Viljum við útrýma kristni úr þjóðlífinu? Gunnlaugur Stefánsson skrifar 16. september 2024 10:00 Það er verið að útrýma kristni úr þjóðlífinu. Kristnifræði sem námsgrein hefur t.d. að mestu verið aflögð í grunnskólanum undir því yfirskini að sé óæskilegur áróður. Starfslið skólanna þorir tæpst að fara með börnin í heimsókn í kirkjurnar af ótta við ofsóknir frá háværu öfgafólki. Þá telja Kirkjugarðar Reykjavíkur gott að afmá kristinn kross úr merki sínu til að hressa upp á orðspor sitt. Þjóðkirkjan hefur lengi liðið fyrir hatursorðræðu og nánast verið í fjölmiðlabanni árum saman varðandi fréttaflutning af blómlegu starfi sínu. Fjölsóttir kirkjudagar Þjóðkirkjunnar í Lindarkirkju fyrir stuttu er táknrænt dæmi um það. Þorgeir Ljósvetningagoði taldi mikilvægt að þjóðin hefði ein lög og einn sið til að verja friðinn í landinu, þegar kristni var lögtekin á Íslandi árið 1000. Þannig eru lög og trú samofin. Þjóðskipulag alls staðar í veröldinni hefur þróast um aldir fram á okkar dag með því að trúarbrögðin næra lögin. Táknrænt um þetta er, að Alþingi er sett á haustin með guðsþjónustu í Dómkirkjunni. Þá er kristinn kross í þjóðfánum Norðurlandanna til merkis um að þessi lönd byggja lög og menningu á kristnum gildum. Svo er dagatalið með sínum kristnu hátíðum vitnisburður um að við erum saman í einum sið. Er það tilviljun að einmitt Norðurlöndin hafa lengi verið þekkt af velferð og mannúð, mannréttindum og jafnræði í samfélagi þjóðanna? Gæti verið að kristin áhrif ráði mestu um það? Núna er Þjóðkirkjan aðskilin frá ríknu. En viljum við aðskilja kristni og þjóðlíf? Í útvarpsviðtali sagði mannfræðingur, sem hafði rannsakað mannlífið í Íslendingabyggðum vestanhafs, að örsnauðir Íslendingar, sem flúðu land og settust þar að, hefðu fljótlega umfram aðra verið kallaðir til forystu og opinberra trúnaðarstarfa í nýjum heimkynnum af því að þeir voru læsir og skrifandi. Hverju má þakka það? Mannfræðingurinn svaraði: Fermingunni. Allir voru skyldugir til að fermast á Íslandi og urðu að kunna að lesa til þess að geta fræðst um trúna og ræktað sitt persónulega samband við Guð. Prestunum var falið að sjá um fræðsluna. Þannig var kirkjan eini barnaskóli landsins um aldir. En nú þykir ótækt, og jafnvel talið brot á mannréttindum, að ræða um Guð í skólanum. Hefur það orðið til farsældar fyrir börnin og líður þeim þess vegna betur? Er líklegt að almennt læsi á meðal barna og unglinga hafi fyrr á öldum í sárri fatækt og örbirgð þjóðar verið meira en nú er? Allan minn barnaskóla lét kennarinn okkur 30 börnin í bekknum hefja hvern einasta kennsludag með því að biðja saman Faðir vor. Svo var kristnifræði ein aðalnámsgreinin þar sem áhersla var á Bíblíusögur og utanbókarlærdóm. Síðar í gagnfræðiskóla var öllum nemendum skólans fyrir jólin safnað saman á sal þar sem sóknarpresturinn las jólaguðsjallið, fór með bæn og Faðir vor. Ég hef ekki heyrt af neinum sem varð meint af þessum tiltækjum, en sjálfur á ég um þetta fallegar minningar og reyndist mér haldreipi síðar, ekki síst þegar á móti blés í lífinu. Mörg skólasystkina minna hafa haft orð af sömu reynslu. Hvaða kjölfestu eiga börnin núna á andans grunni? Er grunnskólinn orðinn að andlausri og siðalausri stofnun? Er þar bannað að syngja eða kenna börnunum þjóðsönginn af því að hann er kristinn bænasálmur? Svo skrifar prófessor í félagsfræði í HÍ bók og segir að samfélagið sé á slæmri vegferð, grafið sé undan félagslegu heilbrigði, einmannaleiki eykst með kvíða, kulnun og misskiptingu auk þess að samhugur og gagnkvæm hjálpsemi sé að veikjast. Er við öðru að búast, ef þjóðin glatar sambandi við andlega næringu sína? Kristinn boðskapur er um ást og umhyggju, mildi og umburðarlyndi, en ekki síður ábyrgð og virðingu við mannhelgi, þetta sem gefur lífinu tilgang og von. Hvernig í ósköpunum má snúa málum svo á hvolf, að eftirsóknarvert verður að útrýma slíkum gildum úr þjóðlífinu? Það þarf slóttuga spunameistara í sauðagæru til að gera það. Samt er hrópað hástöfum eftir meiri kærleika í samfélaginu. Viljum við fórna kristnum gildum til að þóknast útlendingum ólíkra trúarbragða sem hér setjast að? Er það þannig sem við umgöngust aðrar þjóðir í fjarlægum löndum ef við setjumst þar að, krefjast þess að öllu verði breytt af því að mínir siðir eru öðruvísi? Er það aflvaki fjölmenningar? Líkist það ekki fremur ofbeldi en mannréttindum? Trúfrelsið er áfram í fullu gildi, en í ár eru 150 ár síðan það var lögtekið á Íslandi. Það er einmitt fólgið í kristni að efla frelsi, virða ólíkar skoðanir og rækta umburðarlyndi. Athyglisvert er, að fólk sem þjáist af fíkn vegna ofneyslu áfengis og eiturlyfja leitar í æðruleysisbænina sér til bata og frelsis, ákallar Guð til að öðlast frið og tilgang í sálina. Gæti það líka verið gott fyrir laskaða þjóðarsál? Í ágætri bók, Trú og vald í mannkynssögunni, telja höfundarnir, Jónas Elíasson, verkfræðingur, og Pétur Pétursson, guðfræðingur, að valdi erfiðleikum í sambúð fólks af Islam trúar og kristinnar menningar, að fyrirgefningin hefur aldrei fest rætur í sið Islam, þar sem endurgjaldslögmálið auga fyrir auga og tönn fyrir tönn gildir. Aftur á móti er fyrirgefningin með iðrun og yfirbót kjölfestan í kristni og þar með í menningu okkar réttarríkis. Þetta er umhugsunarverð kenning, en sýnir hve mikilvægt er að opið og trúverðugt samtal eigi sér stað á milli ólíkra trúarbragða, þar sem virðing og skilningur er í fyrirrúmi. En það felur ekki í sér, að útrýma kristni úr menningu okkar, sem reynst hefur þjóðinni vel, mótað mannskilning okkar um aldir og sameinað þjóðina um einn sið og ein lög. Það heitir kristin siðmenning og er hornsteinn friðar í landinu. Viljum við breyta því? Höfundur er fyrrum sóknarprestur í Heydölum. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Gunnlaugur Stefánsson Trúmál Mest lesið „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun Skoðun Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Rán um hábjartan dag Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Af hverju er verðbólga ennþá svona há? Ólafur Margeirsson skrifar Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar Skoðun Uppbygging hjúkrunarheimila Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Sjá meira
Það er verið að útrýma kristni úr þjóðlífinu. Kristnifræði sem námsgrein hefur t.d. að mestu verið aflögð í grunnskólanum undir því yfirskini að sé óæskilegur áróður. Starfslið skólanna þorir tæpst að fara með börnin í heimsókn í kirkjurnar af ótta við ofsóknir frá háværu öfgafólki. Þá telja Kirkjugarðar Reykjavíkur gott að afmá kristinn kross úr merki sínu til að hressa upp á orðspor sitt. Þjóðkirkjan hefur lengi liðið fyrir hatursorðræðu og nánast verið í fjölmiðlabanni árum saman varðandi fréttaflutning af blómlegu starfi sínu. Fjölsóttir kirkjudagar Þjóðkirkjunnar í Lindarkirkju fyrir stuttu er táknrænt dæmi um það. Þorgeir Ljósvetningagoði taldi mikilvægt að þjóðin hefði ein lög og einn sið til að verja friðinn í landinu, þegar kristni var lögtekin á Íslandi árið 1000. Þannig eru lög og trú samofin. Þjóðskipulag alls staðar í veröldinni hefur þróast um aldir fram á okkar dag með því að trúarbrögðin næra lögin. Táknrænt um þetta er, að Alþingi er sett á haustin með guðsþjónustu í Dómkirkjunni. Þá er kristinn kross í þjóðfánum Norðurlandanna til merkis um að þessi lönd byggja lög og menningu á kristnum gildum. Svo er dagatalið með sínum kristnu hátíðum vitnisburður um að við erum saman í einum sið. Er það tilviljun að einmitt Norðurlöndin hafa lengi verið þekkt af velferð og mannúð, mannréttindum og jafnræði í samfélagi þjóðanna? Gæti verið að kristin áhrif ráði mestu um það? Núna er Þjóðkirkjan aðskilin frá ríknu. En viljum við aðskilja kristni og þjóðlíf? Í útvarpsviðtali sagði mannfræðingur, sem hafði rannsakað mannlífið í Íslendingabyggðum vestanhafs, að örsnauðir Íslendingar, sem flúðu land og settust þar að, hefðu fljótlega umfram aðra verið kallaðir til forystu og opinberra trúnaðarstarfa í nýjum heimkynnum af því að þeir voru læsir og skrifandi. Hverju má þakka það? Mannfræðingurinn svaraði: Fermingunni. Allir voru skyldugir til að fermast á Íslandi og urðu að kunna að lesa til þess að geta fræðst um trúna og ræktað sitt persónulega samband við Guð. Prestunum var falið að sjá um fræðsluna. Þannig var kirkjan eini barnaskóli landsins um aldir. En nú þykir ótækt, og jafnvel talið brot á mannréttindum, að ræða um Guð í skólanum. Hefur það orðið til farsældar fyrir börnin og líður þeim þess vegna betur? Er líklegt að almennt læsi á meðal barna og unglinga hafi fyrr á öldum í sárri fatækt og örbirgð þjóðar verið meira en nú er? Allan minn barnaskóla lét kennarinn okkur 30 börnin í bekknum hefja hvern einasta kennsludag með því að biðja saman Faðir vor. Svo var kristnifræði ein aðalnámsgreinin þar sem áhersla var á Bíblíusögur og utanbókarlærdóm. Síðar í gagnfræðiskóla var öllum nemendum skólans fyrir jólin safnað saman á sal þar sem sóknarpresturinn las jólaguðsjallið, fór með bæn og Faðir vor. Ég hef ekki heyrt af neinum sem varð meint af þessum tiltækjum, en sjálfur á ég um þetta fallegar minningar og reyndist mér haldreipi síðar, ekki síst þegar á móti blés í lífinu. Mörg skólasystkina minna hafa haft orð af sömu reynslu. Hvaða kjölfestu eiga börnin núna á andans grunni? Er grunnskólinn orðinn að andlausri og siðalausri stofnun? Er þar bannað að syngja eða kenna börnunum þjóðsönginn af því að hann er kristinn bænasálmur? Svo skrifar prófessor í félagsfræði í HÍ bók og segir að samfélagið sé á slæmri vegferð, grafið sé undan félagslegu heilbrigði, einmannaleiki eykst með kvíða, kulnun og misskiptingu auk þess að samhugur og gagnkvæm hjálpsemi sé að veikjast. Er við öðru að búast, ef þjóðin glatar sambandi við andlega næringu sína? Kristinn boðskapur er um ást og umhyggju, mildi og umburðarlyndi, en ekki síður ábyrgð og virðingu við mannhelgi, þetta sem gefur lífinu tilgang og von. Hvernig í ósköpunum má snúa málum svo á hvolf, að eftirsóknarvert verður að útrýma slíkum gildum úr þjóðlífinu? Það þarf slóttuga spunameistara í sauðagæru til að gera það. Samt er hrópað hástöfum eftir meiri kærleika í samfélaginu. Viljum við fórna kristnum gildum til að þóknast útlendingum ólíkra trúarbragða sem hér setjast að? Er það þannig sem við umgöngust aðrar þjóðir í fjarlægum löndum ef við setjumst þar að, krefjast þess að öllu verði breytt af því að mínir siðir eru öðruvísi? Er það aflvaki fjölmenningar? Líkist það ekki fremur ofbeldi en mannréttindum? Trúfrelsið er áfram í fullu gildi, en í ár eru 150 ár síðan það var lögtekið á Íslandi. Það er einmitt fólgið í kristni að efla frelsi, virða ólíkar skoðanir og rækta umburðarlyndi. Athyglisvert er, að fólk sem þjáist af fíkn vegna ofneyslu áfengis og eiturlyfja leitar í æðruleysisbænina sér til bata og frelsis, ákallar Guð til að öðlast frið og tilgang í sálina. Gæti það líka verið gott fyrir laskaða þjóðarsál? Í ágætri bók, Trú og vald í mannkynssögunni, telja höfundarnir, Jónas Elíasson, verkfræðingur, og Pétur Pétursson, guðfræðingur, að valdi erfiðleikum í sambúð fólks af Islam trúar og kristinnar menningar, að fyrirgefningin hefur aldrei fest rætur í sið Islam, þar sem endurgjaldslögmálið auga fyrir auga og tönn fyrir tönn gildir. Aftur á móti er fyrirgefningin með iðrun og yfirbót kjölfestan í kristni og þar með í menningu okkar réttarríkis. Þetta er umhugsunarverð kenning, en sýnir hve mikilvægt er að opið og trúverðugt samtal eigi sér stað á milli ólíkra trúarbragða, þar sem virðing og skilningur er í fyrirrúmi. En það felur ekki í sér, að útrýma kristni úr menningu okkar, sem reynst hefur þjóðinni vel, mótað mannskilning okkar um aldir og sameinað þjóðina um einn sið og ein lög. Það heitir kristin siðmenning og er hornsteinn friðar í landinu. Viljum við breyta því? Höfundur er fyrrum sóknarprestur í Heydölum.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Skoðun Sól, sumar og símafriður: 10 ráð varðandi skjánotkun í sumarfríinu Anna Laufey Stefánsdóttir,Kristín Ólöf Grétarsdóttir,Skúli Bragi Geirdal skrifar
Skoðun Jafnrétti grundvallarforsenda friðar og öryggis í heiminum Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun