Hagkerfið ennþá yfirspennt Kjartan Kjartansson og Berghildur Erla Bernharðsdóttir skrifa 23. ágúst 2023 11:22 Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri, á fundi um stýrivaxtaákvörðun í morgun. Vísir/Vilhelm Seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar sagði að hagkerfið væri ennþá yfirspennt þegar nefndin hækkaði stýrivexti fjórtánda skiptið í röð í morgun. Peningastefnan hafi virkað en verkefnið hafi stækkað vegna gríðarlegs hagvaxtar. Peningastefnunefndin ákvað að hækka stýrivexti um 0,5 prósentustig í morgun. Meginstýrivextir bankans standa í 9,25 prósentum eftir hækkunina. Í yfirlýsingu sinni sagði nefndin að nauðsynlegt væri að herða taumhald peningastefnunnar enn frekar vegna verðbólguhorfa og spennu á vinnumarkaði og þjóðarbúinu þrátt fyrir að vísbendingar væru um að hægt hefði á vexti efnahagsumsvifa. Ákvörðunin um hækkun var tekin þrátt fyrir að verðbólga hafi hjaðnað að undanförnu og ívið meira en nefndin gerði ráð fyrir í maí. Undirliggjandi verðbólga hafi minnkað minna en mæld verðbólga og verðbólguhorfur til lengri tíma hafi lítið breyst þrátt fyrir að skammtímahorfurnar hafi batnað frá því við síðustu stýrivaxtahækkun. „Verðbólga er tekin að hjaðna en það breytir því ekki að hún er enn alltof mikil,“ sagði Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, á blaðamannafundi þar sem ákvörðunin var kynnt í morgun. Innlendar verðhækkanir vegi upp á móti lækkun húsnæðisverð og innfluttra vara. Þá hald laun áfram að hækka, um tíu prósent á milli ára á öðrum fjórðungi ársins. Þetta sagði Þórarinn endurspegla kjarasamninga sem voru gerðir við ríki og sveitarfélög í vetur. Vill sjá sterkara gengi skila sér í vöruverði Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar, sagði að hækkun um fimmtíu punkta væri töluvert. Ýmislegt ynni með peningastefnunni, þar á meðal sterkara gengi krónunnar, minni verðbólga erlendis og aukið jafnvægi á húsnæðismarkaði. Hagkerfið væri þó enn yfirspennt. Miklar launahækkanir hafi orðið og innlendar vörur hækkuðu enn í verði. „Við erum að horfa á mjög spennt hagkerfi. Í ljósi þess taldi nefndin að það væri þörf á að herða frekar að. Við verðum svo bara að sjá hvað næstu mánuðir bera í skauti sér,“ sagði Ásgeir á fundinum. Í viðtali við fréttamann Stöðvar 2 eftir fundinn sagðist Ásgeir gjarnan vilja sjá að hækkun á gengi krónunnar og lægri verðbólga í viðskiptalöndum Íslands á þessu ári komi fram í lægra vöruverði. Þá vildi hann að ríkið héldi aftur af sér í hækkun þjónustugjalda og útgjöldum. Peningastefnan virkað sem skyldi Fullyrti Ásgeir að peningastefnan hefði skilað verulegum árangri, sérstaklega eftir að nefndin byrjaði að hækka vexti og herða aðhaldið verulega vorið 2022. Áhrif þess kæmu fram í þeim þáttum sem þau ættu að gera. Á móti vegi hins vegar gríðarlega mikill hagvöxtur, sjö prósent á fyrsta ársfjórðungi. Þenslan væri birtingarmynd þess að það gengur vel í hagkerfinu. Eftirspurn sé mikil og mörgum atvinnugreinum vegni vel. Það auki álagið á peningastefnuna og krefjist þess að nefndin geri meira. „Peningastefnan hefur virkað akkúrat eins og hún á að gera. Vandamálið er kannski það að verkefnið hefur bara orðið miklu stærra heldur en við kannski gerðum ráð fyrir í upphafi miðað við þann mikla kraft sem er í efnahagslífinu,“ sagði seðlabankastjóri. Ásgeir segist vonast til þess að það taki ekki of langan tíma að ná jafnvægi í hagkerfinu.Vísir/Sigurjón Fá alla til þess að toga í sömu átt Atvinnuleysi mælist nú lágt. Fulltrúar peningastefnunefndarinnar voru spurðir að því hvort að hægt væri að ná verðbólgunni niður án þess að atvinnuleysi ykist verulega. Ásgeir sagði að bankinn vildi gjarnan geta beitt peningastefnunni þannig að atvinnuleysi færi ekki umfram náttúrulegt stig. Ekki væri þó hægt að útiloka að það gerðist. Það færi meðal annars eftir því hvernig kjarasamningar yrðu gerðir í vetur. Seðlabankinn hafi öll tækin til þess að kæla hagkerfið en það gæti orðið sársaukafullt. Því þyrfti liðsinni fleiri aðila. „Við erum með tækin. Við munum ná verðbólgunni niður. Kostnaðurinn við að ná henni niður veltur auðvitað dálítið á því hvort að aðrir aðilar í hagkerfinu séu að vinna með okkur eða á móti,“ sagði Ásgeir og nefndi aftur kjarasamningaviðræður sem eru yfirvofandi í vetur. Seðlabankinn hafi ekki sérstaka skoðun á hversu mikið svigrúm sé fyrir launahækkanir. Ásgeir sagði þó slæmt ef þær yrðu umfram framleiðni eða verðbólgumarkmið líkt og gerðist í síðustu kjarasamningalotu. „Við vonumst bara eftir því að við fáum aðila vinnumarkaðarins í lið með okkur með jákvæðum hætti þannig að við séum öll að vinna að sama markmiði, toga í sömu átt þannig að við getum séð lága verðbólgu og lága vexti til lengri tíma.“ Svigrúm til að semja um húsnæðislánin Ásgeir ráðlagði þeim sem hafa keypt fasteignir á undanförnum tveimur til þremur árum að tala við bankann sinn eða lánveitanda og fara yfir hvað sé hægt að gera til þess að létta greiðslubyrðina. Hann teldi töluvert svigrúm til þess að endursemja við lánveitendur og marga kosti í boði. „Við erum í þeirri stöðu núna að þurfa að breyta vöxtum til þess að ná jafnvægi í hagkerfinu. Við höfum séð að einhverju leyti að þessir háu vextir hafi miðlast inn á fasteignamarkaðinn. Vonandi tekur það ekki ofan langan tíma fyrir okkur að ná nýju jafnvægi,“ sagði hann í viðtali við Stöð 2. Seðlabankinn Efnahagsmál Mest lesið Leist ekki á hagtölur og rak yfirmann stofnunarinnar Viðskipti erlent Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Viðskipti innlent Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Viðskipti innlent Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Viðskipti innlent Forstjóraskipti hjá Ice-Group Viðskipti innlent Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Viðskipti innlent Stærsti olíufundur Evrópu í áratug í Póllandi Viðskipti erlent Vara við eggjum í kleinuhringjum Neytendur Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Viðskipti innlent „Verið að auglýsa öryggi sem er falsöryggi“ Neytendur Fleiri fréttir Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Forstjóraskipti hjá Ice-Group Kísiltollar gætu vel endað fyrir gerðardómi Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Arion hagnaðist um tíu milljarða á öðrum fjórðungi Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Festi hagnast umfram væntingar Þota Play komin úr viðgerð eftir skemmdir vegna hagléls Evrópa verði upp á Kína komin verði af tollunum Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Sjá meira
Peningastefnunefndin ákvað að hækka stýrivexti um 0,5 prósentustig í morgun. Meginstýrivextir bankans standa í 9,25 prósentum eftir hækkunina. Í yfirlýsingu sinni sagði nefndin að nauðsynlegt væri að herða taumhald peningastefnunnar enn frekar vegna verðbólguhorfa og spennu á vinnumarkaði og þjóðarbúinu þrátt fyrir að vísbendingar væru um að hægt hefði á vexti efnahagsumsvifa. Ákvörðunin um hækkun var tekin þrátt fyrir að verðbólga hafi hjaðnað að undanförnu og ívið meira en nefndin gerði ráð fyrir í maí. Undirliggjandi verðbólga hafi minnkað minna en mæld verðbólga og verðbólguhorfur til lengri tíma hafi lítið breyst þrátt fyrir að skammtímahorfurnar hafi batnað frá því við síðustu stýrivaxtahækkun. „Verðbólga er tekin að hjaðna en það breytir því ekki að hún er enn alltof mikil,“ sagði Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, á blaðamannafundi þar sem ákvörðunin var kynnt í morgun. Innlendar verðhækkanir vegi upp á móti lækkun húsnæðisverð og innfluttra vara. Þá hald laun áfram að hækka, um tíu prósent á milli ára á öðrum fjórðungi ársins. Þetta sagði Þórarinn endurspegla kjarasamninga sem voru gerðir við ríki og sveitarfélög í vetur. Vill sjá sterkara gengi skila sér í vöruverði Ásgeir Jónsson, seðlabankastjóri og formaður peningastefnunefndar, sagði að hækkun um fimmtíu punkta væri töluvert. Ýmislegt ynni með peningastefnunni, þar á meðal sterkara gengi krónunnar, minni verðbólga erlendis og aukið jafnvægi á húsnæðismarkaði. Hagkerfið væri þó enn yfirspennt. Miklar launahækkanir hafi orðið og innlendar vörur hækkuðu enn í verði. „Við erum að horfa á mjög spennt hagkerfi. Í ljósi þess taldi nefndin að það væri þörf á að herða frekar að. Við verðum svo bara að sjá hvað næstu mánuðir bera í skauti sér,“ sagði Ásgeir á fundinum. Í viðtali við fréttamann Stöðvar 2 eftir fundinn sagðist Ásgeir gjarnan vilja sjá að hækkun á gengi krónunnar og lægri verðbólga í viðskiptalöndum Íslands á þessu ári komi fram í lægra vöruverði. Þá vildi hann að ríkið héldi aftur af sér í hækkun þjónustugjalda og útgjöldum. Peningastefnan virkað sem skyldi Fullyrti Ásgeir að peningastefnan hefði skilað verulegum árangri, sérstaklega eftir að nefndin byrjaði að hækka vexti og herða aðhaldið verulega vorið 2022. Áhrif þess kæmu fram í þeim þáttum sem þau ættu að gera. Á móti vegi hins vegar gríðarlega mikill hagvöxtur, sjö prósent á fyrsta ársfjórðungi. Þenslan væri birtingarmynd þess að það gengur vel í hagkerfinu. Eftirspurn sé mikil og mörgum atvinnugreinum vegni vel. Það auki álagið á peningastefnuna og krefjist þess að nefndin geri meira. „Peningastefnan hefur virkað akkúrat eins og hún á að gera. Vandamálið er kannski það að verkefnið hefur bara orðið miklu stærra heldur en við kannski gerðum ráð fyrir í upphafi miðað við þann mikla kraft sem er í efnahagslífinu,“ sagði seðlabankastjóri. Ásgeir segist vonast til þess að það taki ekki of langan tíma að ná jafnvægi í hagkerfinu.Vísir/Sigurjón Fá alla til þess að toga í sömu átt Atvinnuleysi mælist nú lágt. Fulltrúar peningastefnunefndarinnar voru spurðir að því hvort að hægt væri að ná verðbólgunni niður án þess að atvinnuleysi ykist verulega. Ásgeir sagði að bankinn vildi gjarnan geta beitt peningastefnunni þannig að atvinnuleysi færi ekki umfram náttúrulegt stig. Ekki væri þó hægt að útiloka að það gerðist. Það færi meðal annars eftir því hvernig kjarasamningar yrðu gerðir í vetur. Seðlabankinn hafi öll tækin til þess að kæla hagkerfið en það gæti orðið sársaukafullt. Því þyrfti liðsinni fleiri aðila. „Við erum með tækin. Við munum ná verðbólgunni niður. Kostnaðurinn við að ná henni niður veltur auðvitað dálítið á því hvort að aðrir aðilar í hagkerfinu séu að vinna með okkur eða á móti,“ sagði Ásgeir og nefndi aftur kjarasamningaviðræður sem eru yfirvofandi í vetur. Seðlabankinn hafi ekki sérstaka skoðun á hversu mikið svigrúm sé fyrir launahækkanir. Ásgeir sagði þó slæmt ef þær yrðu umfram framleiðni eða verðbólgumarkmið líkt og gerðist í síðustu kjarasamningalotu. „Við vonumst bara eftir því að við fáum aðila vinnumarkaðarins í lið með okkur með jákvæðum hætti þannig að við séum öll að vinna að sama markmiði, toga í sömu átt þannig að við getum séð lága verðbólgu og lága vexti til lengri tíma.“ Svigrúm til að semja um húsnæðislánin Ásgeir ráðlagði þeim sem hafa keypt fasteignir á undanförnum tveimur til þremur árum að tala við bankann sinn eða lánveitanda og fara yfir hvað sé hægt að gera til þess að létta greiðslubyrðina. Hann teldi töluvert svigrúm til þess að endursemja við lánveitendur og marga kosti í boði. „Við erum í þeirri stöðu núna að þurfa að breyta vöxtum til þess að ná jafnvægi í hagkerfinu. Við höfum séð að einhverju leyti að þessir háu vextir hafi miðlast inn á fasteignamarkaðinn. Vonandi tekur það ekki ofan langan tíma fyrir okkur að ná nýju jafnvægi,“ sagði hann í viðtali við Stöð 2.
Seðlabankinn Efnahagsmál Mest lesið Leist ekki á hagtölur og rak yfirmann stofnunarinnar Viðskipti erlent Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Viðskipti innlent Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Viðskipti innlent Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Viðskipti innlent Forstjóraskipti hjá Ice-Group Viðskipti innlent Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Viðskipti innlent Stærsti olíufundur Evrópu í áratug í Póllandi Viðskipti erlent Vara við eggjum í kleinuhringjum Neytendur Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Viðskipti innlent „Verið að auglýsa öryggi sem er falsöryggi“ Neytendur Fleiri fréttir Tímabundin dreifing á sjónvarpsefni Sýnar hjá Símanum Hækkun tolla eins og þruma úr heiðskíru lofti Forstjóraskipti hjá Ice-Group Kísiltollar gætu vel endað fyrir gerðardómi Hvalur hf. stefnir íslenska ríkinu Arion hagnaðist um tíu milljarða á öðrum fjórðungi Ferðum Play til London, Parísar og Berlínar „sjálfhætt“ Festi hagnast umfram væntingar Þota Play komin úr viðgerð eftir skemmdir vegna hagléls Evrópa verði upp á Kína komin verði af tollunum Sigurður viðskiptastjóri innviðalausna hjá Ofar Hagnaður minnkar um 38 prósent og arðgreiðsla óákveðin Funda með ráðherra vegna tollanna: „Ég ætla ekki að setjast í neitt dómarasæti“ Á ég að greiða inn á lánið eða spara? Loksins, mathöllin og fleiri staðir fá nýja rekstraraðila „Við erum að bæta við atvinnustoð í samfélaginu“ Kristján og Leó kaupa Landsbankahúsið á tæpa þrjá milljarða Sjómönnum sagt upp: Skipulagsbreytingar vegna veiðigjalda Vaxtalækkun í ágúst sé nánast útilokuð Opnuðu loks Hygge eftir 245 daga bið Verðbólgan hjaðnar á ný Gáfust upp á Facebook og opna verslun fyrir notaðar íþróttavörur Endurskipuleggja reksturinn „í vinsemd og virðingu“ Tekjur jukust um helming milli ára Hátt í þrjátíu sagt upp hjá Play Gengið rétti lítillega úr kútnum en hefur aldrei verið lægra Róðurinn þungur en hefur ekki áhyggjur af Play HBO Max streymisveitan komin til Íslands Gengi Play í frjálsu falli Alþjóðlegt bílafyrirtæki kaupir Öskju og systurfélög Sjá meira