Fimmtíu ár frá Kvennafrídeginum árið 2025 Matthildur Björnsdóttir skrifar 9. desember 2024 18:00 Hinn magnaði dagur árið 1975 Grein Drífu Snædal lýsir öllum lögum og viðhorfum sem þurfa að breytast og eru mikilvæg. Samt vantar ýmis mikilvæg atriði í að þau geti Í raun orðið að fullum veruleika í allri hegðun þjóðarinnar. Atriðin sem auðvitað þurfa að gerast allsstaðar og áframhaldandi niður kynslóðirnar. Hér í Ástralíu eru auglýsingar um að innprenta um mikilvægi samþykkis til kynmaka. „That Consent is a must“. Ef börn eru ekki frædd og alin upp til að eiga og upplifa sjálfsvirði og skilning á eigin tilfinningum og hugsunum. Og mikilvægi þess að skilja getnaðarfærakerfin sín og til hvers þau séu, og þá um að hafa góðar ábyrgar umferðareglur um hegðun sína og aga um þau. Og mikilvægi þess að virða aðra, eru sum af mikilvægu atriðunum. Það sem ég hugsaði og lét mig dreyma um á degi Kvennafrídagsins árið 1975 var: Að foreldrar myndu skipta vinnuvikunni á milli sín svo að börnin sæju að bæði kyn kynnu að gera það allt að sinna heimilisstörfum og ala börnin upp. Það var þá. Fyrir hálfri öld síðan, og ótal breytingum í heiminum. Mín hugsun var frá því að hafa vitnað of marga hjálparlausa karlmenn sem kunnu ekkert í heimilisverkum, né að elda mat. Og auðvitað af því að þá var ég gift manni sem kunni ekki að skipta um á rúmi, né vinna nein heimilisverk, en var góður í tæknigeiranum. Ekkert líkamlegt ofbeldi gerðist, bara þörf hans fyrir að vera séð um hvað varðaði þau atriði. Hann neitaði að sjá um börnin þann daginn, þó að hann væri ekki að fara í vinnuna þann daginn. Svo að þau komu með mér í gönguna. Ég vaknaði til að sjá að samband sem hafði ekki komið til á réttum forsendum yrði að enda. Ég vildi hinsvegar, þá tveim árum seinna. Að sá sem ég hafði verið gift til ársins 1977 myndi vera með í dæminu, að ná í þau og vera með þeim. En það gerðist bara í örfá skipti. Hann var þá farinn á önnur mið. Það voru engin orð frá yfirvöldum að feðrum bæri skylda að sinna börnum sínum eftir skilnað. En þeir sluppu ekki við meðlögin. Þá voru engin lög né viðhorf né krafa frá yfirvöldum til þess að skylda að feðrum væri annt um að börnin sín. Og væru ekki að upplifa þá erfiðu tilfinningu höfnunar sem gerist og fer djúpt ef og þegar faðir þeirra sýndu og sýna þeim engan áhuga, og elska þau ekki. Það voru hugsanlega leifar þá frá yfirvöldum að þetta með börn væri bara fyrir konur. Föðurleysi skapar oft upplifun á höfnun, og sú upplifun á það til að skapa ýmis mis-vinsæl hegðunar atriði. Svo að börn sem áttu foreldra sem skildu, urðu auðvitað meira vanrækt en hefði átt að vera. Og slík atriði spila svo oft inn í hegðun þeirra kynslóða og inn í kynslóð þeirra sem eiga í erfiðleikum í dag. Það eru hin undirliggjandi atriði sem hafa ekki endilega fengið vinnslu í einstaklingunum. Einstaklingum sem hafi upplifað allskonar tegundir af mismeðferð sem er frá skorti á nægum þroska og innsæi í sálfræði barna af foreldra hálfu. Foreldra sem fengu það ekki heldur. Hegðun og viðhorf sem enginn skildi þá að hefði slæm áhrif í þeim. Til dæmis: Ef börnum og þá kynjum er ekki kennt með samræðum frá unga aldri að bera virðingu fyrir sjálfum sér. Finna út í sér hver þeirra djúpu verðgildi fyrir líf sitt séu. Og kennt allt um getnaðarfæra kerfin, svo að þau lendi ekki í óvelkomnu dæmi og ástandi. Fyrir drengi að vita það líka og að bera virðingu fyrir litlum stelpum, unglings stelpum. Svo þegar þær eru orðnar nokkuð eldri eða „full-orðnari“ sem er afstætt ástand. Að lítil börn og unglingar sem eru ekki komin þangað í sjálfum sér að skilja afleiðingar kynlífs, eru ekki til að hafa kynmök við. Ferðin til eins fulls persónulegs þroska og hægt er, er langt ferli Moya Sarner skrifaði frábæra bók sem heitir „When I grow up“. Í henni eru viðtöl við marga háskóla lærða og aðra. Einstaklinga á ýmsum aldri sem sögðu að þau áttuðu sig á því, að þrátt fyrir menntun sína og störf í þeim. Þá sæu þau að það væri nokkuð í að þau væru það sem væri talið að kallast „Grown up“. Fullorðin á þessu máli. Orð sem kom með þeirri ályktun að við teldumst það þegar við værum komin með getnaðarfærakerfin í gang og orðin sautján eða átján ára. Það er bara goðsögn. Svo mikið í lífi einstaklinga sem tala um erfiða reynslu staðfestir það sem þessir einstaklingar í bók Moya Sarner sögðu. Ég vitnaði ekki þá fullkomnun sem orðið „Fullorðinn“ á að bera með sér í nærri öllum foreldrum sem ég vitnaði. Það varð þá til þess að ég fékk ekki að upplifa í friði hvað líf mitt ætti að verða um. Það er snúin uppskrift og klípa sem endar ekki alltaf eins og ætlað er. Ef sjálfs upplifun og sjálfsstyrkur er ekki ofinn í öll taugakerfi og vitsmuni barna frá upphafi til þess tíma sem þau verða, það sem er kallað sjálfráð. Þá eru mun meiri líkur á að stjórn hormóna og óheflaðra tilfinninga á líðandi stundu fái að taka ráðin, og er það sorglegt. Þau atriði lenda svo stundum á borðum dómskerfa landsins og kosta mikið. Sú staðreynd að í dag er dýrtíðin svo mikil að fáir foreldrar hafa tækifæri til að vera nógu lengi með börnum sínum. Þá er ég ekki að tala um fæðingar orlofin, heldur áframhaldandi nægan tíma til að fræða börn sín í réttum skömmtum um öll þessi grundvallar atriði. Dýrtíðin kemur í veg fyrir það, og skapar það að börnin alist meira upp í hópum. Hópar næra ekki á nærri öllum sviðum, þeir eru mest kennsla í að verða félagsverur. Hin mikilvæga nándar tenging við foreldrin á það til að smá dofna, og þá þegar hormónar rísa, eru þau oft umkomulaus nema ástargrunnur hafi vírast inn í þau frá botninum og upp. Reynsla mín og sýn í lífinu: Er að of mikil áhersla á rökhyggjuna eina eins og ég man eftir að væri séð sem dyggð, deyfir hjörtun sem þá lamar tilfinningarnar. Ég veit að ég fékk of mikið af þeim skammti og þekki marga sem hafa sömu sögu að segja. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langan tíma. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Skoðun Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Hinn magnaði dagur árið 1975 Grein Drífu Snædal lýsir öllum lögum og viðhorfum sem þurfa að breytast og eru mikilvæg. Samt vantar ýmis mikilvæg atriði í að þau geti Í raun orðið að fullum veruleika í allri hegðun þjóðarinnar. Atriðin sem auðvitað þurfa að gerast allsstaðar og áframhaldandi niður kynslóðirnar. Hér í Ástralíu eru auglýsingar um að innprenta um mikilvægi samþykkis til kynmaka. „That Consent is a must“. Ef börn eru ekki frædd og alin upp til að eiga og upplifa sjálfsvirði og skilning á eigin tilfinningum og hugsunum. Og mikilvægi þess að skilja getnaðarfærakerfin sín og til hvers þau séu, og þá um að hafa góðar ábyrgar umferðareglur um hegðun sína og aga um þau. Og mikilvægi þess að virða aðra, eru sum af mikilvægu atriðunum. Það sem ég hugsaði og lét mig dreyma um á degi Kvennafrídagsins árið 1975 var: Að foreldrar myndu skipta vinnuvikunni á milli sín svo að börnin sæju að bæði kyn kynnu að gera það allt að sinna heimilisstörfum og ala börnin upp. Það var þá. Fyrir hálfri öld síðan, og ótal breytingum í heiminum. Mín hugsun var frá því að hafa vitnað of marga hjálparlausa karlmenn sem kunnu ekkert í heimilisverkum, né að elda mat. Og auðvitað af því að þá var ég gift manni sem kunni ekki að skipta um á rúmi, né vinna nein heimilisverk, en var góður í tæknigeiranum. Ekkert líkamlegt ofbeldi gerðist, bara þörf hans fyrir að vera séð um hvað varðaði þau atriði. Hann neitaði að sjá um börnin þann daginn, þó að hann væri ekki að fara í vinnuna þann daginn. Svo að þau komu með mér í gönguna. Ég vaknaði til að sjá að samband sem hafði ekki komið til á réttum forsendum yrði að enda. Ég vildi hinsvegar, þá tveim árum seinna. Að sá sem ég hafði verið gift til ársins 1977 myndi vera með í dæminu, að ná í þau og vera með þeim. En það gerðist bara í örfá skipti. Hann var þá farinn á önnur mið. Það voru engin orð frá yfirvöldum að feðrum bæri skylda að sinna börnum sínum eftir skilnað. En þeir sluppu ekki við meðlögin. Þá voru engin lög né viðhorf né krafa frá yfirvöldum til þess að skylda að feðrum væri annt um að börnin sín. Og væru ekki að upplifa þá erfiðu tilfinningu höfnunar sem gerist og fer djúpt ef og þegar faðir þeirra sýndu og sýna þeim engan áhuga, og elska þau ekki. Það voru hugsanlega leifar þá frá yfirvöldum að þetta með börn væri bara fyrir konur. Föðurleysi skapar oft upplifun á höfnun, og sú upplifun á það til að skapa ýmis mis-vinsæl hegðunar atriði. Svo að börn sem áttu foreldra sem skildu, urðu auðvitað meira vanrækt en hefði átt að vera. Og slík atriði spila svo oft inn í hegðun þeirra kynslóða og inn í kynslóð þeirra sem eiga í erfiðleikum í dag. Það eru hin undirliggjandi atriði sem hafa ekki endilega fengið vinnslu í einstaklingunum. Einstaklingum sem hafi upplifað allskonar tegundir af mismeðferð sem er frá skorti á nægum þroska og innsæi í sálfræði barna af foreldra hálfu. Foreldra sem fengu það ekki heldur. Hegðun og viðhorf sem enginn skildi þá að hefði slæm áhrif í þeim. Til dæmis: Ef börnum og þá kynjum er ekki kennt með samræðum frá unga aldri að bera virðingu fyrir sjálfum sér. Finna út í sér hver þeirra djúpu verðgildi fyrir líf sitt séu. Og kennt allt um getnaðarfæra kerfin, svo að þau lendi ekki í óvelkomnu dæmi og ástandi. Fyrir drengi að vita það líka og að bera virðingu fyrir litlum stelpum, unglings stelpum. Svo þegar þær eru orðnar nokkuð eldri eða „full-orðnari“ sem er afstætt ástand. Að lítil börn og unglingar sem eru ekki komin þangað í sjálfum sér að skilja afleiðingar kynlífs, eru ekki til að hafa kynmök við. Ferðin til eins fulls persónulegs þroska og hægt er, er langt ferli Moya Sarner skrifaði frábæra bók sem heitir „When I grow up“. Í henni eru viðtöl við marga háskóla lærða og aðra. Einstaklinga á ýmsum aldri sem sögðu að þau áttuðu sig á því, að þrátt fyrir menntun sína og störf í þeim. Þá sæu þau að það væri nokkuð í að þau væru það sem væri talið að kallast „Grown up“. Fullorðin á þessu máli. Orð sem kom með þeirri ályktun að við teldumst það þegar við værum komin með getnaðarfærakerfin í gang og orðin sautján eða átján ára. Það er bara goðsögn. Svo mikið í lífi einstaklinga sem tala um erfiða reynslu staðfestir það sem þessir einstaklingar í bók Moya Sarner sögðu. Ég vitnaði ekki þá fullkomnun sem orðið „Fullorðinn“ á að bera með sér í nærri öllum foreldrum sem ég vitnaði. Það varð þá til þess að ég fékk ekki að upplifa í friði hvað líf mitt ætti að verða um. Það er snúin uppskrift og klípa sem endar ekki alltaf eins og ætlað er. Ef sjálfs upplifun og sjálfsstyrkur er ekki ofinn í öll taugakerfi og vitsmuni barna frá upphafi til þess tíma sem þau verða, það sem er kallað sjálfráð. Þá eru mun meiri líkur á að stjórn hormóna og óheflaðra tilfinninga á líðandi stundu fái að taka ráðin, og er það sorglegt. Þau atriði lenda svo stundum á borðum dómskerfa landsins og kosta mikið. Sú staðreynd að í dag er dýrtíðin svo mikil að fáir foreldrar hafa tækifæri til að vera nógu lengi með börnum sínum. Þá er ég ekki að tala um fæðingar orlofin, heldur áframhaldandi nægan tíma til að fræða börn sín í réttum skömmtum um öll þessi grundvallar atriði. Dýrtíðin kemur í veg fyrir það, og skapar það að börnin alist meira upp í hópum. Hópar næra ekki á nærri öllum sviðum, þeir eru mest kennsla í að verða félagsverur. Hin mikilvæga nándar tenging við foreldrin á það til að smá dofna, og þá þegar hormónar rísa, eru þau oft umkomulaus nema ástargrunnur hafi vírast inn í þau frá botninum og upp. Reynsla mín og sýn í lífinu: Er að of mikil áhersla á rökhyggjuna eina eins og ég man eftir að væri séð sem dyggð, deyfir hjörtun sem þá lamar tilfinningarnar. Ég veit að ég fékk of mikið af þeim skammti og þekki marga sem hafa sömu sögu að segja. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langan tíma.
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar