Tilkynningum um heimilisofbeldi til lögreglu fjölgað verulega Kolbeinn Tumi Daðason skrifar 24. janúar 2024 14:49 Sigríður Björk Guðjónsdóttir ríkislögreglustjóri. Vísir/Vilhelm Ríkislögreglustjóri telur að aukin áherslu á rannsóknir heimilisofbeldismála og stuðning við brotaþola hafi leitt til mikillar fjölgunar tilkynninga um heimilisofbeldi. Þau eru nú tæplega helmingur allra ofbeldisbrota. Ríkislögreglustjóri hefur birt nýja samantekt um tilkynnt ofbeldisbrot til lögreglu, sem hefur fjölgað á síðustu árum. Fjölgunin er sögð meiri en vænta mætti vegna þróunar íbúafjölda. Nokkrir þættir skýri þessa aukningu. „Aukin áhersla lögreglu á rannsóknir heimilisofbeldismála og stuðning við brotaþola hefur leitt til fjölgunar tilkynninga um heimilisofbeldismál, og eru ofbeldisbrot sem tengjast heimilisofbeldi í dag á milli 40 og 50% allra ofbeldisbrota. Fyrir breytt verklag árið 2014 var sambærilegt hlutfall 10 til 20% af ofbeldisbrotum. Þá benda þolendakannanir lögreglu ekki til þess að fleiri verði fyrir ofbeldi nú en áður. Á sama tíma eru vísbendingar um að fleiri tilkynni ofbeldi sem þeir verða fyrir til lögreglu,“ segir í tilkynningu ríkislögreglustjóra. Hnífar koma æ oftar við sögu Fjölgun alvarlegra líkamsárása valdi áhyggjum þar sem fjölgunin skýrist einna helst af fjölgun mála þar sem vopn, þá helst stunguvopn, komi við sögu. Árið 2023 voru 2.132 ofbeldisbrot skráð hjá lögreglu. Þar af voru 1.585 minniháttar líkamsmeiðingar, 187 stórfelldar líkamsárásir og 169 meiriháttar líkamsárásir. Í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásarmálum voru um 90% grunaðra karlmenn og var meðalaldur þeirra aðeins lægri en meðalaldur grunaðra í öllum ofbeldisbrotum tilkynntum til lögreglu. Ekki liggur fyrir greining á brotaþolum í þessum málum. Helstu ástæður þess að mál eru skilgreind stórfelld er notkun á vopni, þá helst egg- eða stunguvopni. Sjaldgæfara er að skotvopn komi við sögu. Tilkynningum til lögreglu og barnaverndar hefur einnig fjölgað marktækt vegna mála þar sem grunur er um að barn beiti ofbeldi. Algengast er þó að börn komi við sögu í heimilisofbeldismálum, sem skýrist meðal annars af bættri meðferð og skráningu slíkra mála hjá lögreglu. Grunaðir í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásum undir 18 ára árið 2023 voru 18% af heildarfjölda og hefur hlutfallið ekki verið hærra frá 2016. Flestir grunaðir árið 2023 voru á aldrinum 26-35 ára, eða 30% af heildarfjölda grunaðra. Beina þurfi börnum af afbrotabraut „Lögreglan hefur bent á að afbrotavarnir eru lykilatriði til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Beina þarf börnum og ungmennum strax frá afbrotum, og á sama tíma tryggja að lögreglan hafi þau verkfæri og mannafla sem þarf til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Reynslan hér og erlendis sýnir að ekki er komið í veg fyrir ofbeldisbrot nema með samvinnu réttarvörslukerfisins við sveitarfélög, heilbrigðis- og menntakerfi auk annarra lykilaðila í hverju nærsamfélagi.“ Vakin er athygli á áhættumati greiningardeildar ríkislögreglustjóra vegna skipulagðrar brotastarfsemi. „Aukin athygli hefur verið sett á hlut ungmenna í afbrotum og tengingum við skipulagða brotastarfsemi. Unnið er að því að greina betur gögn lögreglu sem benda til þess að brotahópar hér á landi nýti sér ungmenni í ýmis verkefni tengd brotastarfsemi, til að mynda fíkniefnasölu og ofbeldisverknað. Þar er verið að huga að því hvort ungmenni sem eru í félagslega viðkvæmri stöðu, búa á viðkvæmum svæðum eða eru í nærumhverfi við brotamenn séu útsettari fyrir áhrifum skipulagðrar brotastarfsemi.“ Frumvörp í vinnslu Dómsmálaráðherra hafi veitt auknu fjármagni til lögreglu vegna skipulagðrar brotastarfsemi og samfélagslöggæslu til að tryggja skilvirkari löggæslu og öflugra viðbragð réttarvörslukerfisins. Þá hafi ráðherra lagt fram frumvarp um breytingu á vopnalögum, sem nú er endurflutt sem 349. mál á núverandi þingi og kynnt að frumvarp um breytingar á lögreglulögum nr. 90/1996 vegna afbrotavarna, vopnaburðar og eftirlits með lögreglu verði lagt fram á nýjan leik á Alþingi. „Unnið er að því að samhæfa forvarnir og fræðslu og þróa svæðisbundið samráð gegn afbrotum hjá lögregluembættunum, með sérstaka áherslu á börn og ungmenni. Þá hefur lögreglan bent á nauðsyn þess að samræma og bæta meðferð mála ósakhæfra og sakhæfra barna út frá alþjóðlegum ráðleggingum um barnvænt réttarvörslukerfi, m.a. við afgreiðslu Alþingis á nýrri framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar.“ Brýnt sé að þær refsiheimildir sem séu til staðar í lögum séu nýttar, með samræmdum hætti og hægt sé að fullnusta þá dóma sem falli gagnvart sakhæfum einstaklingum. Lögreglumál Heimilisofbeldi Barnavernd Fangelsismál Alþingi Ofbeldi gegn börnum Mest lesið „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Innlent Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Innlent Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Innlent Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Innlent Segjast hafa uppgötvað nýjan lit sem ekki hefur sést áður Erlent Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Innlent Vance átti í skoðanaskiptum við hægri hönd páfans Erlent „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ Innlent Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Innlent Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Innlent Fleiri fréttir Vanþekking ráðherra sé áhyggjuefni Margar fjölskyldur fastar í fátækt svo árum skiptir Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Gagnrýnir dómsmálaráðherra fyrir að fara með rangt mál um dvalarleyfi Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Maðurinn er laus úr haldi „Við megum mótmæla því að verið sé að drepa saklaust fólk“ Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Falla frá gjaldskrárhækkunum og árásir á tímum vopnahlés Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Vestfjarðaleiðin verði Hringvegur númer tvö Ferill fyrrum forsætisráðherra og verðlaunaður sagnfræðingur í Sprengisandi Rólegheitaveður á páskadag Ökumaður undir aldri í bílaeltingarleik við lögreglu Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Engin tengsl milli þolenda og gerenda Tortryggni í garð Rússa og ungmennaráð sem fékk ekkert að segja Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Handtekinn á Húsavík með tölvert magn fíkniefna Bora tilraunaholu til að framleiða heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu „Það er eitthvað við það að vera hérna“ Koma strandaglópunum heim í kvöld Áhyggjuefni að brotaþolar treysti ekki dómstólum Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Fólskuleg líkamsárás og strandaglópar í suðri Sjá meira
Ríkislögreglustjóri hefur birt nýja samantekt um tilkynnt ofbeldisbrot til lögreglu, sem hefur fjölgað á síðustu árum. Fjölgunin er sögð meiri en vænta mætti vegna þróunar íbúafjölda. Nokkrir þættir skýri þessa aukningu. „Aukin áhersla lögreglu á rannsóknir heimilisofbeldismála og stuðning við brotaþola hefur leitt til fjölgunar tilkynninga um heimilisofbeldismál, og eru ofbeldisbrot sem tengjast heimilisofbeldi í dag á milli 40 og 50% allra ofbeldisbrota. Fyrir breytt verklag árið 2014 var sambærilegt hlutfall 10 til 20% af ofbeldisbrotum. Þá benda þolendakannanir lögreglu ekki til þess að fleiri verði fyrir ofbeldi nú en áður. Á sama tíma eru vísbendingar um að fleiri tilkynni ofbeldi sem þeir verða fyrir til lögreglu,“ segir í tilkynningu ríkislögreglustjóra. Hnífar koma æ oftar við sögu Fjölgun alvarlegra líkamsárása valdi áhyggjum þar sem fjölgunin skýrist einna helst af fjölgun mála þar sem vopn, þá helst stunguvopn, komi við sögu. Árið 2023 voru 2.132 ofbeldisbrot skráð hjá lögreglu. Þar af voru 1.585 minniháttar líkamsmeiðingar, 187 stórfelldar líkamsárásir og 169 meiriháttar líkamsárásir. Í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásarmálum voru um 90% grunaðra karlmenn og var meðalaldur þeirra aðeins lægri en meðalaldur grunaðra í öllum ofbeldisbrotum tilkynntum til lögreglu. Ekki liggur fyrir greining á brotaþolum í þessum málum. Helstu ástæður þess að mál eru skilgreind stórfelld er notkun á vopni, þá helst egg- eða stunguvopni. Sjaldgæfara er að skotvopn komi við sögu. Tilkynningum til lögreglu og barnaverndar hefur einnig fjölgað marktækt vegna mála þar sem grunur er um að barn beiti ofbeldi. Algengast er þó að börn komi við sögu í heimilisofbeldismálum, sem skýrist meðal annars af bættri meðferð og skráningu slíkra mála hjá lögreglu. Grunaðir í meiriháttar eða stórfelldum líkamsárásum undir 18 ára árið 2023 voru 18% af heildarfjölda og hefur hlutfallið ekki verið hærra frá 2016. Flestir grunaðir árið 2023 voru á aldrinum 26-35 ára, eða 30% af heildarfjölda grunaðra. Beina þurfi börnum af afbrotabraut „Lögreglan hefur bent á að afbrotavarnir eru lykilatriði til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Beina þarf börnum og ungmennum strax frá afbrotum, og á sama tíma tryggja að lögreglan hafi þau verkfæri og mannafla sem þarf til að takast á við alvarleg ofbeldisbrot. Reynslan hér og erlendis sýnir að ekki er komið í veg fyrir ofbeldisbrot nema með samvinnu réttarvörslukerfisins við sveitarfélög, heilbrigðis- og menntakerfi auk annarra lykilaðila í hverju nærsamfélagi.“ Vakin er athygli á áhættumati greiningardeildar ríkislögreglustjóra vegna skipulagðrar brotastarfsemi. „Aukin athygli hefur verið sett á hlut ungmenna í afbrotum og tengingum við skipulagða brotastarfsemi. Unnið er að því að greina betur gögn lögreglu sem benda til þess að brotahópar hér á landi nýti sér ungmenni í ýmis verkefni tengd brotastarfsemi, til að mynda fíkniefnasölu og ofbeldisverknað. Þar er verið að huga að því hvort ungmenni sem eru í félagslega viðkvæmri stöðu, búa á viðkvæmum svæðum eða eru í nærumhverfi við brotamenn séu útsettari fyrir áhrifum skipulagðrar brotastarfsemi.“ Frumvörp í vinnslu Dómsmálaráðherra hafi veitt auknu fjármagni til lögreglu vegna skipulagðrar brotastarfsemi og samfélagslöggæslu til að tryggja skilvirkari löggæslu og öflugra viðbragð réttarvörslukerfisins. Þá hafi ráðherra lagt fram frumvarp um breytingu á vopnalögum, sem nú er endurflutt sem 349. mál á núverandi þingi og kynnt að frumvarp um breytingar á lögreglulögum nr. 90/1996 vegna afbrotavarna, vopnaburðar og eftirlits með lögreglu verði lagt fram á nýjan leik á Alþingi. „Unnið er að því að samhæfa forvarnir og fræðslu og þróa svæðisbundið samráð gegn afbrotum hjá lögregluembættunum, með sérstaka áherslu á börn og ungmenni. Þá hefur lögreglan bent á nauðsyn þess að samræma og bæta meðferð mála ósakhæfra og sakhæfra barna út frá alþjóðlegum ráðleggingum um barnvænt réttarvörslukerfi, m.a. við afgreiðslu Alþingis á nýrri framkvæmdaáætlun á sviði barnaverndar.“ Brýnt sé að þær refsiheimildir sem séu til staðar í lögum séu nýttar, með samræmdum hætti og hægt sé að fullnusta þá dóma sem falli gagnvart sakhæfum einstaklingum.
Lögreglumál Heimilisofbeldi Barnavernd Fangelsismál Alþingi Ofbeldi gegn börnum Mest lesið „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Innlent Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Innlent Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Innlent Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Innlent Segjast hafa uppgötvað nýjan lit sem ekki hefur sést áður Erlent Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Innlent Vance átti í skoðanaskiptum við hægri hönd páfans Erlent „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ Innlent Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Innlent Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Innlent Fleiri fréttir Vanþekking ráðherra sé áhyggjuefni Margar fjölskyldur fastar í fátækt svo árum skiptir Ásthildur Lóa setur húsið umdeilda á sölu Gagnrýnir dómsmálaráðherra fyrir að fara með rangt mál um dvalarleyfi Trump-stjórnin virðist ekki hafa neitt plan Skrítið ef ríkið hefur ekki áhuga á Háholti Maðurinn er laus úr haldi „Við megum mótmæla því að verið sé að drepa saklaust fólk“ Ræddi við foreldra og hætta við miklar hækkanir Einn í haldi lögreglu vegna konu með skerta meðvitund Falla frá gjaldskrárhækkunum og árásir á tímum vopnahlés Bjóst ekki við að ríkisstjórnin héldi meirihluta Viðbragð lögreglu og sjúkraflutningamanna í nágrenni Selfoss Vestfjarðaleiðin verði Hringvegur númer tvö Ferill fyrrum forsætisráðherra og verðlaunaður sagnfræðingur í Sprengisandi Rólegheitaveður á páskadag Ökumaður undir aldri í bílaeltingarleik við lögreglu Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Engin tengsl milli þolenda og gerenda Tortryggni í garð Rússa og ungmennaráð sem fékk ekkert að segja Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Handtekinn á Húsavík með tölvert magn fíkniefna Bora tilraunaholu til að framleiða heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu „Það er eitthvað við það að vera hérna“ Koma strandaglópunum heim í kvöld Áhyggjuefni að brotaþolar treysti ekki dómstólum Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Fólskuleg líkamsárás og strandaglópar í suðri Sjá meira