafi hömlur verið settar á störf þeirra. „Í mörgum ríkjum er sanngjörn málsmeðferð í upplausn og hömlur hafa verið settar á félaga-, funda- og tjáningarfrelsi víða í Evrópu.“ Verndun og styrking óháðra dómskerfa Amnesty segir aðildarríki Evrópuráðsins eins og Pólland, Ungverjaland og Tyrkland hafa ógnað stöðu Mannréttindadómstóls Evrópu og Mannréttindasáttmála Evrópu með því að virða ekki úrskurði dómstólsins. Mannréttindadómstóllinn sé mikilvægur til að standa vörð um löggjöf um mannréttindi í álfunni. Stóraukinn málafjöldi sem rati til dómstólsins beri þess merki að sjálfstæði og hlutleysi dómstóla aðildarríkjanna séu ekki tryggð. „Amnesty International bendir á að vanefndir á úrskurðum Mannréttindadómstóls Evrópu megi ekki verða viðtekin venja,“ segir í tilkynningunni. Þá hvetja samtökin til fordæmingar á neitun Tyrklands um að framfylgja úrskurðum dómstólsins um að leysa úr haldi mannréttindafrömuðinn Osman Kavala í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar. „Það veikir stöðu Mannréttindadómstólsins og Mannréttindasáttmála Evrópu að úrskurðum dómstólsins sé ekki framfylgt. Amnesty International kallar eftir að leiðtogafundurinn fjalli af fullri alvöru um kerfisbundnar vanefndir ákveðinna aðildarríkja, eins og Tyrklands, að öðrum kosti er holur hljómur í öllu tali um að stuðla að auknum mannréttindum innan álfunnar með nýjum skuldbindingum. “ Viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna Í tilkynningu Amnesty segir að stjórnvöld um alla Evrópu hafi á síðustu árum takmarkað kvenréttindi og réttindi hinsegin fólks í auknum mæli. Rússnesk og pólsk yfirvöld hafi beitt sér gegn réttindum kvenna og hingsegin fólks og Tyrkland hafi meðal annars sagt sig frá Istanbúlsamningnum. Samtökin kalla eftir því að leiðtogafundurinn beiti sér gegn bakslaginu sem á sér stað í jafnrétti kynjanna og réttindum hinsegin fólks. „Samtökin mælast til að öll aðildarríki Evrópuráðsins skuldbindi sig til að staðfesta, eftir því sem við á, og framfylgja Istanbúlsamningnum. Þá kalla samtökin eftir því að tekið verði á úrsögn Tyrklands frá Istanbúlsamningnum sem og andstöðu ákveðinna aðildarríkja að fylgja meginreglum Istanbúlsamningsins. Istanbúlsamningurinn verður að vera ein helsta skuldbinding Evrópuráðsins og krafa fyrir aðild að Evrópuráðinu. “ Nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins Amnesty International leggur þá til að kerfi Evrópuráðsins verði bætt og gert skilvirkara og áhrifaríkara. Samtökin segja að málshöfðanir vegna brota á vissum greinum Mannréttindasáttmála Evrópu og andstöðu ríkis við að framfylgja úrskurðum ættu að kalla á viðeigandi viðbrögð í formi alþjóðlegs fundar aðildarríkja. Það sé óviðunandi að sum ríki neiti samvinnu við ákveðna eftirlitsaðila og komi í veg fyrir heimsóknir þeirra og skýrslugjöf. „Slíkur skortur á samvinnu ætti að ávallt að vera á dagskrá funda ráðherranefndarinnar, þar á meðal á árlegum ráðherrafundi,“ segir í tilkynningunni. Einnig leggja samtökin til að Evrópusambandið samþykki Mannréttindasáttmála Evrópu í samræmi við skuldbindingar Lissabon-sáttmálans og að sambandið staðfesti Istanbúlsamninginn og tryggi að aðildarríki þess geri slíkt hið sama. Þá leggja samtökin áherslu á að rétturinn til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis verði formlega viðurkenndur með lagalega bindandi bókun í Mannréttindasáttmála Evrópu. Þannig sé hægt að tryggja traustan og samfelldan lagalegan grunn fyrir Mannréttindadómstól Evrópu er lýtur að umhverfismálum. „Það auðveldar innleiðingu og framfylgd réttarins til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis í aðildarríkjum Evrópuráðsins. “ Gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir dómstóla Fimmta atriðið sem Amnesty kallar eftir aðgerðum í varðar stríð Rússlands í Úkraínu. Samtökin segja að þar hafi verið framdir glæpir samkvæmt alþjóðalögum í gríðarlega miklu mæli. Kallað er eftir því að gerendurnir verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla fyrir alla glæpi sem þeir hafa framið í trássi við alþjóðleg lög, þar á meðal glæpi gegn friði. „Réttur þolenda verður að vera í forgrunni í rannsóknum og lögsóknum vegna þessara glæpa og þolendur verða að geta sótt rétt sinn til miska- og skaðabóta.“ Samtökin segja leiðtogafundinn vera tækifæri fyrir Evrópuráðið til að stíga skref í átt að því að draga Rússland til ábyrgðar vegna stríðsins og hinna mörgu brota á alþjóðlegum mannúðarlögum og mannréttindum í stríðsátökunum. „Til að leiðtogafundurinn geti hins vegar borið árangur og blásið nýju lífi í Evrópuráðið verða aðildarríkin að setja það í forgang að taka á skeytingarleysi Tyrklands gagnvart skuldbindingum sínum. Einnig ættu aðildarríkin að nýta leiðtogafundinn í að setja í forgang baráttuna gegn skerðingu borgaralegs samfélags, verndun og styrkingu óháðra og hlutlausra dómstóla og berjast gegn bakslagi í réttindum kvenna og hinsegin fólks. Að undanskildum réttinum til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis ætti leiðtogafundurinn að leggja minni áherslu á að koma á fót nýjum stofnunum og meiri áherslu á að gera núverandi kerfi skilvirkari og öflugri. “ Leiðtogafundur Evrópuráðsins í Reykjavík 2023 Mannréttindi Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Fleiri fréttir Rúmlega þrjátíu skjálftar á Vesturlandi „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Sjá meira
Þessi fimm atriði sem um ræðir eru sterkari vernd borgaralegra réttinda, verndun og styrking óháðra dómskerfa, viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna, nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins og að gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla. Í tilkynningu frá samtökunum er farið ýtarlega yfir hvert og eitt atriði: Sterkari vernd borgaralegra réttinda Amnesty segir að á síðastliðnum árum hafi borgaraleg réttindi, þar á meðal tjáningar- og fundafrelsi, átt undir högg að sækja í Evrópu. Til að mynda hafi mátt sjá versnandi stöðu mannréttinda í Rússlandi í aðdraganda innrás þeirra í Úkraínu. „Slíka þróun má sjá víðar í Evrópu, eins og til dæmis í Aserbaísjan, Póllandi og Tyrklandi.“ Samtökin segja auknar árásir á mannréttindafrömuði og borgaraleg samtök hafa átt sér stað í Evrópu á undanförnum árum. Ásamt því hafi hömlur verið settar á störf þeirra. „Í mörgum ríkjum er sanngjörn málsmeðferð í upplausn og hömlur hafa verið settar á félaga-, funda- og tjáningarfrelsi víða í Evrópu.“ Verndun og styrking óháðra dómskerfa Amnesty segir aðildarríki Evrópuráðsins eins og Pólland, Ungverjaland og Tyrkland hafa ógnað stöðu Mannréttindadómstóls Evrópu og Mannréttindasáttmála Evrópu með því að virða ekki úrskurði dómstólsins. Mannréttindadómstóllinn sé mikilvægur til að standa vörð um löggjöf um mannréttindi í álfunni. Stóraukinn málafjöldi sem rati til dómstólsins beri þess merki að sjálfstæði og hlutleysi dómstóla aðildarríkjanna séu ekki tryggð. „Amnesty International bendir á að vanefndir á úrskurðum Mannréttindadómstóls Evrópu megi ekki verða viðtekin venja,“ segir í tilkynningunni. Þá hvetja samtökin til fordæmingar á neitun Tyrklands um að framfylgja úrskurðum dómstólsins um að leysa úr haldi mannréttindafrömuðinn Osman Kavala í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar sínar. „Það veikir stöðu Mannréttindadómstólsins og Mannréttindasáttmála Evrópu að úrskurðum dómstólsins sé ekki framfylgt. Amnesty International kallar eftir að leiðtogafundurinn fjalli af fullri alvöru um kerfisbundnar vanefndir ákveðinna aðildarríkja, eins og Tyrklands, að öðrum kosti er holur hljómur í öllu tali um að stuðla að auknum mannréttindum innan álfunnar með nýjum skuldbindingum. “ Viðnám við bakslagi í jafnrétti kynjanna Í tilkynningu Amnesty segir að stjórnvöld um alla Evrópu hafi á síðustu árum takmarkað kvenréttindi og réttindi hinsegin fólks í auknum mæli. Rússnesk og pólsk yfirvöld hafi beitt sér gegn réttindum kvenna og hingsegin fólks og Tyrkland hafi meðal annars sagt sig frá Istanbúlsamningnum. Samtökin kalla eftir því að leiðtogafundurinn beiti sér gegn bakslaginu sem á sér stað í jafnrétti kynjanna og réttindum hinsegin fólks. „Samtökin mælast til að öll aðildarríki Evrópuráðsins skuldbindi sig til að staðfesta, eftir því sem við á, og framfylgja Istanbúlsamningnum. Þá kalla samtökin eftir því að tekið verði á úrsögn Tyrklands frá Istanbúlsamningnum sem og andstöðu ákveðinna aðildarríkja að fylgja meginreglum Istanbúlsamningsins. Istanbúlsamningurinn verður að vera ein helsta skuldbinding Evrópuráðsins og krafa fyrir aðild að Evrópuráðinu. “ Nýtt framtak til að auka áhrif Evrópuráðsins Amnesty International leggur þá til að kerfi Evrópuráðsins verði bætt og gert skilvirkara og áhrifaríkara. Samtökin segja að málshöfðanir vegna brota á vissum greinum Mannréttindasáttmála Evrópu og andstöðu ríkis við að framfylgja úrskurðum ættu að kalla á viðeigandi viðbrögð í formi alþjóðlegs fundar aðildarríkja. Það sé óviðunandi að sum ríki neiti samvinnu við ákveðna eftirlitsaðila og komi í veg fyrir heimsóknir þeirra og skýrslugjöf. „Slíkur skortur á samvinnu ætti að ávallt að vera á dagskrá funda ráðherranefndarinnar, þar á meðal á árlegum ráðherrafundi,“ segir í tilkynningunni. Einnig leggja samtökin til að Evrópusambandið samþykki Mannréttindasáttmála Evrópu í samræmi við skuldbindingar Lissabon-sáttmálans og að sambandið staðfesti Istanbúlsamninginn og tryggi að aðildarríki þess geri slíkt hið sama. Þá leggja samtökin áherslu á að rétturinn til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis verði formlega viðurkenndur með lagalega bindandi bókun í Mannréttindasáttmála Evrópu. Þannig sé hægt að tryggja traustan og samfelldan lagalegan grunn fyrir Mannréttindadómstól Evrópu er lýtur að umhverfismálum. „Það auðveldar innleiðingu og framfylgd réttarins til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis í aðildarríkjum Evrópuráðsins. “ Gerendur stríðsglæpa verði dregnir fyrir dómstóla Fimmta atriðið sem Amnesty kallar eftir aðgerðum í varðar stríð Rússlands í Úkraínu. Samtökin segja að þar hafi verið framdir glæpir samkvæmt alþjóðalögum í gríðarlega miklu mæli. Kallað er eftir því að gerendurnir verði dregnir fyrir sjálfstæða, hlutlausa og sanngjarna dómstóla fyrir alla glæpi sem þeir hafa framið í trássi við alþjóðleg lög, þar á meðal glæpi gegn friði. „Réttur þolenda verður að vera í forgrunni í rannsóknum og lögsóknum vegna þessara glæpa og þolendur verða að geta sótt rétt sinn til miska- og skaðabóta.“ Samtökin segja leiðtogafundinn vera tækifæri fyrir Evrópuráðið til að stíga skref í átt að því að draga Rússland til ábyrgðar vegna stríðsins og hinna mörgu brota á alþjóðlegum mannúðarlögum og mannréttindum í stríðsátökunum. „Til að leiðtogafundurinn geti hins vegar borið árangur og blásið nýju lífi í Evrópuráðið verða aðildarríkin að setja það í forgang að taka á skeytingarleysi Tyrklands gagnvart skuldbindingum sínum. Einnig ættu aðildarríkin að nýta leiðtogafundinn í að setja í forgang baráttuna gegn skerðingu borgaralegs samfélags, verndun og styrkingu óháðra og hlutlausra dómstóla og berjast gegn bakslagi í réttindum kvenna og hinsegin fólks. Að undanskildum réttinum til hreins, heilnæms og sjálfbærs umhverfis ætti leiðtogafundurinn að leggja minni áherslu á að koma á fót nýjum stofnunum og meiri áherslu á að gera núverandi kerfi skilvirkari og öflugri. “
Leiðtogafundur Evrópuráðsins í Reykjavík 2023 Mannréttindi Mest lesið Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Innlent Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Innlent Thunberg meðal 500 handtekinna aðgerðasinna Erlent Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Innlent Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Innlent Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Innlent Demókrötum kennt um og uppsögnum hótað Erlent „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Innlent Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Innlent Telja sig hafa fundið skipið sem skaut drónunum Erlent Fleiri fréttir Rúmlega þrjátíu skjálftar á Vesturlandi „Brotamenn eru nú ekki oft miklir borgunarmenn“ Heimila gjaldtöku vegna fjarheilbrigðisþjónustu og útkalls án flutnings Haft höggbor beint fyrir utan í hálft ár og kominn með nóg Stímir óhrædd í gin ísraelska sjóhersins Kom ráðherra á óvart að viðræðum hefði verið slitið Söguðu gat á flugsafn til að stinga inn Boeing 757 Tveggja vikna tvíburasystrum vísað úr landi Gæti stefnt í þungavigtarslag um varaformannsembættið Atvinnuþátttaka innflytjenda meiri en Íslendinga en fjárhagsstaða verri Hafði hvorki þekkingu né umboð til að tjá sig um fjármálin Framsóknarflokkurinn mælist aftur inni Áttatíu starfsmenn í biðstöðu og HM-hópur Íslands Viðreisn býður fram undir eigin merkjum í Árborg Ekið á hjólreiðamann og hann fluttur á bráðamóttöku Val á þingflokksformanni bíður betri tíma Tvö vilja byggja Fossvogsbrú en bæði yfir áætluðum kostnaði Tálbeitan ákærð fyrir rangt brot Ekki sama manneskjan eftir hörmungarnar á Gasa Skorar á ríkisstjórnina að fjármagna íslenskunám Eggert Benedikt settur forstjóri Hafró Samtök „gamalla karla“ sem sumum finnst „kúl“ Rafmagnslaust á Dalvík, Hrísey og nágrenni Hætt við sameiningu HA og Háskólans á Bifröst Bjóða Grindvíkingum á seiglunámskeið Fimmtungur getur ekki keypt afmælisgjafir fyrir börnin sín Reyna að bjarga starfseminni á Möltu og slæmar fregnir af makrílveiðinni Bein útsending: Loftslagsdagurinn Bein útsending: Staða launafólks á Íslandi Létu sér andlát Hjörleifs í léttu rúmi liggja Sjá meira