Lyfjarisinn veitir offitufræðslu: „Hvaðan á þetta að koma?“ Ólafur Björn Sverrisson skrifar 8. júní 2024 07:01 Erla Gerður segir umfjöllun Novo nordisk faglega og fagnar henni, á meðan stjórnvöld séu sofandi á verðinum. vísir/getty Sprenging hefur orðið í sölu á megrunarlyfinu Ozempic hér á landi síðustu ár. Lyfjarisinn Novo nordisk, sem framleiðir lyfið, auglýsir fræðslusíðu um ofþyngd á samfélagsmiðlum, án þess að minnst sé á lyfið. Sérfræðingur segir greiðsluþátttökuskilyrði sjúkratrygginga of ströng. Seldar pakkningar af Ozempic lyfinu voru tuttugu og þrisvar sinnum fleiri á mánuði í fyrra en árið 2019. Forstjóri Lyfjastofnunar telur að minnsta kosti tíu þúsund manns noti lyfið á Íslandi. Mikil umræða hefur skapast undanfarið um lyfin í kjölfar þessarar aukningar. Þá sér í lagi varðandi fyrir hverja lyfin séu og hvernig þau skuli niðurgreidd af sjúkratryggingum Íslands. Þá hefur vefsíða á vegum danska lyfjafyrirtækisins Novo nordisk, framleiðanda Ozempic, ofþyngd.is vakið athygli. Þar er ekki minnst á lyfin, enda slíkar auglýsingar ekki leyfðar en ítarleg umfjöllun um ofþyngd má þar finna þar og eru lesendur hvattir til að fá „einstaklingsbundna meðferðaráætlun við offitu“. Nokkuð sem er á „gráu svæði“ að sögn viðmælenda Vísis. Greint var frá því fyrr á árinu að Erla Gerður Sveinsdóttir, sérfræðilæknir í offitu, hefði fengið greitt samtals 2,3 milljónir króna frá Novo nordisk á tveggja ára tímabili. Er það í tengslum við fyrirlestra á vegum fyrirtækisins. „Ég fagna vandaðri umfjöllun um offitu. Ef hún kemur frá fagfólki þá held ég að hún sé af því góða. Vissulega má ekki auglýsa lyf og ég hef hvergi séð það gert,“ segir Erla Gerður í samtali við Vísi, spurð út í vefsíðuna á vegum Novo nordisk. Hún spyr á móti: „Hvaðan á þetta að koma? Á meðan yfirvöld eru svolítið sofandi í þessum vanda. Hver á að veita fræðslu? Ég horfi á það þannig að á meðan vönduð fræðsla um offitu er til staðar, eigum við að skoða það vel. En það er vissulega mikið bull í gangi og þess vegna þarf að koma mótvægi. En það sem ég hef séð á þessari síðu er vönduð umfjöllun og ég er sátt við það. Best væri ef yfirvöld stæðu betur að þessu en ef það er enginn að gera það, þá erum við sennilega að horfa fram á verra ástand,“ segir Erla Gerður. Lyf sem ber að nota sem lyf Erla Gerður hefur ýmsar vangaveltur um lyfjanotkunina og greiðsluþátttöku sjúkratrygginga. Hún segir ljóst að stjórnvöld verði að taka skýrari stefnu varðandi notkun þessara lyfja. Hún ítrekar ákveðin grundvallaratriði: „Þetta eru lyf sem ber að nota eins og lyf. Þau eru að leiðrétta ákveðna truflun í ákveðnu ástandi og ekki ætluð fyrir heilbrigða líkama til þess að léttast og trufla þar kerfin. Það er gott að við séum með verkfæri en þau ber að nota rétt. Þá sé von á fleiri lyfjum á markað. Mikil gróska sé í rannsóknum á offitu. „Lyfin verða mun breiðvirkari en þau sem við höfum í dag. Við getum farið að vinna með truflun á þyngdastjórnunarkerfi líkamans á fleiri vegu. Bæði eru að koma fleiri lyf sem líkja eftir fleiri hormónum frá meltingarveginum og síðan lyf sem vinna beint inn í ákveðin stýrikerfi líkamsþyngdar í heilanum“ Stór hópur sem getur fengið lyfið „Ég fagna því að það séu til fleiri leiðir til þess að aðstoða einstaklinga sem eru með sjúkdóminn offitu,“ segir Erla sem gerir skýran greinarmun á sjúkdómnum offitu og megrunar- og útlitsdýrkandi iðnaði. Hún kveðst bjartsýn á áframhaldandi þróun. Um leið þurfi hins vegar að passa hverjir séu að nota lyfin. „Það verður að gera góða greiningu á undirliggjandi vanda og hvað við séum að meðhöndla. Þetta er ekki svo einfalt að það sé hægt að skella sér á lyf og krossa fingur.“ Lyfjunum má ávísa til fólks sem er í 30 í BMI-stuðli eða yfir, eða til þeirra sem eru með 27 og fylgikvilla, sem verður að teljast lágt. Sem dæmi er maður, sem er 180 sentímetrar á hæð og vegur 88 kílógrömm, í 27,2 í BMI. „Þetta er gríðarlega stór hópur miðað við að 30 prósent séu í hópi þeirra sem eru með offitu. Þannig þetta er mjög stór hópur sem læknar mega skrifa lyfið út fyrir.“ Það sé hins vegar ekki víst að læknar séu að skrifa lyfin út á ranga sjúklinga, þó það megi oftast undirbúa lyfjagjöf betur og fylgja henni betur eftir. „Það er ekki endilega við læknana eina að sakast, sem eru að reyna að gera sitt besta.“ Greiðsluþátttökuskilyrði séu ströng Hins vegar telur Erla greiðsluþátttökuskilyrði sjúkratrygginga gríðarlega ströng. Hún hafi lýst þeirri skoðun við ráðamenn sömuleiðis. Umrædd skilyrði felast í því að sjúklingur sé yfir 45 í BMI-stuðli og með lífsógnandi fylgikvilla sem ekki hafi tekist að vinna með, með öðrum hætti í að minnsta kosti sex mánuði. „Við erum oft að fara inn með lyfjameðferð allt of seint. Í mínum huga er þetta sambærilegt við það þegar það er búið að greina krabbamein en við ætlum ekki að stíga inn í með lyfjameðferð fyrr en meinið er búið að dreifa sér í að minnsta kosti tvö líffæri. Þetta heldur engu vatni með krabbamein en við erum að gera það sama með þennan sjúkdóm. Hún myndi því vilja skrifa út lyfin fyrr. „Einstaklingar með offitu hafa lengi búið við það viðhorf að þeir hafi komið sér í þetta ástand og þurfi að taka sig á. Mörg hafa lifað í fordómum og skömm. Ég held að við séum að komast út úr því ástandi, þannig að fólk sé að leita sér hjálpar, og það held ég að sé mjög af hinu góða,“ segir Erla Gerður. Lyf Heilbrigðismál Þyngdarstjórnunarlyf Mest lesið Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Bíll konunnar sást á upptöku Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Innlent Grunaður hraðbankaþjófur í gæslu eftir allt saman Innlent Landsmenn allir harmi slegnir Innlent Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Innlent Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Innlent Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Erlent Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Innlent Fleiri fréttir Hátt í tveggja tíma veðmálaauglýsing í boði Rúv Hraðbankinn ófundinn, hungursneyð og skólar hefjast Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Grunaður hraðbankaþjófur í gæslu eftir allt saman Þurfa að bíða lengur eftir að komast í Sundhöllina Bíll konunnar sást á upptöku Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Líta málið „mjög alvarlegum augum“ Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Rigning og rok í methlaupi Sleppt úr gæsluvarðhaldi en málið enn til rannsóknar Hlaup hafið úr Hafrafellslóni Hungursneyð lýst yfir og forsætisráðherra segir alþjóðasamfélagið ráðalaust Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Hungursneið á Gasa, strokulaxar og metþátttaka í Reykjavíkurmaraþoni Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Áfall fyrir RIFF Skipar samningateymi um uppbyggingu Víkings á Markarsvæði Leituðu ítrekað í geymslur stofnunar Tillaga um að stækka Hótel Flatey felld Landsmenn allir harmi slegnir Sósíalistar og Rússlandsvinir undir eitt þak „Kannski verður maður grátandi hálft hlaupið, en þá bara er það þannig“ Bærinn hefur afhent lögreglu myndefni í tengslum við hraðbankaránið Dauðbrá og varð öskureið þegar hún sá sjálfa sig í gervigreindarmyndbandi 83% fallinna almennir borgarar: „Allt sem er að gerast þarna ber einkenni þjóðarmorðs“ Næsti fasi í yfirtöku á Gasaströnd og Njálugleði Þrír laxar reyndust úr sjókví í Dýrafirði Allt stopp á lokametrunum Sjá meira
Seldar pakkningar af Ozempic lyfinu voru tuttugu og þrisvar sinnum fleiri á mánuði í fyrra en árið 2019. Forstjóri Lyfjastofnunar telur að minnsta kosti tíu þúsund manns noti lyfið á Íslandi. Mikil umræða hefur skapast undanfarið um lyfin í kjölfar þessarar aukningar. Þá sér í lagi varðandi fyrir hverja lyfin séu og hvernig þau skuli niðurgreidd af sjúkratryggingum Íslands. Þá hefur vefsíða á vegum danska lyfjafyrirtækisins Novo nordisk, framleiðanda Ozempic, ofþyngd.is vakið athygli. Þar er ekki minnst á lyfin, enda slíkar auglýsingar ekki leyfðar en ítarleg umfjöllun um ofþyngd má þar finna þar og eru lesendur hvattir til að fá „einstaklingsbundna meðferðaráætlun við offitu“. Nokkuð sem er á „gráu svæði“ að sögn viðmælenda Vísis. Greint var frá því fyrr á árinu að Erla Gerður Sveinsdóttir, sérfræðilæknir í offitu, hefði fengið greitt samtals 2,3 milljónir króna frá Novo nordisk á tveggja ára tímabili. Er það í tengslum við fyrirlestra á vegum fyrirtækisins. „Ég fagna vandaðri umfjöllun um offitu. Ef hún kemur frá fagfólki þá held ég að hún sé af því góða. Vissulega má ekki auglýsa lyf og ég hef hvergi séð það gert,“ segir Erla Gerður í samtali við Vísi, spurð út í vefsíðuna á vegum Novo nordisk. Hún spyr á móti: „Hvaðan á þetta að koma? Á meðan yfirvöld eru svolítið sofandi í þessum vanda. Hver á að veita fræðslu? Ég horfi á það þannig að á meðan vönduð fræðsla um offitu er til staðar, eigum við að skoða það vel. En það er vissulega mikið bull í gangi og þess vegna þarf að koma mótvægi. En það sem ég hef séð á þessari síðu er vönduð umfjöllun og ég er sátt við það. Best væri ef yfirvöld stæðu betur að þessu en ef það er enginn að gera það, þá erum við sennilega að horfa fram á verra ástand,“ segir Erla Gerður. Lyf sem ber að nota sem lyf Erla Gerður hefur ýmsar vangaveltur um lyfjanotkunina og greiðsluþátttöku sjúkratrygginga. Hún segir ljóst að stjórnvöld verði að taka skýrari stefnu varðandi notkun þessara lyfja. Hún ítrekar ákveðin grundvallaratriði: „Þetta eru lyf sem ber að nota eins og lyf. Þau eru að leiðrétta ákveðna truflun í ákveðnu ástandi og ekki ætluð fyrir heilbrigða líkama til þess að léttast og trufla þar kerfin. Það er gott að við séum með verkfæri en þau ber að nota rétt. Þá sé von á fleiri lyfjum á markað. Mikil gróska sé í rannsóknum á offitu. „Lyfin verða mun breiðvirkari en þau sem við höfum í dag. Við getum farið að vinna með truflun á þyngdastjórnunarkerfi líkamans á fleiri vegu. Bæði eru að koma fleiri lyf sem líkja eftir fleiri hormónum frá meltingarveginum og síðan lyf sem vinna beint inn í ákveðin stýrikerfi líkamsþyngdar í heilanum“ Stór hópur sem getur fengið lyfið „Ég fagna því að það séu til fleiri leiðir til þess að aðstoða einstaklinga sem eru með sjúkdóminn offitu,“ segir Erla sem gerir skýran greinarmun á sjúkdómnum offitu og megrunar- og útlitsdýrkandi iðnaði. Hún kveðst bjartsýn á áframhaldandi þróun. Um leið þurfi hins vegar að passa hverjir séu að nota lyfin. „Það verður að gera góða greiningu á undirliggjandi vanda og hvað við séum að meðhöndla. Þetta er ekki svo einfalt að það sé hægt að skella sér á lyf og krossa fingur.“ Lyfjunum má ávísa til fólks sem er í 30 í BMI-stuðli eða yfir, eða til þeirra sem eru með 27 og fylgikvilla, sem verður að teljast lágt. Sem dæmi er maður, sem er 180 sentímetrar á hæð og vegur 88 kílógrömm, í 27,2 í BMI. „Þetta er gríðarlega stór hópur miðað við að 30 prósent séu í hópi þeirra sem eru með offitu. Þannig þetta er mjög stór hópur sem læknar mega skrifa lyfið út fyrir.“ Það sé hins vegar ekki víst að læknar séu að skrifa lyfin út á ranga sjúklinga, þó það megi oftast undirbúa lyfjagjöf betur og fylgja henni betur eftir. „Það er ekki endilega við læknana eina að sakast, sem eru að reyna að gera sitt besta.“ Greiðsluþátttökuskilyrði séu ströng Hins vegar telur Erla greiðsluþátttökuskilyrði sjúkratrygginga gríðarlega ströng. Hún hafi lýst þeirri skoðun við ráðamenn sömuleiðis. Umrædd skilyrði felast í því að sjúklingur sé yfir 45 í BMI-stuðli og með lífsógnandi fylgikvilla sem ekki hafi tekist að vinna með, með öðrum hætti í að minnsta kosti sex mánuði. „Við erum oft að fara inn með lyfjameðferð allt of seint. Í mínum huga er þetta sambærilegt við það þegar það er búið að greina krabbamein en við ætlum ekki að stíga inn í með lyfjameðferð fyrr en meinið er búið að dreifa sér í að minnsta kosti tvö líffæri. Þetta heldur engu vatni með krabbamein en við erum að gera það sama með þennan sjúkdóm. Hún myndi því vilja skrifa út lyfin fyrr. „Einstaklingar með offitu hafa lengi búið við það viðhorf að þeir hafi komið sér í þetta ástand og þurfi að taka sig á. Mörg hafa lifað í fordómum og skömm. Ég held að við séum að komast út úr því ástandi, þannig að fólk sé að leita sér hjálpar, og það held ég að sé mjög af hinu góða,“ segir Erla Gerður.
Lyf Heilbrigðismál Þyngdarstjórnunarlyf Mest lesið Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Innlent Bíll konunnar sást á upptöku Innlent Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Innlent Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Innlent Grunaður hraðbankaþjófur í gæslu eftir allt saman Innlent Landsmenn allir harmi slegnir Innlent Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Innlent Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Innlent Thunberg og félagar borin út úr norska seðlabankanum Erlent Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Innlent Fleiri fréttir Hátt í tveggja tíma veðmálaauglýsing í boði Rúv Hraðbankinn ófundinn, hungursneyð og skólar hefjast Farþegar látnir sofa á gólfinu á hóteli í Keflavík Grunaður hraðbankaþjófur í gæslu eftir allt saman Þurfa að bíða lengur eftir að komast í Sundhöllina Bíll konunnar sást á upptöku Þáttastjórnendum X-sins sagt upp Líta málið „mjög alvarlegum augum“ Hella áfenginu niður og hringja í foreldra Tuttugu milljónir í bankanum og kona í gæsluvarðhaldi Rigning og rok í methlaupi Sleppt úr gæsluvarðhaldi en málið enn til rannsóknar Hlaup hafið úr Hafrafellslóni Hungursneyð lýst yfir og forsætisráðherra segir alþjóðasamfélagið ráðalaust Aðstoðar allt að fimmtán ára gömul börn að hætta með bleyju Hungursneið á Gasa, strokulaxar og metþátttaka í Reykjavíkurmaraþoni Grjóthart nei hjá dúxinum í Yale Áfall fyrir RIFF Skipar samningateymi um uppbyggingu Víkings á Markarsvæði Leituðu ítrekað í geymslur stofnunar Tillaga um að stækka Hótel Flatey felld Landsmenn allir harmi slegnir Sósíalistar og Rússlandsvinir undir eitt þak „Kannski verður maður grátandi hálft hlaupið, en þá bara er það þannig“ Bærinn hefur afhent lögreglu myndefni í tengslum við hraðbankaránið Dauðbrá og varð öskureið þegar hún sá sjálfa sig í gervigreindarmyndbandi 83% fallinna almennir borgarar: „Allt sem er að gerast þarna ber einkenni þjóðarmorðs“ Næsti fasi í yfirtöku á Gasaströnd og Njálugleði Þrír laxar reyndust úr sjókví í Dýrafirði Allt stopp á lokametrunum Sjá meira