Kennarinn sem hvarf Sigrún Birna Björnsdóttir Kaaber skrifar 31. október 2024 14:32 26 ára hóf ég kennslu í framhaldsskóla. Kenndi fagið sem ég brann fyrir og hafði dálæti á og hef enn, íslensku. Ég hóf kennsluna í október það ár þar sem ég var ráðin inn í afleysingar. Ég stökk inn, nýútskrifuð, bláeyg og öll af vilja og ákafa gerð. Kenndi fjölmennum hópum nemenda (25-32 í hóp) í 30 stundir á viku (full kennsla er 24 stundir), undirbjó hverja kennslustund, las ógrynni skáldsagna, ljóða og smásagna, fór yfir verkefni, ritgerðir, bjó til fjölbreytt kennsluefni úr bókmenntatextum, málfræðiæfingar, setningafræðiverkefni, skrifaði klípusögur, valdi fréttatexta um málefni líðandi stundar og kenndi í kvöldskóla til að drýgja tekjurnar svo eitthvað sé nefnt. Það er mikil vinna að vera nýr kennari og það vissi ég. Starfið var gefandi, skemmtilegt, lærdómsríkt og efldi sköpunargáfuna svo um munaði en erfitt, yfirgripsmikið og tók allan minn vökutíma. Ég lagði mig alla fram svo ég gæti kennt nemendunum íslensku sómasamlega á fjölbreyttan hátt og komið til móts við nemendur á þeirra forsendum enda er framhaldsskólinn fyrir alla. Kennsluefni á öllum skólastigum var þá og er af skornum skammti. Svona gekk þetta allt skólaárið og fram á það næsta. Um sumarið kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar. Ég fékk áframhaldandi ráðningu um haustið og ákvað að halda áfram kennslu. Ég mætti spræk og úthvíld til starfa að hausti. Ég kenndi með hjartanu. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu) að kenna innflytjendum íslensku sem þeirra annað mál. Það var einstaklega skemmtileg, lærdómsrík og erfið áskorun. Fram að þessu hafði ég aðeins kennt þeim íslensku sem höfðu íslensku að móðurmáli. Ég renndi alveg blint í sjóinn án kennsluefnis, þekkingar á málaflokknum eða nokkurrar vitneskju yfirhöfuð. Ég hóf þegar að semja kennsluefni, málfræðiverkefni, finna og semja texta við hæfi, finna hlustunarefni, efni tengt íslenskri menningu og sitthvað fleira, fyrir utan að undirbúa hverja kennslustund og fara yfir verkefni og ritgerðir og allt hitt. Kennslan sjálf og nemendurnir kenndu mér sveigjanleika, umburðarlyndi og meira um mannleg samskipti og eðli en árin á undan höfðu gert. Nemendurnir kenndu mér mun meira en ég gat kennt þeim í íslensku. Það að kenna hópi þar sem töluð eru 12 móðurmál, enginn hefur sömu kunnáttu í málinu sem kennt er og menningarmunur er áþreifanlegur er erfiðara en orð fá lýst. Nemendahópurinn var flókinn, alls ekki auðlesinn og oft erfitt að koma námsefninu að en þá kom sveigjanleiki og hugmyndaauðgi að góðu haldi og augnablikið var nýtt til kennslu. Kennsluefni var ekki til, ekki námskrá frá hinu opinbera eða nokkuð annað. Álagið var mikið, hávaðinn í kennslustundum stundum óbærilegur en gleðin sem ríkti var smitandi og hélt glóðinni lifandi. Ég varð þess áskynja að nemendum leið vel og það var fyrir mestu, enda varð lítið sem ekkert brottfall. Ástríðan fyrir kennslunni var enn til staðar, ég kenndi enn með hjartanu. Aftur kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar en kom nú þreytt til vinnu að hausti. Ég hafði ekki náð að hlaða í sumarfríinu. Ég kenndi ekki aftur í sumarskóla. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu og íslensku sem öðru máli) að kenna áfanga ætluðum þeim sem ekki höfðu náð tilskildum árangri í íslensku í grunnskóla. Nemendahópurinn var fjölbreyttur, hver og einn hafði sitthvað meðferðis í reynslumalnum sem hafði komið í veg fyrir eðlilega námsástundun. Sumir áttu við hegðunarvanda að stríða aðrir ofvirkni og einhverjir með flóknar greiningar og sérþarfir sem óbreyttur kennari eins og ég hafði ekki roð í. Ég hafði hvorki bjargir, verkfæri né þekkingu til að koma til móts við þarfir sumra þessara nemenda, því miður og það olli streitu og tók sinn toll. Nemendur í framhaldsskólum fá annars konar stuðning en börn í grunnskólum. Skólinn sem ég kenndi í er með gríðargóða og vel skipulagða stoðþjónustu en þarna var hún í burðarliðnum. Nemendur fá ekki stuðning inni í bekk nema í undantekningartilvikum. Kennslan var vissulega lærdómsrík og náðu flestir nemendur að blómstra og halda áfram. Ég settist við að undirbúa hverja kennslustund, fara yfir verkefni og ritgerðir og semja kennsluefni rétt eins og áður enda orðin vön mikilli og hraðri framleiðni. Ég vann alla þá vinnu sem ég hafði alltaf unnið. Jú ég gat skorið niður undirbúning sumra kennslustunda þar sem ég hafði kennt það efni áður en þegar kennari hættir að ná að endurnýja efni, kynna sér nýjungar og læra þá fer gamanið og kennslugleðin að kárna. Í raun fer hún að súrna. Þá hættir kennarinn að kenna með hjartanu. Ég hef ekki minnst á fjárhagsáhyggjur en þær voru þarna yfir og allt um kring öll þessi ár. Ég kenndi í 22 ár en síðustu árin var ég búin að vera. Ég hafði ekki lengur orku til að kynna mér nýtt kennsluefni eða meðtaka nýjungar í kennsluháttum, búa til ný verkefni eða kennsluefni, nýjar hugmyndir spruttu ekki upp og ég vann lágmarks vinnu til að lifa af. Ég sagði nei við öllum aukaverkefnum sem áður höfðu gefið mér mikið og ég hætti að þróa mig sem kennara, kennsluneistinn var slokknaður. Ég sem hafði haft ástríðu fyrir starfi mínu þurfti að hafa fyrir því að lifa af. Þegar kennslu var lokið á vorin fann ég fyrir svo mikilli þreytu að ég þurfti að hafa mig alla við. Fyrstu fjórar vikurnar í sumarfríi var ég að ná mér, suma daga vaknaði ég reyndar þannig að mér leið eins og vörubíll hefði keyrt yfir mig og ég komst ekki fram úr. Þá var komið nóg, kertið var brunnið í báða enda. Spurningin sem eftir stendur er af hverju? Af hverju getur svo gefandi, lifandi og skemmtilegt starf dregið máttinn úr þeim sem við það starfa? Af hverju eru kennarar útsettari fyrir álagi en aðrir? ...Eða eru þeir það? Ljóst er að eðli starfs kennara hefur breyst. Ljóst er að nemendahópurinn hefur breyst. Ljóst er að kröfur til kennara hafa breyst. En hvað hefur þá ekki breyst? Kennarar semja enn sértækt námsefni meðfram kennslustörfum, kennarar bregðast alltaf við eins og kostur er þegar þörf er á og kennarar slökkva stöðugt elda vegna úrræðaleysis. Eins og málið horfir við mér þá er kennara gert að vinna starf margra sérfræðinga í einu. Kennari er sérfræðingur kennslu, í því að miðla efni á fjölbreyttan hátt sem hentar þroska og námsgetu, hann er sérfræðingur í félagshæfni, hegðunaráskorunum og í þörfum nemenda sinna og veit hvers þeir þarfnast. Kennari veit hvenær nemandi þarfnast sérfræðiþjónustu, sértæks stuðnings en getur ekki brugðist við, hann ber jú ábyrgð á heilum hóp og oftar en ekki skortir úrræði. Kennari er ekki sérfræðingur í að sinna flóknum sérþörfum nemenda. Flóknar sérþarfir nemenda í skóla án aðgreiningar og fyrir alla krefjast annarrar sérfræðikunnáttu en kennarar hafa. Inn í skólana þarf annars konar sérfræðinga til starfa við hlið kennara svo sinna megi hverjum nemanda þannig að farsæld hans sé tryggð og hver og einn nái að blómstra á sínum forsendum, verði nýtur þjóðfélagsþegn. Hvernig getum við tryggt það? Ég réði mig til annarra starfa á annars konar vinnustað. Enn þann dag í dag er ég spurð hvort ég sakni ekki frísins sem kennarar fá. Ég sakna ákaflega margs í starfi kennarans eins og nemenda sem halda konu á tánum, samfélagsins í skólanum, samkennaranna, samræðnanna í frímínútum en ég sakna ekki þreytunnar og álagsins og þess að mæta eins og lurkum lamin til vinnu og þess að vera lömuð af þreytu. Það magnaða er að í dag mæti ég úthvíld til vinnu daglega og endurnærð eftir sumarfríið og það er eftirsóknarvert. Hér hef ég aðeins dregið upp útlínur starfsævi eins kennara sem hvarf frá störfum vegna álagsþátta sem keyrðu úr hófi fram. Og ég veit að ég er ekki ein. Ég styð réttlátar kröfur kennara. Höfundur er uppgjafaframhaldsskólakennari. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kennaraverkfall 2024 Mest lesið Halldór 23.8.2025 Halldór Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Heildstætt heilbrigðiskerfi – hagur okkar allra Alma D. Möller skrifar Skoðun Vanþekking eða vísvitandi blekkingar? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun „I believe the children are our future…“ Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Mikilvægi félagasamtaka og magnað maraþon Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Sjá meira
26 ára hóf ég kennslu í framhaldsskóla. Kenndi fagið sem ég brann fyrir og hafði dálæti á og hef enn, íslensku. Ég hóf kennsluna í október það ár þar sem ég var ráðin inn í afleysingar. Ég stökk inn, nýútskrifuð, bláeyg og öll af vilja og ákafa gerð. Kenndi fjölmennum hópum nemenda (25-32 í hóp) í 30 stundir á viku (full kennsla er 24 stundir), undirbjó hverja kennslustund, las ógrynni skáldsagna, ljóða og smásagna, fór yfir verkefni, ritgerðir, bjó til fjölbreytt kennsluefni úr bókmenntatextum, málfræðiæfingar, setningafræðiverkefni, skrifaði klípusögur, valdi fréttatexta um málefni líðandi stundar og kenndi í kvöldskóla til að drýgja tekjurnar svo eitthvað sé nefnt. Það er mikil vinna að vera nýr kennari og það vissi ég. Starfið var gefandi, skemmtilegt, lærdómsríkt og efldi sköpunargáfuna svo um munaði en erfitt, yfirgripsmikið og tók allan minn vökutíma. Ég lagði mig alla fram svo ég gæti kennt nemendunum íslensku sómasamlega á fjölbreyttan hátt og komið til móts við nemendur á þeirra forsendum enda er framhaldsskólinn fyrir alla. Kennsluefni á öllum skólastigum var þá og er af skornum skammti. Svona gekk þetta allt skólaárið og fram á það næsta. Um sumarið kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar. Ég fékk áframhaldandi ráðningu um haustið og ákvað að halda áfram kennslu. Ég mætti spræk og úthvíld til starfa að hausti. Ég kenndi með hjartanu. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu) að kenna innflytjendum íslensku sem þeirra annað mál. Það var einstaklega skemmtileg, lærdómsrík og erfið áskorun. Fram að þessu hafði ég aðeins kennt þeim íslensku sem höfðu íslensku að móðurmáli. Ég renndi alveg blint í sjóinn án kennsluefnis, þekkingar á málaflokknum eða nokkurrar vitneskju yfirhöfuð. Ég hóf þegar að semja kennsluefni, málfræðiverkefni, finna og semja texta við hæfi, finna hlustunarefni, efni tengt íslenskri menningu og sitthvað fleira, fyrir utan að undirbúa hverja kennslustund og fara yfir verkefni og ritgerðir og allt hitt. Kennslan sjálf og nemendurnir kenndu mér sveigjanleika, umburðarlyndi og meira um mannleg samskipti og eðli en árin á undan höfðu gert. Nemendurnir kenndu mér mun meira en ég gat kennt þeim í íslensku. Það að kenna hópi þar sem töluð eru 12 móðurmál, enginn hefur sömu kunnáttu í málinu sem kennt er og menningarmunur er áþreifanlegur er erfiðara en orð fá lýst. Nemendahópurinn var flókinn, alls ekki auðlesinn og oft erfitt að koma námsefninu að en þá kom sveigjanleiki og hugmyndaauðgi að góðu haldi og augnablikið var nýtt til kennslu. Kennsluefni var ekki til, ekki námskrá frá hinu opinbera eða nokkuð annað. Álagið var mikið, hávaðinn í kennslustundum stundum óbærilegur en gleðin sem ríkti var smitandi og hélt glóðinni lifandi. Ég varð þess áskynja að nemendum leið vel og það var fyrir mestu, enda varð lítið sem ekkert brottfall. Ástríðan fyrir kennslunni var enn til staðar, ég kenndi enn með hjartanu. Aftur kenndi ég í sumarskóla til að drýgja tekjurnar en kom nú þreytt til vinnu að hausti. Ég hafði ekki náð að hlaða í sumarfríinu. Ég kenndi ekki aftur í sumarskóla. Nokkrum árum síðar tók ég einnig að mér (ásamt hefðbundinni íslenskukennslu og íslensku sem öðru máli) að kenna áfanga ætluðum þeim sem ekki höfðu náð tilskildum árangri í íslensku í grunnskóla. Nemendahópurinn var fjölbreyttur, hver og einn hafði sitthvað meðferðis í reynslumalnum sem hafði komið í veg fyrir eðlilega námsástundun. Sumir áttu við hegðunarvanda að stríða aðrir ofvirkni og einhverjir með flóknar greiningar og sérþarfir sem óbreyttur kennari eins og ég hafði ekki roð í. Ég hafði hvorki bjargir, verkfæri né þekkingu til að koma til móts við þarfir sumra þessara nemenda, því miður og það olli streitu og tók sinn toll. Nemendur í framhaldsskólum fá annars konar stuðning en börn í grunnskólum. Skólinn sem ég kenndi í er með gríðargóða og vel skipulagða stoðþjónustu en þarna var hún í burðarliðnum. Nemendur fá ekki stuðning inni í bekk nema í undantekningartilvikum. Kennslan var vissulega lærdómsrík og náðu flestir nemendur að blómstra og halda áfram. Ég settist við að undirbúa hverja kennslustund, fara yfir verkefni og ritgerðir og semja kennsluefni rétt eins og áður enda orðin vön mikilli og hraðri framleiðni. Ég vann alla þá vinnu sem ég hafði alltaf unnið. Jú ég gat skorið niður undirbúning sumra kennslustunda þar sem ég hafði kennt það efni áður en þegar kennari hættir að ná að endurnýja efni, kynna sér nýjungar og læra þá fer gamanið og kennslugleðin að kárna. Í raun fer hún að súrna. Þá hættir kennarinn að kenna með hjartanu. Ég hef ekki minnst á fjárhagsáhyggjur en þær voru þarna yfir og allt um kring öll þessi ár. Ég kenndi í 22 ár en síðustu árin var ég búin að vera. Ég hafði ekki lengur orku til að kynna mér nýtt kennsluefni eða meðtaka nýjungar í kennsluháttum, búa til ný verkefni eða kennsluefni, nýjar hugmyndir spruttu ekki upp og ég vann lágmarks vinnu til að lifa af. Ég sagði nei við öllum aukaverkefnum sem áður höfðu gefið mér mikið og ég hætti að þróa mig sem kennara, kennsluneistinn var slokknaður. Ég sem hafði haft ástríðu fyrir starfi mínu þurfti að hafa fyrir því að lifa af. Þegar kennslu var lokið á vorin fann ég fyrir svo mikilli þreytu að ég þurfti að hafa mig alla við. Fyrstu fjórar vikurnar í sumarfríi var ég að ná mér, suma daga vaknaði ég reyndar þannig að mér leið eins og vörubíll hefði keyrt yfir mig og ég komst ekki fram úr. Þá var komið nóg, kertið var brunnið í báða enda. Spurningin sem eftir stendur er af hverju? Af hverju getur svo gefandi, lifandi og skemmtilegt starf dregið máttinn úr þeim sem við það starfa? Af hverju eru kennarar útsettari fyrir álagi en aðrir? ...Eða eru þeir það? Ljóst er að eðli starfs kennara hefur breyst. Ljóst er að nemendahópurinn hefur breyst. Ljóst er að kröfur til kennara hafa breyst. En hvað hefur þá ekki breyst? Kennarar semja enn sértækt námsefni meðfram kennslustörfum, kennarar bregðast alltaf við eins og kostur er þegar þörf er á og kennarar slökkva stöðugt elda vegna úrræðaleysis. Eins og málið horfir við mér þá er kennara gert að vinna starf margra sérfræðinga í einu. Kennari er sérfræðingur kennslu, í því að miðla efni á fjölbreyttan hátt sem hentar þroska og námsgetu, hann er sérfræðingur í félagshæfni, hegðunaráskorunum og í þörfum nemenda sinna og veit hvers þeir þarfnast. Kennari veit hvenær nemandi þarfnast sérfræðiþjónustu, sértæks stuðnings en getur ekki brugðist við, hann ber jú ábyrgð á heilum hóp og oftar en ekki skortir úrræði. Kennari er ekki sérfræðingur í að sinna flóknum sérþörfum nemenda. Flóknar sérþarfir nemenda í skóla án aðgreiningar og fyrir alla krefjast annarrar sérfræðikunnáttu en kennarar hafa. Inn í skólana þarf annars konar sérfræðinga til starfa við hlið kennara svo sinna megi hverjum nemanda þannig að farsæld hans sé tryggð og hver og einn nái að blómstra á sínum forsendum, verði nýtur þjóðfélagsþegn. Hvernig getum við tryggt það? Ég réði mig til annarra starfa á annars konar vinnustað. Enn þann dag í dag er ég spurð hvort ég sakni ekki frísins sem kennarar fá. Ég sakna ákaflega margs í starfi kennarans eins og nemenda sem halda konu á tánum, samfélagsins í skólanum, samkennaranna, samræðnanna í frímínútum en ég sakna ekki þreytunnar og álagsins og þess að mæta eins og lurkum lamin til vinnu og þess að vera lömuð af þreytu. Það magnaða er að í dag mæti ég úthvíld til vinnu daglega og endurnærð eftir sumarfríið og það er eftirsóknarvert. Hér hef ég aðeins dregið upp útlínur starfsævi eins kennara sem hvarf frá störfum vegna álagsþátta sem keyrðu úr hófi fram. Og ég veit að ég er ekki ein. Ég styð réttlátar kröfur kennara. Höfundur er uppgjafaframhaldsskólakennari.
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar