Homminn Baldur Sævar Þór Jónsson skrifar 7. apríl 2024 09:31 Tugir einstaklinga hafa lýst sig reiðubúna til að gegna því mikilvæga verkefni að vera forseti lýðveldisins. Það endurspeglar eflaust heilbrigt lýðræði hve margir eru boðnir og búnir í starfið þó sumum finnist það orðið skrípaleikur. Breytingar í samfélaginu hafa án efa mikið að segja því með tilkomu samfélagsmiðla sem vettvangs fyrir slíkar stjörnur og áhrifavalda þá geta allir orðið stjörnur, jafnvel þótt aðeins að eigin mati sé. Þegar þú ert er stórstjarna í eigin bergmálshelli þá er stutt stökk á Bessastaði. Þrátt fyrir gagnrýni á fyrirkomulag forsetakosninga þá er langt í að allir sem vilja nái lágmarks fjölda undirskrifta. Á heildina litið eru þetta örfáir sem ná markmiðinu að geta boðið sig fram þannig að þröskuldurinn er þó einhver þótt deila megi um hvort hann þyrfti að vera hærri. Umræðan um væntanleg forsetaefni er skrautleg á köflum og einkennist stundum af algjöru þekkingarleysi eða einfeldni. Við höfum haft hina ýmsu forseta frá stofnun lýðveldisins sem hafa í reynd verið ákveðinn þverskurður af samfélaginu. Við höfum haft forseta sem var armur íhaldsins og hinna atvinnuskapandi stétta. Þá höfðum við virðulegan bónda sem kenndi sig við bændur og sveitarfólk landsins, því næst forseta fræða og aðdáunar á fornfrægri söguöld, forseta jafnréttis og íslenskrar tungu, hinn óútreiknanlegi Epal kommi sem var algjört kamelljón og breytti ásýnd embættisins, og forseta með sokkafetisið sem var hálfgert nörd og hluti af þeirri kynslóð sem er laus við allar formfastar hefðir. En hver er þá næstur? Ég ætla ekki að fara ofan af þeirri skoðun minni að Baldur Þórhallsson sé besti kandídatinn í þetta embætti enda vel að sér í stöðu heims- og stjórnmála og sögu þeirra sem nýtast best þessu embætti. Bakland hans er sterkt og af þeim sem nú þegar hafa komið fram er hann besti þverskurður okkar nútíma samfélags. Þá verður ekki litið fram hjá því að hann endurspeglar breytt viðhorf til mannréttindamála sem m.a. hefur leitt til þess að samkynhneigt par er orðið gjaldgengt í framboði til forseta lýðveldisins. Það er jafn merkilegt og þegar Vigdís Finnbogadóttir bauð sig fram fyrst kvenna. Þeir sem gera lítið úr þessu vaða í villu. Það yrði stór sigur fyrir réttindabaráttu allra minnihlutahópa ef Baldur Þórhallsson fengi brautargengi að verða forseti lýðveldisins, sá fyrsti í sögu þjóðarinnar. Allt tal um að ekki eigi að velja út frá kynhneigð eru duldir fordómar. Þetta var líka uppi á teningnum þegar Vigdís bauð sig fram, auðvitað var það hluti af hennar baráttu að vera kona líkt og það er hluti af baráttu Baldurs Þórhallssonar að vera hommi og giftur manni sem tekur virkan þátt í baráttunni. Að öllu framangreindu slepptu þá hefur Baldur allt til brunns að bera til að verða framúrskarandi forseti. Hann er klár og vel gefinn með ómælda innsýn inni í stjórnskipun landsins og hvernig hún virkar, hann þekkir vel utanríkismál þjóðarinnar og málefni líðandi stundar á alþjóðlegum vettvangi. Hann er búinn að vera í hringiðu pólitískrar umræðu hér á landi lengi og beinlínis starfar við að fylgjast með þeim málum og greina þau innan Háskóla Íslands. Hann hefur réttu þekkinguna og reynsluna. Þá kemur að hinum margt umtalaða öryggisventli, það er hvort Baldur Þórhallsson geti staðið í lappirnar og synjað lögum sem fara gegn vilja þjóðar. Ágætur kollegi minn hafði orð á því að afstaða Baldurs í Icesafe-málinu sýndi að hann stæði ekki vörð um sjálfstæði þjóðarinnar. Þessi rök ættu þá að útiloka Katrínu Jakobsdóttur líka frá embætti því allir þingmenn Vinstri grænna og Samfylkingarinnar kusu með Icesafe-frumvarpinu á sínum tíma. Baldur var bara varaþingmaður á þessum tíma en Katrín var ekki bara óbreyttur þingmaður heldur einnig ráðherra og var því í afburðastöðu til þess að hafa áhrif á málið, t.d. við ríkisstjórnarborðið. Það var líka hennar flokkur sem hafði fjármálaráðuneytið og forgöngu í málinu. Hver er þá öryggisventilinn ef valið stendur um flekklausa fortíð frambjóðenda í þessu samhengi af þeim sem hafa gefið kost á sér. Baldur Þórhallsson hefur í áratugi unnið við það að fylgjast með stjórnmálum og atburðum og greina aðstæður hverju sinni. Sem slíkur áhorfandi og greinandi býr hann yfir einstakri reynslu og innsæi til þess að lesa þær aðstæður þegar bil myndast milli þings og þjóðar. Hann, umfram alla aðra frambjóðendur, hefur þekkinguna og innsæið til að vita hvenær aðstæður eru með þeim hætti að forsetinn ætti að leggjast undir feld og huga að vilja þjóðarinnar. Höfundur er Hæstaréttarlögmaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Forsetakosningar 2024 Forsetakosningar 2024 Forseti Íslands Hinsegin Sævar Þór Jónsson Mest lesið Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard Skoðun Skoðun Skoðun Börn eiga ekki heima í fangelsi Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Aðförin að einkabílnum eða bara meira frelsi? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Kvöld sem er ekki bara fyrir börnin Alicja Lei skrifar Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar Skoðun Málið er dautt (A Modest Proposal) skrifar Skoðun Femínísk utanríkisstefna: aukin samstaða og aðgerðir Guillaume Bazard skrifar Skoðun Hagsmunir flugrekstrar á Íslandi eru miklir Jóhannes Bjarni Guðmundsson skrifar Skoðun Þjónn, það er bakslag í beinasoðinu mínu Hlédís Maren Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar Skoðun Kvennabarátta á tímum bakslags Tatjana Latinovic skrifar Skoðun Líttupp - ertu að missa af einhverju? Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Betri hellir, stærri kylfur? Ingvar Þóroddsson skrifar Skoðun Er loftslagskvíðinn horfinn? Sonja Huld Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Okur fákeppni og ofurvextir halda uppi verðbólgu Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Óverjandi framkoma við fyrirtæki Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Þegar vitleysan í dómsal slær allt út Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Ástarsvik ein tegund ofbeldis gegn eldra fólki Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Lítil bleik slaufa kemur miklu til leiðar Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Fræ menntunar – frá Froebel til Jung Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun 1500 vanvirk ungmenni í Reykjavík Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar Skoðun Að hafa trú á samfélaginu Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Sköpum samfélag fyrir börn Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Skrift er málið Guðbjörg Rut Þórisdóttir skrifar Skoðun Viltu hafa jákvæð áhrif þegar þú ferðast? Ásdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Tvær leiðir færar til þess að skóli fyrir alla geti virkað Íris Björk Eysteinsdóttir skrifar Skoðun Örorkubyrði og örorkuframlag lífeyrissjóða Björgvin Jón Bjarnason skrifar Sjá meira
Tugir einstaklinga hafa lýst sig reiðubúna til að gegna því mikilvæga verkefni að vera forseti lýðveldisins. Það endurspeglar eflaust heilbrigt lýðræði hve margir eru boðnir og búnir í starfið þó sumum finnist það orðið skrípaleikur. Breytingar í samfélaginu hafa án efa mikið að segja því með tilkomu samfélagsmiðla sem vettvangs fyrir slíkar stjörnur og áhrifavalda þá geta allir orðið stjörnur, jafnvel þótt aðeins að eigin mati sé. Þegar þú ert er stórstjarna í eigin bergmálshelli þá er stutt stökk á Bessastaði. Þrátt fyrir gagnrýni á fyrirkomulag forsetakosninga þá er langt í að allir sem vilja nái lágmarks fjölda undirskrifta. Á heildina litið eru þetta örfáir sem ná markmiðinu að geta boðið sig fram þannig að þröskuldurinn er þó einhver þótt deila megi um hvort hann þyrfti að vera hærri. Umræðan um væntanleg forsetaefni er skrautleg á köflum og einkennist stundum af algjöru þekkingarleysi eða einfeldni. Við höfum haft hina ýmsu forseta frá stofnun lýðveldisins sem hafa í reynd verið ákveðinn þverskurður af samfélaginu. Við höfum haft forseta sem var armur íhaldsins og hinna atvinnuskapandi stétta. Þá höfðum við virðulegan bónda sem kenndi sig við bændur og sveitarfólk landsins, því næst forseta fræða og aðdáunar á fornfrægri söguöld, forseta jafnréttis og íslenskrar tungu, hinn óútreiknanlegi Epal kommi sem var algjört kamelljón og breytti ásýnd embættisins, og forseta með sokkafetisið sem var hálfgert nörd og hluti af þeirri kynslóð sem er laus við allar formfastar hefðir. En hver er þá næstur? Ég ætla ekki að fara ofan af þeirri skoðun minni að Baldur Þórhallsson sé besti kandídatinn í þetta embætti enda vel að sér í stöðu heims- og stjórnmála og sögu þeirra sem nýtast best þessu embætti. Bakland hans er sterkt og af þeim sem nú þegar hafa komið fram er hann besti þverskurður okkar nútíma samfélags. Þá verður ekki litið fram hjá því að hann endurspeglar breytt viðhorf til mannréttindamála sem m.a. hefur leitt til þess að samkynhneigt par er orðið gjaldgengt í framboði til forseta lýðveldisins. Það er jafn merkilegt og þegar Vigdís Finnbogadóttir bauð sig fram fyrst kvenna. Þeir sem gera lítið úr þessu vaða í villu. Það yrði stór sigur fyrir réttindabaráttu allra minnihlutahópa ef Baldur Þórhallsson fengi brautargengi að verða forseti lýðveldisins, sá fyrsti í sögu þjóðarinnar. Allt tal um að ekki eigi að velja út frá kynhneigð eru duldir fordómar. Þetta var líka uppi á teningnum þegar Vigdís bauð sig fram, auðvitað var það hluti af hennar baráttu að vera kona líkt og það er hluti af baráttu Baldurs Þórhallssonar að vera hommi og giftur manni sem tekur virkan þátt í baráttunni. Að öllu framangreindu slepptu þá hefur Baldur allt til brunns að bera til að verða framúrskarandi forseti. Hann er klár og vel gefinn með ómælda innsýn inni í stjórnskipun landsins og hvernig hún virkar, hann þekkir vel utanríkismál þjóðarinnar og málefni líðandi stundar á alþjóðlegum vettvangi. Hann er búinn að vera í hringiðu pólitískrar umræðu hér á landi lengi og beinlínis starfar við að fylgjast með þeim málum og greina þau innan Háskóla Íslands. Hann hefur réttu þekkinguna og reynsluna. Þá kemur að hinum margt umtalaða öryggisventli, það er hvort Baldur Þórhallsson geti staðið í lappirnar og synjað lögum sem fara gegn vilja þjóðar. Ágætur kollegi minn hafði orð á því að afstaða Baldurs í Icesafe-málinu sýndi að hann stæði ekki vörð um sjálfstæði þjóðarinnar. Þessi rök ættu þá að útiloka Katrínu Jakobsdóttur líka frá embætti því allir þingmenn Vinstri grænna og Samfylkingarinnar kusu með Icesafe-frumvarpinu á sínum tíma. Baldur var bara varaþingmaður á þessum tíma en Katrín var ekki bara óbreyttur þingmaður heldur einnig ráðherra og var því í afburðastöðu til þess að hafa áhrif á málið, t.d. við ríkisstjórnarborðið. Það var líka hennar flokkur sem hafði fjármálaráðuneytið og forgöngu í málinu. Hver er þá öryggisventilinn ef valið stendur um flekklausa fortíð frambjóðenda í þessu samhengi af þeim sem hafa gefið kost á sér. Baldur Þórhallsson hefur í áratugi unnið við það að fylgjast með stjórnmálum og atburðum og greina aðstæður hverju sinni. Sem slíkur áhorfandi og greinandi býr hann yfir einstakri reynslu og innsæi til þess að lesa þær aðstæður þegar bil myndast milli þings og þjóðar. Hann, umfram alla aðra frambjóðendur, hefur þekkinguna og innsæið til að vita hvenær aðstæður eru með þeim hætti að forsetinn ætti að leggjast undir feld og huga að vilja þjóðarinnar. Höfundur er Hæstaréttarlögmaður.
Skoðun Verkakonur samtímans – og nýtt skeið í kvennabaráttu! Guðrún Margrét Guðmundsdóttir,Aleksandra Leonardsdóttir skrifar
Skoðun Samhljómur á meðal ÍSÍ og Íslandsspila um endursköpun spilaumhverfisins Ingvar Örn Ingvarsson skrifar
Skoðun Viljum við læra af sögunni eða endurtaka hana? Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginlegt sundkort fyrir höfuðborgarsvæðið – löngu tímabært Þórdís Lóa Þórhallsdóttir skrifar
Skoðun Frá Peking 1995 til 2025: Samstarf, framþróun og ný heimsskipan Karl Héðinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hvað eiga kaffihúsin á 18. öld á Englandi og gervigreind sameiginlegt? Stefán Atli Rúnarsson skrifar