Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar 5. nóvember 2024 14:02 Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Halldóra Mogensen Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Kennaraverkfall 2024 Mest lesið Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Dýravernd - frumbyggjahættir Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota Magnús Guðmundsson skrifar Skoðun Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi Snorri Sturluson skrifar Skoðun Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu Guðjón Sigurbjartsson skrifar Skoðun Sjómenn til hamingju! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Leyfum mennskunni að sigra Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar Skoðun Fjölskyldan fyrst Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað er markaðsverð á fiski? Sverrir Haraldsson skrifar Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar Skoðun Fæðing Ísraels - Líkum misþyrmt BIrgir Dýrfjörð skrifar Skoðun Við eigum allt. Af hverju finnst okkur samt vanta eitthvað? Valentina Klaas skrifar Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar Skoðun Tíðaheilbrigði er lykilatriði í jafnrétti kynjanna Berit Mueller skrifar Skoðun Þjóðarmorð – frá orðfræðilegu sjónarmiði Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Þakkir til starfsfólk Janusar Sigrún Ósk Bergmann skrifar Skoðun Mun gervigreindin senda konur heim? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Frá, frá, frá. Fúsa liggur á Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Nokkur orð um stöðuna Dögg Þrastardóttir skrifar Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun #blessmeta – þriðja grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvernig tryggir þú stærstu fjárfestingu lífins? Berglind Halla Elíasdóttir skrifar Skoðun Ritunarramminn - verkfæri fyrir kennara! Katrín Ósk Þráinsdóttir skrifar Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar Skoðun Feluleikur Þorgerðar Katrínar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ráðalaus ráðherra Högni Elfar Gylfason skrifar Skoðun Spólum til baka Snævar Ingi Sveinsson skrifar Skoðun Sögulegur dómur Hæstaréttar – staðfestir sjálfstæði Alþingis Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Að vera fatlaður á Íslandi er full vinna Birna Ösp Traustadóttir skrifar Skoðun Sæluríkið Ísland Einar Helgason skrifar Sjá meira
Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun
Skoðun Tími til kerfisbundinna breytinga í samfélagstúlkun – ákall til stjórnvalda Anna Karen Svövudóttir skrifar
Skoðun Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir skrifar
Skoðun Borgarlína, barnleysi og bíllaus lífstíll – hentar það Kópavogi? Einar Jóhannes Guðnason skrifar
Skoðun Kynbundinn munur í tekjum á efri árum Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Hvalveiðar eru ekki mannréttindi. Þetta er atvinnugrein sem hefur mistekist Ed Goodall skrifar
Um spretthóp og lestrarkennslu. Hvatning til mennta- og barnamálaráðherra um faglega starfshætti Auður Soffíu Björgvinsdóttir Skoðun