Ríkisstjórn Íhaldsflokksins hefur í fleiri mánuði reynt að koma frumvarpinu umdeilda í gegnum þingið. Frumvarpið veitti stjórnvöldum heimild til þess að senda hælisleitendur sem koma ólöglega til Bretlands til Austur-Afríkulandsins Rúanda á meðan unnið er úr umsóknum þeirra um alþjóðlega vernd. Þarlend stjórnvöld fá greitt fyrir að taka á móti fólkinu.
Hæstiréttur Bretlands dæmdi fyrri útgáfu frumvarpsins ólöglega þar sem stjórnvöld gætu ekki tryggt öryggi hælisleitenda í Rúanda. Í kjölfarið voru breytingar gerðar á frumvarpinu og samkomulag við stjórnvöld í Rúanda um aukna vernd fyrir hælisleitendurnar handsalað.
Frumvarpið er pólitískt forgangsmál Rishi Sunak, forsætisráðherra. Helsta baráttumál hans fyrir þingkosningar sem fara fram í haust er að stöðva ólöglegar komur flóttafólks sem sækist eftir hæli í Bretlandi með smábátum yfir Ermarsund sem hefur fjölgað mikið á skömmum tíma. Íhaldsflokkur Sunak á verulega undir högg að sækja í skoðanakönnunum.
Gætu hunsað Mannréttindadómstólinn
Málið velktist um á þingi í tvo mánuði vegna ítrekaðra breytingatillagna sem ókjörin lávarðadeildin gerði við frumvarpið en neðri deildin hafnaði jafnóðum. Lávarðadeildin féll loks frá athugasemdum sínum í gær og var frumvarpið afgreitt sem lög á þingfundi sem stóð fram á nótt.
Sunak var herskár þegar hann ræddi við blaðamenn í gærmorgun áður en frumvarpið varð að lögum. Sakaði hann andstæðinga Íhaldsflokksins um að beita öllum brögðum til þess að koma í veg fyrir brotflutning fólks og að leyfa bátunum að halda áfram að koma yfir sundið.
Allt væri tilbúið til að hefja brottflutning hælisleitenda til Rúanda. Búið væri að leigja flugvélar, fjölga rýmum í fangelsum og starfsfólki og ryðja dagskrá dómstóla til þess að taka við áfrýjunarmálum. Brottflutningurinn hæfist eftir tíu til tólf vikur.
Stjórn Sunak hefur ítrekað sagst ætla að hunsa Mannréttindadómstól Evrópu, reyni hann að koma í veg fyrir brottflutninginn til Rúanda. Sunak endurtók það í gær.
„Við erum tilbúin, áætlanirnar eru tilbúnar og þessar flugferðir fara af stað hvað sem gerist. Enginn erlendur dómstóll stöðvar okkur í að koma flugvélunum af stað,“ sagði Sunak.
Í andstöðu við flóttamannasamninginn
Andstæðingar laganna hafa sagt þau stríða gegn alþjóðalögum. Bæði flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna og Evrópuráðið hvöttu bresk stjórnvöld til þess að endurskoða áform sín þar sem þau græfu undan alþjóðlegum viðbrögðum við auknum flóttamannastraumi í heiminum og alþjóðlegum mannréttindum.
„Nýju lögin marka nýtt skref í átt frá langri hefð Bretlands að útvega þeim hæli sem þurfa á því að halda í andstöðu við flóttamannasamninginn,“ sagði Filippo Grandi, yfirmaður flóttamannamála hjá SÞ.
Michael O'Flaherty, mannréttindastjóri Evrópuráðsins, sagði lögin vekja upp stórar spurningar um mannréttinda hælisleitenda og réttarríkið sjálft í Bretlandi. Hann gagnrýndi sérstaklega að lögin meinuðu hælisleitendum að leita til dómstóla þegar þeim væri hótað að vera sendir til þeirra landa sem þeir flýja, að sögn AP-fréttastofunnar.
Talskona stjórnvalda í Rúanda fagnaði samþykkt laganna í dag. Rúanda sé öruggt ríki og brugðist hafi verið við áhyggjum breska hæstaréttarins um ástand mannréttindamála þar.
Verkamannaflokkurinn hefur sagt ætla að afnema lögin komist hann til valda eftir kosningarnar í haust. Yvetta Cooper, skuggainnanríkisráðherra flokksins, ítrekaði þá afstöðu eftir samþykkt laganna og sagði engan hælisleitenda verða sendan til Rúanda vinni flokkurinn kosningarnar.
Fimm manns að minnsta kosti fórust á Ermarsundi í morgun þegar bát hlekktist á þar. Reuters-fréttastofan segir að eitt barn sé á meðal þeirra látnu. Franska strandgæslan leitar enn að fólki í sjónum.
Innan við þrjú hundruð manns komu ólöglega á bátum yfir Ermarsund til Bretlands árið 2018 en þeir voru orðnir hátt í 45 þúsund árið 2022. Nokkuð fækkaði í hópnum eftir að bresk stjórnvöld gripu til harðari aðgerða gegn glæpasamtökum sem flytja fólk yfir sundið í fyrra. Þá komu tæplega 29.500 manns yfir sundið.
